Kıymet Akal
2022 yılına girilirken Türkiye, milletlerarası kamuoyunda demokrasisi gerileyen, iktisadı krize sürüklenen ve dış siyasette zikzaklar çizen bir ülke imajı sergiliyor. Biroldukça uzmana bakılırsa, yeni yılda dış siyaset açısından en kritik husus başlığı, ABD-Türkiye münasebetlerinin geleceği olacak. Tarihinin en makûs devrinden geçen bağlantılar, ABD Lideri Joe Biden’ın iş başına gelmesinin akabinde, hala düşük bir profilde ilerliyor.
Biden’ın lider seçilmesinin çabucak akabinde Washington’a “ilişkilerimizde yeni bir sayfa açmak istiyoruz” iletisi gönderen Erdoğan, tıpkı Donald Trump ile olduğu üzere yeni lider ile de alakaları “liderler diplomasisi” çerçevesinde yürütmek istemişti. Fakat Biden, Erdoğan’a karşı aralıklı bir tavır takınmayı tercih etti.
Ocak ayında başkanlık bakılırsavini üstüne alan Biden, Erdoğan ile birinci telefon görüşmesini lakin üç ay daha sonra, “Ermeni soykırımını tanıyacağını” bildirmek üzere gerçekleştirdi. Dış siyaset evvelarinden birini, demokratik ülkelerin ittifakı olarak belirleyen Biden, Aralık ayı başında düzenlediği Demokrasi Tepesi’ne de Erdoğan’ı davet etmedi.
Biden idaresi Erdoğan’a niye aralıklı ?
Türk-Amerikan alakalarını en yakından izleyen uzmanlardan Soner Çağaptay, DW Türkçe’ye yaptığı değerlendirmede, Türkiye’nin artık bir demokrasi olarak görülmediği, bu niçinle Biden’ın Erdoğan’ı doruğa davet etmemiş olmasının şaşırtan olmadığı görüşünde. tıpkı vakitte Türkiye için yapılan “diktatörlük” nitelendirmesine katılmadığının altını çizen Çağaptay, Erdoğan’ın mevcut idare biçimi için, “bir otokratın yönetimi altındaki demokrasi” tarifini yaptı.
Washington Enstitüsü’nün Türkiye Araştırmaları Programı Yöneticisi olan Çağaptay, Beyaz Saray’daki bir fazlaca yetkilinin Erdoğan’ı, Barack Obama’nın başkanlığı periyodunda yakından tanıma fırsatı bulduklarına işaret ederek, Biden’ın aralı tavrına ait şu tespitini aktardı:
“Türkiye ile geçmiş devirlerdeki angajmanlar genelde uygun sonuçlanmadığı, krizlere yol açtığı için, artık ne kadar az angajman, o kadar uygun değerlendirmesi yapılıyor. Ne kadar az angajman ortasında olursak, o kadar az dram çıkar kanısı var. Biden ve idaresinin, bağlantılarda zarurî olan kısımlar dışında Erdoğan ile temastan kaçındığını, muhatap olmak istemediklerini düşünüyorum.”
ABD-Türkiye bağlantılarında kritik başlıklar
ABD ile Türkiye içinde derin itimat buhranına yol açan bahislere, kısa vadede tahlil bulunması pek mümkün görünmüyor.
Ankara, ABD’nin Suriye’nin kuzeyindeki faaliyetlerine, YPG ile devam eden ilgisine kuşkuyla bakmaya devam ediyor. Washington idaresi ise Türkiye’nin Rusya’dan satın aldığı S-400 füze savunma sistemine muhalefetini sürdürüyor, yaptırımlardan geri adım atmıyor. 2022 yılında sonuçlanması beklenen Halkbank davası, ilgilerde derin krize yol açabilecek bir öteki gelişme olarak görülüyor.
Soner Çağaptay’a göre ise önümüzdeki aylarda Türk-Amerikan bağlarındaki en büyük sınama Ukrayna konusunda yaşanabilir.
Rusya ile Ukrayna içinde tansiyon tırmanırken, Biden idaresinin müttefiklerinden kuvvetli dayanak talep ettiğine işaret eden Çağaptay, Türkiye’nin bu hususta sergileyeceği tavrın Beyaz Saray’da Türkiye’ye yönelik algıyı olumlu istikamette değiştirebileceğine işaret etti.
Fakat gelişmelerin Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Putin ile yakın diyaloğunu da etkileyebileceğine dikkat çeken Çağaptay, “Rusya’nın elinde Türkiye’ye karşı kullanabileceği o kadar epeyce manivela var ki, ticaret, turizm yaptırımları üzere. Ayrıyeten Rusya, askeri konularda, Suriye başta olmak üzere, Erdoğan için badireler yaratabilir”” görüşünü lisana getirdi.
F-16 düğümü çözülür mü?
Yeni yılda dikkatlerin çevrileceği bir öbür mevzu, Türkiye’nin F-35 krizinin tahlili için yaptığı teklif, yeni F-16 savaş uçaklarının satın alınması ve mevcut olanların modernizasyonu konusundaki gelişmeler olacak.
Biden idaresinin, NATO sorumlulukları çerçevesinde F-16’ların satışına yeşil ışık yakabileceği belirtilirken, ABD Kongresi’nde Türkiye’ye yönelik önemli bir reaksiyon olduğu, bu niçinle satışın kongreden geçmesinin fazlaca güç olduğu lisana getiriliyor.
Soner Çağaptay ise hem Biden’ın, tıpkı vakitte ABD’nin yeni Ankara Büyükelçisi Jeff Flake’in senato kökenli olduklarını hatırlatarak, Türkiye ile yeni bir kriz yaşanmaması durumunda, bu iki ismin Kongre’deki tesirlerini kullanarak, bu satışların gerçekleşmesini sağlamak için devreye girebileceklerini söylemiş oldu.
AB ile bağlar tamir edilebilecek mi?
Erdoğan’ı yeni yılda bekleyen güçlü gündem başlıklarından birini de AB ile münasebetlerin tamir edilmesi, ekonomik ve ticari bağların canlandırılması oluşturuyor.
Evvelki senelerda yaşanan gerginlikler kararında üyelik müzakereleri dondurulan, Doğu Akdeniz’deki tansiyonlar kararında AB yaptırımları uygulanan bir ülke pozisyonuna gelen Türkiye, biroldukca Avrupa hükümetinin silah ihracatına sınırlamalar getirdiği devletler içinde yer alıyor.
Son devirde iktisatta yaşanan büyük meşakkatlerin akabinde Avrupa ile alakalarda yumuşama gösteren Erdoğan, Avrupa ülkelerinden daha fazla yatırım çekmeyi, ticareti geliştirmeyi, AB ile Gümrük Birliği’ni yenileştirmeyi ve Mülteci Mutabakatı’nı yenilemeyi amaçlıyor.
Tüm bu konularda dikkatlerin çevrildiği ülke ise 1 Ocak itibariyle, altı aylık bir periyot için AB periyot başkanlığını üstlenecek olan Fransa.
DW Türkçe’ye konuşan AB’nin Türkiye Temsilcisi olarak da nazaranv yapmış emekli Fransız diplomat Marc Pierini, AB-Türkiye bağlarında yeni bir periyodun başlamasının, Erdoğan’ın atacağı adımlara bağlı olduğu görüşünde.
Fransa’nın AB devir başkanlığında Türkiye konusunda yeni bir insiyatif başlatılmasını mümkün görmediğini söyleyen Pierini, AB’nin aslına bakarsan münasebetleri ve işbirliğini geliştirme kurallarını Ankara’ya ilettiğini belirterek, topun artık Türkiye alanında olduğundu vurguladı.
Avrupa’nın Türkiye’den beklentileri
Türkiye’nin dış siyasette tansiyondan kaçınması, müspet adımlar atması durumunda, Gümrük Birliği modernizasyonu, üst seviye siyasi temaslar, sivil toplum diyaloğu, seyahatlerin kolaylaştırılması alanlarında adımlar atmayı vaat eden AB, Doğu Akdeniz’de tansiyonun tırmandırılması, memleketler arası hukuku ihlal eden tek taraflı adımların atılması durumunda ise yeni yaptırımlar için düğmeye basacaklarını iletmişti.
2021 yılı başından itibaren Almanya’nın da teşebbüsleri kararında tansiyonların düşürülmesinin akabinde Türkiye ile AB içinde üst seviye diyalog bir daha canlandı, karşılıklı ziyaretler ivme kazandı. Fakat Gümrük Birliği’nin güncellenmesi üzere beklentiler çabucak hemen karşılık bulmadı.
Ankara’nın beklentileri cevap bulur mu?
Carnegie Memleketler arası Barış Vakfı’nın memleketler arası bağlar uzmanlarından olan Marc Pierini, AB ile Türkiye içinde, hukukun üstünlüğü konusunda görüş ayrılıklarının sürdüğünü lisana getirirken, AB ülkeleri içinde, Türkiye ile Gümrük Birliği’nin modernizasyonu hakkında da kimi çekinceler bulunduğunu aktardı.
“Gümrük Birliğinin güncellenmesi, mevcut Gümrük Birliği’nin şimdiki şartlara uyarlanması, natürel ki her iki tarafın da çıkarına olur” diyen Pierini, lakin Türkiye’de adil rekabet şartları sağlanmadığı, bilhassa mevzuat ve türel konularda uygun düzenlemeler olmadığı sürece, Avrupalıların bu bahiste adım atmalarını mümkün görmediğini söylemiş oldu.
Pierini, AB-Türkiye Mülteci Mutabakatı’nın güncellenmesi beklentisi konusunda ise daha olumlu konuştu.
4 milyonu aşkın Suriyeli sığınmacıya mesken sahipliği yapan Türkiye’ye mali takviye verilmesini önnazarann mutabakatın güncellenmesi konusunda yakın vakit ortasında ilerleme beklediğini söyleyen Pierini, “Ancak bu, Türkiye’nin kimi beklentilerini karşılamayacak. Örneğin, mümkün siyasi sonuçları niçiniyle, Türkiye’nin Suriye’nin kuzeyindeki konutların (briket evlerin) finansmanı beklentisine karşılık vermeyecek” dedi.
Ortadoğu’da yeni arayışlar
2021 yılına Türkiye’nin, keskin U dönüşler yaparak, Mısır, BAE ve İsrail üzere ülkelerle bağlantıları olağanlaştırma eforları da damgasını vurdu.
Yeni yılda Türkiye’nin bilhassa İsrail ile bağlarda atması beklenen adımlar merak ediliyor.
İsrail ile “kademeli” yakınlaşma öngördüklerini, vakti geldiğinide büyükelçi atayacaklarını duyuran Erdoğan’ın, Kasım ayında casusluk argümanıyla İstanbul’da gözaltına alınan İsrailli çiftin özgür bırakılmasından daha sonra İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzon ile yaptığı telefon görüşmesinde, “Türkiye-İsrail bağlantılarının Ortadoğu’nun güvenlik ve istikrarı bakımından ehemmiyet taşıdığını” vurgulaması dikkat çekti.
Ankara samimi mi?
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın İsrail konusunda değişen telaffuzunu ve 2022 yılına ait öngörülerini DW Türkçe’ye kıymetlendiren İsrail Ulusal Güvenlik Araştırmaları Enstitüsü (INSS) kıdemli uzmanı Gallia Lindenstrauss, ihtiyatlı konuştu.
Lindenstrauss, AKP Hükümeti’nin 2020 yılındaki savlı dış siyasetine kıyasla 2021’de daha ölçülü, denetimli bir aktör olarak hareket ettiğine, öbür bölgesel aktörlerle münasebetlerini güzelleştirmeye çalıştığına işaret etmekle bir arada, “Ankara’nın bir cins ‘sempati kazanma’ teşebbüsü oldu lakin bunu her vakit hayli da istekli yapmadığı da görüldü” dedi.
Türkiye’nin olağanlaşma açılımında ne kadar samimi olduğu konusunda İsrail’in tereddütleri bulunduğunu aktaran Lindenstrauss, İsrail hükümetinin Ankara’dan beklentilerini şöyleki sıraladı:
“İsrail, Hamas’ın Türkiye’deki ögeleri tarafınca yönlendirilen ve yürütülen lojistik-askeri faaliyetlerin durdurulması konusunda somut aksiyonlar görmek istiyor. Ayrıyeten Türk yetkililerinin İsrail-Filistin ihtilafı ile ilgili olarak İsrail’e yönelik açıklamalarında daha istikrarlı bir üslup benimsemesi, tonunu yumuşatması bekleniyor. Son olarak da Türkiye’nin Batı Şeria’da ve İsrail’deki Arap azınlığa dönük faaliyetlerinde daha şeffaf olması isteniyor.”
Bağlantılardaki olağanlaşma atılımlarıyla bölgede Türkiye’nin artan izolasyonunu kırmaya çalışan Erdoğan’ın, bu beklentilere ne ölçüde karşılık vereceğini önümüzdeki günler gösterecek.
Lakin biroldukça milletlerarası gözlemciye nazaran yeni bir yıla ekonomik kriz ve azalan seçmen takviyesi ile giren Erdoğan’ın iç siyasette seçmenlerini konsolide etmek için dış siyasette tansiyonu tırmandırması ihtimal dışı değil.
Yeni bir tansiyon süreci başlar mı?
Milletlerarası bağlar uzmanı Lindenstrauss, bu kaygısını lisana getirirken, “Ankara’nın faizleri artırmayı reddetmesi niçiniyle fazlaca berbat durumdaki ekonomiyi düzeltme ihtimali görünmüyor. Bu niçinle, Ankara’nın maceraperest ve agresif bir dış siyaset ile halkın dikkatini dağıtma teşebbüsünde bulunması ihtimali gözardı edilemez” tabirlerini kullandı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, ekonomistlerin tüm ikazlarına karşın düşük faiz siyasetinde ısrar etmesi, ülkede ekonomik kriz yaşanabileceği telaşlarını artırırken, memleketler arası piyasalarda ve kamuoyunda Türkiye ile ilgili “öngörülemeyen” ülke algısı daha da güçleniyor.
2022 yılına girilirken Türkiye, milletlerarası kamuoyunda demokrasisi gerileyen, iktisadı krize sürüklenen ve dış siyasette zikzaklar çizen bir ülke imajı sergiliyor. Biroldukça uzmana bakılırsa, yeni yılda dış siyaset açısından en kritik husus başlığı, ABD-Türkiye münasebetlerinin geleceği olacak. Tarihinin en makûs devrinden geçen bağlantılar, ABD Lideri Joe Biden’ın iş başına gelmesinin akabinde, hala düşük bir profilde ilerliyor.
Biden’ın lider seçilmesinin çabucak akabinde Washington’a “ilişkilerimizde yeni bir sayfa açmak istiyoruz” iletisi gönderen Erdoğan, tıpkı Donald Trump ile olduğu üzere yeni lider ile de alakaları “liderler diplomasisi” çerçevesinde yürütmek istemişti. Fakat Biden, Erdoğan’a karşı aralıklı bir tavır takınmayı tercih etti.
Ocak ayında başkanlık bakılırsavini üstüne alan Biden, Erdoğan ile birinci telefon görüşmesini lakin üç ay daha sonra, “Ermeni soykırımını tanıyacağını” bildirmek üzere gerçekleştirdi. Dış siyaset evvelarinden birini, demokratik ülkelerin ittifakı olarak belirleyen Biden, Aralık ayı başında düzenlediği Demokrasi Tepesi’ne de Erdoğan’ı davet etmedi.
Biden idaresi Erdoğan’a niye aralıklı ?
Türk-Amerikan alakalarını en yakından izleyen uzmanlardan Soner Çağaptay, DW Türkçe’ye yaptığı değerlendirmede, Türkiye’nin artık bir demokrasi olarak görülmediği, bu niçinle Biden’ın Erdoğan’ı doruğa davet etmemiş olmasının şaşırtan olmadığı görüşünde. tıpkı vakitte Türkiye için yapılan “diktatörlük” nitelendirmesine katılmadığının altını çizen Çağaptay, Erdoğan’ın mevcut idare biçimi için, “bir otokratın yönetimi altındaki demokrasi” tarifini yaptı.
Washington Enstitüsü’nün Türkiye Araştırmaları Programı Yöneticisi olan Çağaptay, Beyaz Saray’daki bir fazlaca yetkilinin Erdoğan’ı, Barack Obama’nın başkanlığı periyodunda yakından tanıma fırsatı bulduklarına işaret ederek, Biden’ın aralı tavrına ait şu tespitini aktardı:
“Türkiye ile geçmiş devirlerdeki angajmanlar genelde uygun sonuçlanmadığı, krizlere yol açtığı için, artık ne kadar az angajman, o kadar uygun değerlendirmesi yapılıyor. Ne kadar az angajman ortasında olursak, o kadar az dram çıkar kanısı var. Biden ve idaresinin, bağlantılarda zarurî olan kısımlar dışında Erdoğan ile temastan kaçındığını, muhatap olmak istemediklerini düşünüyorum.”
ABD-Türkiye bağlantılarında kritik başlıklar
ABD ile Türkiye içinde derin itimat buhranına yol açan bahislere, kısa vadede tahlil bulunması pek mümkün görünmüyor.
Ankara, ABD’nin Suriye’nin kuzeyindeki faaliyetlerine, YPG ile devam eden ilgisine kuşkuyla bakmaya devam ediyor. Washington idaresi ise Türkiye’nin Rusya’dan satın aldığı S-400 füze savunma sistemine muhalefetini sürdürüyor, yaptırımlardan geri adım atmıyor. 2022 yılında sonuçlanması beklenen Halkbank davası, ilgilerde derin krize yol açabilecek bir öteki gelişme olarak görülüyor.
Soner Çağaptay’a göre ise önümüzdeki aylarda Türk-Amerikan bağlarındaki en büyük sınama Ukrayna konusunda yaşanabilir.
Rusya ile Ukrayna içinde tansiyon tırmanırken, Biden idaresinin müttefiklerinden kuvvetli dayanak talep ettiğine işaret eden Çağaptay, Türkiye’nin bu hususta sergileyeceği tavrın Beyaz Saray’da Türkiye’ye yönelik algıyı olumlu istikamette değiştirebileceğine işaret etti.
Fakat gelişmelerin Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Putin ile yakın diyaloğunu da etkileyebileceğine dikkat çeken Çağaptay, “Rusya’nın elinde Türkiye’ye karşı kullanabileceği o kadar epeyce manivela var ki, ticaret, turizm yaptırımları üzere. Ayrıyeten Rusya, askeri konularda, Suriye başta olmak üzere, Erdoğan için badireler yaratabilir”” görüşünü lisana getirdi.
F-16 düğümü çözülür mü?
Yeni yılda dikkatlerin çevrileceği bir öbür mevzu, Türkiye’nin F-35 krizinin tahlili için yaptığı teklif, yeni F-16 savaş uçaklarının satın alınması ve mevcut olanların modernizasyonu konusundaki gelişmeler olacak.
Biden idaresinin, NATO sorumlulukları çerçevesinde F-16’ların satışına yeşil ışık yakabileceği belirtilirken, ABD Kongresi’nde Türkiye’ye yönelik önemli bir reaksiyon olduğu, bu niçinle satışın kongreden geçmesinin fazlaca güç olduğu lisana getiriliyor.
Soner Çağaptay ise hem Biden’ın, tıpkı vakitte ABD’nin yeni Ankara Büyükelçisi Jeff Flake’in senato kökenli olduklarını hatırlatarak, Türkiye ile yeni bir kriz yaşanmaması durumunda, bu iki ismin Kongre’deki tesirlerini kullanarak, bu satışların gerçekleşmesini sağlamak için devreye girebileceklerini söylemiş oldu.
AB ile bağlar tamir edilebilecek mi?
Erdoğan’ı yeni yılda bekleyen güçlü gündem başlıklarından birini de AB ile münasebetlerin tamir edilmesi, ekonomik ve ticari bağların canlandırılması oluşturuyor.
Evvelki senelerda yaşanan gerginlikler kararında üyelik müzakereleri dondurulan, Doğu Akdeniz’deki tansiyonlar kararında AB yaptırımları uygulanan bir ülke pozisyonuna gelen Türkiye, biroldukca Avrupa hükümetinin silah ihracatına sınırlamalar getirdiği devletler içinde yer alıyor.
Son devirde iktisatta yaşanan büyük meşakkatlerin akabinde Avrupa ile alakalarda yumuşama gösteren Erdoğan, Avrupa ülkelerinden daha fazla yatırım çekmeyi, ticareti geliştirmeyi, AB ile Gümrük Birliği’ni yenileştirmeyi ve Mülteci Mutabakatı’nı yenilemeyi amaçlıyor.
Tüm bu konularda dikkatlerin çevrildiği ülke ise 1 Ocak itibariyle, altı aylık bir periyot için AB periyot başkanlığını üstlenecek olan Fransa.
DW Türkçe’ye konuşan AB’nin Türkiye Temsilcisi olarak da nazaranv yapmış emekli Fransız diplomat Marc Pierini, AB-Türkiye bağlarında yeni bir periyodun başlamasının, Erdoğan’ın atacağı adımlara bağlı olduğu görüşünde.
Fransa’nın AB devir başkanlığında Türkiye konusunda yeni bir insiyatif başlatılmasını mümkün görmediğini söyleyen Pierini, AB’nin aslına bakarsan münasebetleri ve işbirliğini geliştirme kurallarını Ankara’ya ilettiğini belirterek, topun artık Türkiye alanında olduğundu vurguladı.
Avrupa’nın Türkiye’den beklentileri
Türkiye’nin dış siyasette tansiyondan kaçınması, müspet adımlar atması durumunda, Gümrük Birliği modernizasyonu, üst seviye siyasi temaslar, sivil toplum diyaloğu, seyahatlerin kolaylaştırılması alanlarında adımlar atmayı vaat eden AB, Doğu Akdeniz’de tansiyonun tırmandırılması, memleketler arası hukuku ihlal eden tek taraflı adımların atılması durumunda ise yeni yaptırımlar için düğmeye basacaklarını iletmişti.
2021 yılı başından itibaren Almanya’nın da teşebbüsleri kararında tansiyonların düşürülmesinin akabinde Türkiye ile AB içinde üst seviye diyalog bir daha canlandı, karşılıklı ziyaretler ivme kazandı. Fakat Gümrük Birliği’nin güncellenmesi üzere beklentiler çabucak hemen karşılık bulmadı.
Ankara’nın beklentileri cevap bulur mu?
Carnegie Memleketler arası Barış Vakfı’nın memleketler arası bağlar uzmanlarından olan Marc Pierini, AB ile Türkiye içinde, hukukun üstünlüğü konusunda görüş ayrılıklarının sürdüğünü lisana getirirken, AB ülkeleri içinde, Türkiye ile Gümrük Birliği’nin modernizasyonu hakkında da kimi çekinceler bulunduğunu aktardı.
“Gümrük Birliğinin güncellenmesi, mevcut Gümrük Birliği’nin şimdiki şartlara uyarlanması, natürel ki her iki tarafın da çıkarına olur” diyen Pierini, lakin Türkiye’de adil rekabet şartları sağlanmadığı, bilhassa mevzuat ve türel konularda uygun düzenlemeler olmadığı sürece, Avrupalıların bu bahiste adım atmalarını mümkün görmediğini söylemiş oldu.
Pierini, AB-Türkiye Mülteci Mutabakatı’nın güncellenmesi beklentisi konusunda ise daha olumlu konuştu.
4 milyonu aşkın Suriyeli sığınmacıya mesken sahipliği yapan Türkiye’ye mali takviye verilmesini önnazarann mutabakatın güncellenmesi konusunda yakın vakit ortasında ilerleme beklediğini söyleyen Pierini, “Ancak bu, Türkiye’nin kimi beklentilerini karşılamayacak. Örneğin, mümkün siyasi sonuçları niçiniyle, Türkiye’nin Suriye’nin kuzeyindeki konutların (briket evlerin) finansmanı beklentisine karşılık vermeyecek” dedi.
Ortadoğu’da yeni arayışlar
2021 yılına Türkiye’nin, keskin U dönüşler yaparak, Mısır, BAE ve İsrail üzere ülkelerle bağlantıları olağanlaştırma eforları da damgasını vurdu.
Yeni yılda Türkiye’nin bilhassa İsrail ile bağlarda atması beklenen adımlar merak ediliyor.
İsrail ile “kademeli” yakınlaşma öngördüklerini, vakti geldiğinide büyükelçi atayacaklarını duyuran Erdoğan’ın, Kasım ayında casusluk argümanıyla İstanbul’da gözaltına alınan İsrailli çiftin özgür bırakılmasından daha sonra İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzon ile yaptığı telefon görüşmesinde, “Türkiye-İsrail bağlantılarının Ortadoğu’nun güvenlik ve istikrarı bakımından ehemmiyet taşıdığını” vurgulaması dikkat çekti.
Ankara samimi mi?
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın İsrail konusunda değişen telaffuzunu ve 2022 yılına ait öngörülerini DW Türkçe’ye kıymetlendiren İsrail Ulusal Güvenlik Araştırmaları Enstitüsü (INSS) kıdemli uzmanı Gallia Lindenstrauss, ihtiyatlı konuştu.
Lindenstrauss, AKP Hükümeti’nin 2020 yılındaki savlı dış siyasetine kıyasla 2021’de daha ölçülü, denetimli bir aktör olarak hareket ettiğine, öbür bölgesel aktörlerle münasebetlerini güzelleştirmeye çalıştığına işaret etmekle bir arada, “Ankara’nın bir cins ‘sempati kazanma’ teşebbüsü oldu lakin bunu her vakit hayli da istekli yapmadığı da görüldü” dedi.
Türkiye’nin olağanlaşma açılımında ne kadar samimi olduğu konusunda İsrail’in tereddütleri bulunduğunu aktaran Lindenstrauss, İsrail hükümetinin Ankara’dan beklentilerini şöyleki sıraladı:
“İsrail, Hamas’ın Türkiye’deki ögeleri tarafınca yönlendirilen ve yürütülen lojistik-askeri faaliyetlerin durdurulması konusunda somut aksiyonlar görmek istiyor. Ayrıyeten Türk yetkililerinin İsrail-Filistin ihtilafı ile ilgili olarak İsrail’e yönelik açıklamalarında daha istikrarlı bir üslup benimsemesi, tonunu yumuşatması bekleniyor. Son olarak da Türkiye’nin Batı Şeria’da ve İsrail’deki Arap azınlığa dönük faaliyetlerinde daha şeffaf olması isteniyor.”
Bağlantılardaki olağanlaşma atılımlarıyla bölgede Türkiye’nin artan izolasyonunu kırmaya çalışan Erdoğan’ın, bu beklentilere ne ölçüde karşılık vereceğini önümüzdeki günler gösterecek.
Lakin biroldukça milletlerarası gözlemciye nazaran yeni bir yıla ekonomik kriz ve azalan seçmen takviyesi ile giren Erdoğan’ın iç siyasette seçmenlerini konsolide etmek için dış siyasette tansiyonu tırmandırması ihtimal dışı değil.
Yeni bir tansiyon süreci başlar mı?
Milletlerarası bağlar uzmanı Lindenstrauss, bu kaygısını lisana getirirken, “Ankara’nın faizleri artırmayı reddetmesi niçiniyle fazlaca berbat durumdaki ekonomiyi düzeltme ihtimali görünmüyor. Bu niçinle, Ankara’nın maceraperest ve agresif bir dış siyaset ile halkın dikkatini dağıtma teşebbüsünde bulunması ihtimali gözardı edilemez” tabirlerini kullandı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, ekonomistlerin tüm ikazlarına karşın düşük faiz siyasetinde ısrar etmesi, ülkede ekonomik kriz yaşanabileceği telaşlarını artırırken, memleketler arası piyasalarda ve kamuoyunda Türkiye ile ilgili “öngörülemeyen” ülke algısı daha da güçleniyor.