Taliban’ın Afganistan’ın tamamına yakınının denetimini ele geçirmesiyle bir arada binlerce Afgan ülkeden kaçmak için çabalıyor.
Halihazırda 2,2 milyon Afgan komşu ülkelerdeyken ülkeden ayrılmaya çalışan insan sayısı da giderek artıyor. Devam eden çatışmalar ve siyasi istikrarsızlık niçiniyle Afganistan sonları ortasında 3,5 milyon kişi de evsiz kaldı.
Kaç Afgan ülkesinden ayrılıyor?
Şu anda bu sorunun karşılığı net değil.
Taliban, Afganistan’ın tüm hudut kapılarındaki geçiş noktalarını denetim ediyor. Öte yandan, Afganların ülkeyi terk etmelerini istemediklerini de söylemiş olduler. Hudutlardan sırf tüccarların yahut geçerli seyahat evraklarına sahip olanların geçişine müsaade verildiği bildiriliyor.
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) Sözcüsü Cuma günü yaptığı bir açıklamada, “Afganların büyük çoğunluğu ülkeyi olağan kanallardan terk edemiyor. Bugün prestijiyle tehlikede olabilecek insanların ülkeden net bir çıkış yolu yok” dedi.
Lakin birtakım mülteciler ise ülkeden çıkmanın yollarını bulmayı başardı.
Taliban’ın Kabil’in denetimini ele geçirmesinden kısa bir süre daha sonra birkaç bin Afganın Pakistan’a geçtiği söylenirken, yaklaşık bin 500 Afganın da Özbekistan’a girdiği ve sona yakın yerlerde çadırlarda yaşadığı bildiriliyor.
Kabil Havalimanın’da ise binlerce Afgan, yabancı ülkelerin vatandaşlarını ülkeden çıkarmak için yaptığı tahliye uçuşlarını yakalamaya çalışıyor.
Cuma günü bir NATO yetkilisi, 18 binden çok insanın havalimanından ülkeyi terk ettiğini söylemiş oldu. Lakin bunlardan kaçının Afgan asıllı olduğu net değil.
Bugüne kadar kaç Afgan kaçabildi?
Afganların son hareketi, uzun yıllardır süren siyasi istikrarsızlık ve çatışma ikliminin yarattığı tarihi göçün bir kesimi.
BMMYK’ya nazaran, Taliban’ın ülkenin denetimini bir daha ele geçirmesindilk evvel bile, çatışmalar niçiniyle bu yıl 550 binden çok insan konutlarını terk etmek zorunda kaldı.
Bu, tahminen 3,5 milyon Afganın şu anda ülke ortasında yerlerinden edildiği manasına geliyor.
Afganistan sonları arasındakilere ek olarak, geçen yıl sonu itibariyle yaklaşık 2,2 milyon mülteci ve sığınmacı da komşu ülkelerde sığınma talebinde bulundu.
Bu yıl, Afganlar ülkenin büyük çoğunluğunda şiddetli bir kuraklık ve besin kıtlığı ile de uğraşmak zorunda kaldı. BM Dünya Besin Programı tarafınca Haziran ayında yayımlanan raporda, 14 milyon insanın (nüfusun üçte birinden çoksı) açlık çektiği açıklandı.
Afgan mülteciler nereye gidiyor?
Komşu ülkeler Pakistan ve İran, geçen yıl en yüksek sayıdaki Afgan mülteci ve sığınmacıya konut sahipliği yaptı.
BMMYK sayılarına göre, Afganistan’dan 2020’de yaklaşık 1,5 milyon insan Pakistan’a, 780 bin insan da İran’a geçti.
Almanya ağırladığı 180 bin den çok Afgan ile listede üçüncü olurken Türkiye de yaklaşık 130 bin Afganı kabul etti.
Lakin Türkiye’de 125 bin de sığınma talebin de bulunmuş fakat talepleri kabul edilmemiş Afgan sığınmacı da bulunuyor. Almanya’da bu sayı 33 bin, Yunanistan’da ise 20 bin.
Ülkeler hangi yardımları yapıyor?
Kimi ülkeler Afganlara inançlı sığınma teklif ederken, öteki kimi ülkeler de kaçanlara sığınma vermeyeceklerini duyurdu.
İran
İran, Afganistan sonundaki üç vilayetinde mülteciler için acil durum çadırları kurdu. Lakin İran İçişleri Bakanlığından üst seviye yetkililer, İran’a geçen rastgele bir Afganın “şartlar düzeldiğinde ülkelerine geri gönderileceğini” söylemiş oldu. BM’ye göre İran halihazırda yaklaşık 3,5 milyon Afgana konut sahipliği yapıyor.
Pakistan
Başbakan İmran Han, Haziran ayında yaptığı açıklamada, Taliban denetimi ele geçirirse ülkesinin Afganistan hududunu kapatacağını söylemiş oldu. Lakin basında yer alan kimi haberlere göre, birkaç bin Afgan Pakistan’a geçti ve en az bir hudut kapısı da hala açık.
Tacikistan
Kesin sayılar çabucak hemen net olmasa da birtakım haberler, son günlerde Afganistan ordusundan askerler de dahil olmak üzere en az birkaç yüz Afgan’ın Tacikistan’a geçtiğini gösteriyor. Tacikistan, Temmuz ayında Afganistan’dan 100 bine kadar mülteci almaya hazırlandığını söylemiş oldu.
Özbekistan
Yaklaşık bin 500 Afgan’ın Afganistan-Özbekistan hududunu geçip kamp kurduğu söyleniyor. Raporlar, Taliban’ın sırf geçerli vizeleri olan şahısların hudut geçişlerine müsaade verdiğini gösteriyor.
Türkiye
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, hükümetin Afganistan’ı istikrara kavuşturmak ve Türkiye’ye gelen yeni bir mülteci dalgasını önlemek ismine Pakistan ile bir arada çalışacağını söylemiş oldu. Hükümet İran hududuna ördüğü duvar inşasını da hızlandırdı.
Birleşik Krallık
İngiltere, uzun vadede 20 bin Afgan mülteciyi kabul edeceğini deklare etti. İngiliz hükümetinin “Afgan Vatandaşlarının bir daha Yerleşim Planı”, birinci yıl 5 bin Afganın İngiltere’ye yerleşmesine müsaade vermeyi öngörürken ve Taliban idaresinde en yüksek tehlike altındaki bayan ve çocukların yanı sıra dini ve öteki azınlıklara odaklanacak.
ABD
ABD, kabul edeceği mültecilerin kesin sayısını açıklamadı. Lakin Lider Joe Biden, 500 milyon dolarlık bir göç gereksinimleri bütçesi sundu.
Kanada
Kanada, hükümet çalışanları ve bayan başkanlar de dahil olmak üzere Taliban tehlikesinde olanlara odaklanarak 20 bin Afgan’ı kabul edeceğini söylemiş oldu.
Avustralya
Avustralya, ülkelerinden kaçan Afganlara insani vize programında 3 bin kişilik yer sunacağını deklare etti. Lakin kelam konusu bu kontenjan mevcut insani vize programını da kapsıyor ve toplam sayılarda rastgele bir artış olmayacak.
Avrupa Birliği
Avrupa Birliği ülkesindeki bir epeyce yönetici, 2015 göçmen krizinin yinelanmaması konusunda istekli olduklarını söylüyor. 2015’te AB topraklarına hayli sayıda mültecinin girişine müsaade verilmiş ve buna karşı da popülist yansılar verilmişti.
Almanya
Almanya, birtakım Afganları kabul edeceğini belirtti lakin sayı belirtmedi. 2015 yılında göçmenlere yönelik açık kapı siyaseti niçiniyle sert tenkitlere maruz kalan Başbakan Angela Merkel, hükümetin mültecilerin “Afganistan’a komşu ülkelerde inançlı bir biçimde kalmalarını” sağlamaya odaklandığını söylemiş oldu.
Fransa
“Avrupa’nın kendisini Afganistan’dan gelen kıymetli yasadışı göçmen dalgalarından muhafazası gerektiğini” söz eden Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Fransa’nın “en çok tehlike altında olanları koruyacağını” söylemiş oldu. Lakin Macron, “Avrupa, mevcut durumun sonuçlarını tek başına üstlenemez” dedi.
Avusturya
Avusturya, Afgan mültecileri almayı reddetti. Ülkenin içişleri bakanı, Afgan sığınmacıları hudut dışı etmeye devam etmekten yana olduğunu belirtti. Lakin Afganistan’a direkt hudut dışı etmenin mümkün olmadığı belirterek, komşu ülkelerde “sınır dışı merkezleri” kurulması için lobi yaptı.
İsviçre
İsviçre, Afganistan’dan gelen büyük mülteci kümelerini kabul etmeyeceğini söylemiş oldu.
Kuzey Makedonya, Arnavutluk ve Kosova
ABD’nin talebi üzerine, Kuzey Makedonya 450, Arnavutluk ise 300 mülteciyi süreksiz olarak ağırlayacaklarını söylemiş oldu. Mültecilerin bu ülkelerde ABD göçmen vizeleri için gereken dokümanların tamamlanmasına kadar kalması bekleniyor. Kosova da ABD’ye giden mülteciler için süreksiz barınak sağlamayı planlıyor, fakat sayı belirtmedi.
Uganda
Uganda 2 bin Afgan mülteciyi kabul etti. Doğu Afrika ülkesi, Afrika’daki en çok sayıda mülteciye sahip ülkesi durumunda.
Halihazırda 2,2 milyon Afgan komşu ülkelerdeyken ülkeden ayrılmaya çalışan insan sayısı da giderek artıyor. Devam eden çatışmalar ve siyasi istikrarsızlık niçiniyle Afganistan sonları ortasında 3,5 milyon kişi de evsiz kaldı.
Kaç Afgan ülkesinden ayrılıyor?
Şu anda bu sorunun karşılığı net değil.
Taliban, Afganistan’ın tüm hudut kapılarındaki geçiş noktalarını denetim ediyor. Öte yandan, Afganların ülkeyi terk etmelerini istemediklerini de söylemiş olduler. Hudutlardan sırf tüccarların yahut geçerli seyahat evraklarına sahip olanların geçişine müsaade verildiği bildiriliyor.
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) Sözcüsü Cuma günü yaptığı bir açıklamada, “Afganların büyük çoğunluğu ülkeyi olağan kanallardan terk edemiyor. Bugün prestijiyle tehlikede olabilecek insanların ülkeden net bir çıkış yolu yok” dedi.
Lakin birtakım mülteciler ise ülkeden çıkmanın yollarını bulmayı başardı.
Taliban’ın Kabil’in denetimini ele geçirmesinden kısa bir süre daha sonra birkaç bin Afganın Pakistan’a geçtiği söylenirken, yaklaşık bin 500 Afganın da Özbekistan’a girdiği ve sona yakın yerlerde çadırlarda yaşadığı bildiriliyor.
Kabil Havalimanın’da ise binlerce Afgan, yabancı ülkelerin vatandaşlarını ülkeden çıkarmak için yaptığı tahliye uçuşlarını yakalamaya çalışıyor.
Cuma günü bir NATO yetkilisi, 18 binden çok insanın havalimanından ülkeyi terk ettiğini söylemiş oldu. Lakin bunlardan kaçının Afgan asıllı olduğu net değil.
Bugüne kadar kaç Afgan kaçabildi?
Afganların son hareketi, uzun yıllardır süren siyasi istikrarsızlık ve çatışma ikliminin yarattığı tarihi göçün bir kesimi.
BMMYK’ya nazaran, Taliban’ın ülkenin denetimini bir daha ele geçirmesindilk evvel bile, çatışmalar niçiniyle bu yıl 550 binden çok insan konutlarını terk etmek zorunda kaldı.
Bu, tahminen 3,5 milyon Afganın şu anda ülke ortasında yerlerinden edildiği manasına geliyor.
Afganistan sonları arasındakilere ek olarak, geçen yıl sonu itibariyle yaklaşık 2,2 milyon mülteci ve sığınmacı da komşu ülkelerde sığınma talebinde bulundu.
Bu yıl, Afganlar ülkenin büyük çoğunluğunda şiddetli bir kuraklık ve besin kıtlığı ile de uğraşmak zorunda kaldı. BM Dünya Besin Programı tarafınca Haziran ayında yayımlanan raporda, 14 milyon insanın (nüfusun üçte birinden çoksı) açlık çektiği açıklandı.
Afgan mülteciler nereye gidiyor?
Komşu ülkeler Pakistan ve İran, geçen yıl en yüksek sayıdaki Afgan mülteci ve sığınmacıya konut sahipliği yaptı.
BMMYK sayılarına göre, Afganistan’dan 2020’de yaklaşık 1,5 milyon insan Pakistan’a, 780 bin insan da İran’a geçti.
Almanya ağırladığı 180 bin den çok Afgan ile listede üçüncü olurken Türkiye de yaklaşık 130 bin Afganı kabul etti.
Lakin Türkiye’de 125 bin de sığınma talebin de bulunmuş fakat talepleri kabul edilmemiş Afgan sığınmacı da bulunuyor. Almanya’da bu sayı 33 bin, Yunanistan’da ise 20 bin.
Ülkeler hangi yardımları yapıyor?
Kimi ülkeler Afganlara inançlı sığınma teklif ederken, öteki kimi ülkeler de kaçanlara sığınma vermeyeceklerini duyurdu.
İran
İran, Afganistan sonundaki üç vilayetinde mülteciler için acil durum çadırları kurdu. Lakin İran İçişleri Bakanlığından üst seviye yetkililer, İran’a geçen rastgele bir Afganın “şartlar düzeldiğinde ülkelerine geri gönderileceğini” söylemiş oldu. BM’ye göre İran halihazırda yaklaşık 3,5 milyon Afgana konut sahipliği yapıyor.
Pakistan
Başbakan İmran Han, Haziran ayında yaptığı açıklamada, Taliban denetimi ele geçirirse ülkesinin Afganistan hududunu kapatacağını söylemiş oldu. Lakin basında yer alan kimi haberlere göre, birkaç bin Afgan Pakistan’a geçti ve en az bir hudut kapısı da hala açık.
Tacikistan
Kesin sayılar çabucak hemen net olmasa da birtakım haberler, son günlerde Afganistan ordusundan askerler de dahil olmak üzere en az birkaç yüz Afgan’ın Tacikistan’a geçtiğini gösteriyor. Tacikistan, Temmuz ayında Afganistan’dan 100 bine kadar mülteci almaya hazırlandığını söylemiş oldu.
Özbekistan
Yaklaşık bin 500 Afgan’ın Afganistan-Özbekistan hududunu geçip kamp kurduğu söyleniyor. Raporlar, Taliban’ın sırf geçerli vizeleri olan şahısların hudut geçişlerine müsaade verdiğini gösteriyor.
Türkiye
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, hükümetin Afganistan’ı istikrara kavuşturmak ve Türkiye’ye gelen yeni bir mülteci dalgasını önlemek ismine Pakistan ile bir arada çalışacağını söylemiş oldu. Hükümet İran hududuna ördüğü duvar inşasını da hızlandırdı.
Birleşik Krallık
İngiltere, uzun vadede 20 bin Afgan mülteciyi kabul edeceğini deklare etti. İngiliz hükümetinin “Afgan Vatandaşlarının bir daha Yerleşim Planı”, birinci yıl 5 bin Afganın İngiltere’ye yerleşmesine müsaade vermeyi öngörürken ve Taliban idaresinde en yüksek tehlike altındaki bayan ve çocukların yanı sıra dini ve öteki azınlıklara odaklanacak.
ABD
ABD, kabul edeceği mültecilerin kesin sayısını açıklamadı. Lakin Lider Joe Biden, 500 milyon dolarlık bir göç gereksinimleri bütçesi sundu.
Kanada
Kanada, hükümet çalışanları ve bayan başkanlar de dahil olmak üzere Taliban tehlikesinde olanlara odaklanarak 20 bin Afgan’ı kabul edeceğini söylemiş oldu.
Avustralya
Avustralya, ülkelerinden kaçan Afganlara insani vize programında 3 bin kişilik yer sunacağını deklare etti. Lakin kelam konusu bu kontenjan mevcut insani vize programını da kapsıyor ve toplam sayılarda rastgele bir artış olmayacak.
Avrupa Birliği
Avrupa Birliği ülkesindeki bir epeyce yönetici, 2015 göçmen krizinin yinelanmaması konusunda istekli olduklarını söylüyor. 2015’te AB topraklarına hayli sayıda mültecinin girişine müsaade verilmiş ve buna karşı da popülist yansılar verilmişti.
Almanya
Almanya, birtakım Afganları kabul edeceğini belirtti lakin sayı belirtmedi. 2015 yılında göçmenlere yönelik açık kapı siyaseti niçiniyle sert tenkitlere maruz kalan Başbakan Angela Merkel, hükümetin mültecilerin “Afganistan’a komşu ülkelerde inançlı bir biçimde kalmalarını” sağlamaya odaklandığını söylemiş oldu.
Fransa
“Avrupa’nın kendisini Afganistan’dan gelen kıymetli yasadışı göçmen dalgalarından muhafazası gerektiğini” söz eden Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Fransa’nın “en çok tehlike altında olanları koruyacağını” söylemiş oldu. Lakin Macron, “Avrupa, mevcut durumun sonuçlarını tek başına üstlenemez” dedi.
Avusturya
Avusturya, Afgan mültecileri almayı reddetti. Ülkenin içişleri bakanı, Afgan sığınmacıları hudut dışı etmeye devam etmekten yana olduğunu belirtti. Lakin Afganistan’a direkt hudut dışı etmenin mümkün olmadığı belirterek, komşu ülkelerde “sınır dışı merkezleri” kurulması için lobi yaptı.
İsviçre
İsviçre, Afganistan’dan gelen büyük mülteci kümelerini kabul etmeyeceğini söylemiş oldu.
Kuzey Makedonya, Arnavutluk ve Kosova
ABD’nin talebi üzerine, Kuzey Makedonya 450, Arnavutluk ise 300 mülteciyi süreksiz olarak ağırlayacaklarını söylemiş oldu. Mültecilerin bu ülkelerde ABD göçmen vizeleri için gereken dokümanların tamamlanmasına kadar kalması bekleniyor. Kosova da ABD’ye giden mülteciler için süreksiz barınak sağlamayı planlıyor, fakat sayı belirtmedi.
Uganda
Uganda 2 bin Afgan mülteciyi kabul etti. Doğu Afrika ülkesi, Afrika’daki en çok sayıda mülteciye sahip ülkesi durumunda.