Kısa bir süre evvel toplumsal medyada Taliban güçlerinin Kandahar Havalimanı’nda Amerikan Black Hawk helikopterlerini ele geçirdiğine yönelik birtakım paylaşımlar yapıldı.
Görüntülerde pistte durduğu görülen Black Hawk helikopteriyle dünyaya bir ileti da veriliyordu:
“Taliban artık hurdası çıkmış kamyonetlerde elinde kalaşnikofla gezen ayaktakımı savaşçılardan oluşmuyor.”
15 Ağustos’ta başşehir Kabil’i ele geçirmesinin akabinde radikal İslamcı örgütün mensupları, farklı öteki yerlerde de Amerikan imali silahlarla ve araçlarla da fotoğraflandı.
Kimi toplumsal medya paylaşımlarında, Taliban savaşçıları muharebe araçları ortasında görüldü. Dünyanın başka özel kuvvetlerinden ayırt etmenin güç olduğu bu Taliban güçlerinde, alışılageldik uzun sakal, şalvar ve paslanmış silahlar yoktu. Teçhizatlarıyla bir bütün olmuşlardı.
Taliban, bu silahları, kentlerin denetimini sağladıkça Afgan Ulusal Ordusu’ndan ele geçirmişti.
Birtakım toplumsal medya kullanıcıları, bu durumun Taliban’ı, hava kuvvetlerine sahip tek radikal küme haline getirdiğini söylemiş oldu.
Taliban’ın kaç uçak ve helikopteri var?
ABD merkezli Afganistan bir daha Yapılanma Özel Müfettişliği’nin (SIGAR) aktardığı rapora nazaran Temmuz sonu prestijiyle Afgan Hava Kuvvetleri bünyesinde helikopterler ve uçaklar da dahil olmak üzere toplam 167 hava aracı bulunuyordu.
Ancak Taliban’ın kelam konusu bu 167 aracın kaç adedini ele geçirdiği çabucak hemen bilinmiyor. BBC’nin Planet Labs’tan aldığı Kandahar Havalimanı’na ilişkin uygu imajları, Afgan ordusuna ilişkin kimi araçların pistte park halinde olduğunu gösteriyor.
Delhi merkezli Observer Research Foundation’da askeri havacılık uzmanı Angad Singh’e nazaran, kentin Taliban tarafınca ele geçirilmesinden altı gün daha sonra çekilmiş bir imgede en az iki MI-17 helikopteri, iki Black Hawk (UH-60) ve bir daha UH-60 olabilecek üçüncü bir helikopter de dahil olmak üzere toplam beş hava aracı görülüyor.
Bu, kelam konusu hava araçlarının bir kısmının ya ülke dışına uçtuğu ya da diğer hava üslerine taşındığı manasına geliyor.
Taliban ayrıyeten Herat, Host, Kunduz ve Mezar-ı Şerif’tekiler de dahil olmak üzere dokuz Afgan hava üssünü ele geçirdi. Lakin bu havaalanlarından uydu imgeleri bulunmadığından oradan kaç hava aracı ele geçirildiği belirli değil.
Taliban militanları ve lokal medya da, bu havalimanlarından el konulan hava araçları ve insansız hava araçlarının imajlarını yayımlıyor.
Lakin Taliban’ın eline geçmedilk evvel kimi hava araçlarının Afganistan’dan uçtuğuna dair de bir sav var. İsmini vermek istemeyen Delhi merkezli bir havacılık uzmanına bakılırsa, 16 Ağustos’ta Özbekistan’ın Termez Havaalanı’ndan alınan uydu imajlarının tahlilinde, MI-17, MI-25, Black Hawks ve ayrıyeten birkaç A-29 yavaşça taarruz uçağı ve C-208 uçağı da dahil olmak üzere onlarca hava aracı tespit edildi.
Güvenlik alanında faaliyet gösteren fikir kuruluşu CSIS’teki uzmanlar, bu uçak ve helikopterlerin Afgan Hava Kuvvetleri’ne ilişkin olma ihtimalinin yüksek olduğunu söylüyor.
Diğer hangi askeri teçhizatlar Taliban’ın eline geçti?
Taliban’ın hava gücüyle ilgili sorular sorulmaya devam etse de, uzmanlar Taliban’ın gelişmiş silahlar, tüfekler ve araçları kullanma konusunda tecrübeli olduklarında hemfikir. Ve Afganistan’da bunlardan fazlaca var.
2003-2016 yılları içinde ABD, yan yana savaştığı Afgan güçlerine epeyce ölçüde askeri donanım teslim etti. ABD Hükümeti Mesuliyet Raporu’na nazaran bunların ortasında farklı markalarda 358 bin 530 tüfek, 64 binden çok makineli tüfek, 25 bin 327 bomba atar ve 22 bin 174 Humvee (arazi araçları) var.
2014 yılında NATO kuvvetlerinin muharebe rollerinin sona ermesinin akabinde Afgan ordusu ülkenin güvenliğini sağlamakla bakılırsavlendirildi. Afgan ordusu Taliban’a karşı gayret verirken, ABD ise daha fazla ekipman sağladı ve eskiyen askeri teçhizatı da değiştirdi.
Amerika, sadece 2017 yılında yaklaşık 20 bin M16 tüfek tedarik etti. SIGAR’a göre 2017 ve 2021 yılları içinde Afgan güvenlik güçlerine en az 3 bin 598 M4 tüfek ve 3 bin 12 Humvee de verildi.
Afgan ordusunun ayrıyeten kısa müddette mevzilenmelerde kullandığı taşınabilir akın gücü araçları da vardı. Bu dört çeker araçlar, birlikleri yahut ekipmanı taşımak için kullanılabiliyordu.
Bu büsbütün teçhizata bağlı.
CNA danışmanlık kümesi yöneticisi ve Afganistan’daki ABD kuvvetlerinin eski danışmanı Dr. Jonathan Schroden, hava araçlarını ele geçirmenin Taliban için kolay olmuş olabileceğini ancak bunları çalıştırmak ve bakımını yapmanın da bir o kadar güç olacağını söylüyor.
Araçların modüllerine servis verilmesi ve kimilerinin da vakit içerisinde değiştirilmesi gerekiyor. Ve de her hava kuvveti, araçlarını uçuşa hazır hale getirmek için teknik gruplara gereksinim duyar.
Uçakların birçoklarına verilen bakım hizmetleri bir fazlaca ABD’li özel firmalar tarafınca verildi. Bu bireyler, Taliban çabucak hemen kentleri ele geçirmeden, Ağustos ayı öncesinde ülkeden ayrılmaya başlamışlardı.
Georgetown Üniversitesi’nde global siyaset ve güvenlik profesörü ve Afganistan’da nazaranv yapan eski bir ABD hava kuvvetleri mensubu olan Jodi Vittori, Taliban’ın bu uçakları operasyonel hale getirebilecek uzmanlığa sahip olmadığını tabir ediyor.
“Taliban’ın bu uçakları kullanımına yönelik direkt doğruya bir tehlike yok” diyen Vittori, hava araçlarının Afgan güçlerinin teslimindilk evvel kısmen sökülmüş olabileceğine de dikkat çekiyor.
birebir vakitte Rand Corporation’da araştırmacı ve ABD Savunma Bakanlığı’nın eski Afganistan Yöneticisi Jason Campbell, Taliban’ın eski Afgan pilotlarını bu uçakları uçurmaya zorlamaya çalışacağını söylüyor ve şu biçimde devam ediyor:
“Bu insanları ve ailelerini tehdit edecekler. Bu yüzden bu uçaklardan kimilerini uçurabilirler. Lakin uzun vadeli beklentileri biraz karamsar görünüyor.”
Taliban’ın yıllardır ülkede kullanıldığı üzere Rus imali MI-17’leri kullanabilmesi mümkün. Geri kalan uçakların bakımı ve eğitimleri için ise uygun bağlar kurabileceği ülkelere bakabilirler.
Taliban güçlerinin öteki silahları kavraması epeyce daha kolay olacak. Taliban piyadeleri ele geçirdikleri kara muharebe teçhizatları konusunda rahat görünüyor. yıllar içerisinde denetim noktalarının ele geçirilmesiyle bir arada bu cins silahlarla daha fazla haşır neşir olmuşlardı.
Washington’daki Wilson Merkezi müdür yardımcısı Michael Kugelman ise Taliban’ın bu tıp çağdaş silahlara erişiminin “muazzam bir başarısızlık” olduğunu söylüyor.
Tüm bunların yanı sıra ele geçirilen bu silahların tesirlerinin Afganistan ile hudutlu kalmayacağı da düşünülüyor. Küçük silahların karaborsada satılmaya başlaması ve dünyadaki öbür isyanları körüklemeye başlamasından korkuluyor.
Bunun aciliyeti olan bir risk olmadığını fakat önümüzdeki aylarda bir tedarik zincirinin ortaya çıkabileceğini söyleyen Vittori, “Bunu durdurma sorumluluğu Pakistan, Çin ve Rusya üzere komşu ülkelerdedir” diyor.
Campbell, Taliban’ın bu konularda sorumlu üzere görünmeye istekli olduğunu lakin dünya çapında ideolojik olarak benzeri kümeleri desteklememenin onlar için güç olacağını söylüyor.
Taliban bünyesindeki birlik ve birliktelik, bu silahların nasıl kullanılacağı konusunda rol oynayacak bir başka kritik faktör.
Vittori, Taliban ittifakı ortasındaki ayrılıkçı kümelerin silahları yanlarına alarak ayrılmaya karar verme mümkünlüğünün olduğunu söylüyor. Bu niçinle de ülkeyi ele geçirmenin coşkusu biraz olsun yatıştığında, Taliban önderlerinin kümesi bir ortada tutup tutamayacağı oldukça değerli olacak.
David Brown da habere katkı sağlandı.
Görüntülerde pistte durduğu görülen Black Hawk helikopteriyle dünyaya bir ileti da veriliyordu:
“Taliban artık hurdası çıkmış kamyonetlerde elinde kalaşnikofla gezen ayaktakımı savaşçılardan oluşmuyor.”
15 Ağustos’ta başşehir Kabil’i ele geçirmesinin akabinde radikal İslamcı örgütün mensupları, farklı öteki yerlerde de Amerikan imali silahlarla ve araçlarla da fotoğraflandı.
Kimi toplumsal medya paylaşımlarında, Taliban savaşçıları muharebe araçları ortasında görüldü. Dünyanın başka özel kuvvetlerinden ayırt etmenin güç olduğu bu Taliban güçlerinde, alışılageldik uzun sakal, şalvar ve paslanmış silahlar yoktu. Teçhizatlarıyla bir bütün olmuşlardı.
Taliban, bu silahları, kentlerin denetimini sağladıkça Afgan Ulusal Ordusu’ndan ele geçirmişti.
Birtakım toplumsal medya kullanıcıları, bu durumun Taliban’ı, hava kuvvetlerine sahip tek radikal küme haline getirdiğini söylemiş oldu.
Taliban’ın kaç uçak ve helikopteri var?
ABD merkezli Afganistan bir daha Yapılanma Özel Müfettişliği’nin (SIGAR) aktardığı rapora nazaran Temmuz sonu prestijiyle Afgan Hava Kuvvetleri bünyesinde helikopterler ve uçaklar da dahil olmak üzere toplam 167 hava aracı bulunuyordu.
Ancak Taliban’ın kelam konusu bu 167 aracın kaç adedini ele geçirdiği çabucak hemen bilinmiyor. BBC’nin Planet Labs’tan aldığı Kandahar Havalimanı’na ilişkin uygu imajları, Afgan ordusuna ilişkin kimi araçların pistte park halinde olduğunu gösteriyor.
Delhi merkezli Observer Research Foundation’da askeri havacılık uzmanı Angad Singh’e nazaran, kentin Taliban tarafınca ele geçirilmesinden altı gün daha sonra çekilmiş bir imgede en az iki MI-17 helikopteri, iki Black Hawk (UH-60) ve bir daha UH-60 olabilecek üçüncü bir helikopter de dahil olmak üzere toplam beş hava aracı görülüyor.
- Taliban, Afganistan’da hangi silahlara el koydu?
- Taliban, Afganistan’ı 20 yıl öncesine mi götürecek?
- Afganistan’ın son 40 yılı: Taliban, 11 Eylül ve ABD işgali ülkeyi nasıl bugüne getirdi?
Bu, kelam konusu hava araçlarının bir kısmının ya ülke dışına uçtuğu ya da diğer hava üslerine taşındığı manasına geliyor.
Taliban ayrıyeten Herat, Host, Kunduz ve Mezar-ı Şerif’tekiler de dahil olmak üzere dokuz Afgan hava üssünü ele geçirdi. Lakin bu havaalanlarından uydu imgeleri bulunmadığından oradan kaç hava aracı ele geçirildiği belirli değil.
Taliban militanları ve lokal medya da, bu havalimanlarından el konulan hava araçları ve insansız hava araçlarının imajlarını yayımlıyor.
Lakin Taliban’ın eline geçmedilk evvel kimi hava araçlarının Afganistan’dan uçtuğuna dair de bir sav var. İsmini vermek istemeyen Delhi merkezli bir havacılık uzmanına bakılırsa, 16 Ağustos’ta Özbekistan’ın Termez Havaalanı’ndan alınan uydu imajlarının tahlilinde, MI-17, MI-25, Black Hawks ve ayrıyeten birkaç A-29 yavaşça taarruz uçağı ve C-208 uçağı da dahil olmak üzere onlarca hava aracı tespit edildi.
Güvenlik alanında faaliyet gösteren fikir kuruluşu CSIS’teki uzmanlar, bu uçak ve helikopterlerin Afgan Hava Kuvvetleri’ne ilişkin olma ihtimalinin yüksek olduğunu söylüyor.
Diğer hangi askeri teçhizatlar Taliban’ın eline geçti?
Taliban’ın hava gücüyle ilgili sorular sorulmaya devam etse de, uzmanlar Taliban’ın gelişmiş silahlar, tüfekler ve araçları kullanma konusunda tecrübeli olduklarında hemfikir. Ve Afganistan’da bunlardan fazlaca var.
2003-2016 yılları içinde ABD, yan yana savaştığı Afgan güçlerine epeyce ölçüde askeri donanım teslim etti. ABD Hükümeti Mesuliyet Raporu’na nazaran bunların ortasında farklı markalarda 358 bin 530 tüfek, 64 binden çok makineli tüfek, 25 bin 327 bomba atar ve 22 bin 174 Humvee (arazi araçları) var.
2014 yılında NATO kuvvetlerinin muharebe rollerinin sona ermesinin akabinde Afgan ordusu ülkenin güvenliğini sağlamakla bakılırsavlendirildi. Afgan ordusu Taliban’a karşı gayret verirken, ABD ise daha fazla ekipman sağladı ve eskiyen askeri teçhizatı da değiştirdi.
Amerika, sadece 2017 yılında yaklaşık 20 bin M16 tüfek tedarik etti. SIGAR’a göre 2017 ve 2021 yılları içinde Afgan güvenlik güçlerine en az 3 bin 598 M4 tüfek ve 3 bin 12 Humvee de verildi.
Afgan ordusunun ayrıyeten kısa müddette mevzilenmelerde kullandığı taşınabilir akın gücü araçları da vardı. Bu dört çeker araçlar, birlikleri yahut ekipmanı taşımak için kullanılabiliyordu.
- Afganistan’da 20 yıl daha sonra bir daha denetimi sağlayan Taliban nasıl kuruldu, bugüne nasıl geldi?
Bu büsbütün teçhizata bağlı.
CNA danışmanlık kümesi yöneticisi ve Afganistan’daki ABD kuvvetlerinin eski danışmanı Dr. Jonathan Schroden, hava araçlarını ele geçirmenin Taliban için kolay olmuş olabileceğini ancak bunları çalıştırmak ve bakımını yapmanın da bir o kadar güç olacağını söylüyor.
Araçların modüllerine servis verilmesi ve kimilerinin da vakit içerisinde değiştirilmesi gerekiyor. Ve de her hava kuvveti, araçlarını uçuşa hazır hale getirmek için teknik gruplara gereksinim duyar.
Uçakların birçoklarına verilen bakım hizmetleri bir fazlaca ABD’li özel firmalar tarafınca verildi. Bu bireyler, Taliban çabucak hemen kentleri ele geçirmeden, Ağustos ayı öncesinde ülkeden ayrılmaya başlamışlardı.
Georgetown Üniversitesi’nde global siyaset ve güvenlik profesörü ve Afganistan’da nazaranv yapan eski bir ABD hava kuvvetleri mensubu olan Jodi Vittori, Taliban’ın bu uçakları operasyonel hale getirebilecek uzmanlığa sahip olmadığını tabir ediyor.
“Taliban’ın bu uçakları kullanımına yönelik direkt doğruya bir tehlike yok” diyen Vittori, hava araçlarının Afgan güçlerinin teslimindilk evvel kısmen sökülmüş olabileceğine de dikkat çekiyor.
birebir vakitte Rand Corporation’da araştırmacı ve ABD Savunma Bakanlığı’nın eski Afganistan Yöneticisi Jason Campbell, Taliban’ın eski Afgan pilotlarını bu uçakları uçurmaya zorlamaya çalışacağını söylüyor ve şu biçimde devam ediyor:
“Bu insanları ve ailelerini tehdit edecekler. Bu yüzden bu uçaklardan kimilerini uçurabilirler. Lakin uzun vadeli beklentileri biraz karamsar görünüyor.”
Taliban’ın yıllardır ülkede kullanıldığı üzere Rus imali MI-17’leri kullanabilmesi mümkün. Geri kalan uçakların bakımı ve eğitimleri için ise uygun bağlar kurabileceği ülkelere bakabilirler.
Taliban güçlerinin öteki silahları kavraması epeyce daha kolay olacak. Taliban piyadeleri ele geçirdikleri kara muharebe teçhizatları konusunda rahat görünüyor. yıllar içerisinde denetim noktalarının ele geçirilmesiyle bir arada bu cins silahlarla daha fazla haşır neşir olmuşlardı.
Washington’daki Wilson Merkezi müdür yardımcısı Michael Kugelman ise Taliban’ın bu tıp çağdaş silahlara erişiminin “muazzam bir başarısızlık” olduğunu söylüyor.
Tüm bunların yanı sıra ele geçirilen bu silahların tesirlerinin Afganistan ile hudutlu kalmayacağı da düşünülüyor. Küçük silahların karaborsada satılmaya başlaması ve dünyadaki öbür isyanları körüklemeye başlamasından korkuluyor.
Bunun aciliyeti olan bir risk olmadığını fakat önümüzdeki aylarda bir tedarik zincirinin ortaya çıkabileceğini söyleyen Vittori, “Bunu durdurma sorumluluğu Pakistan, Çin ve Rusya üzere komşu ülkelerdedir” diyor.
Campbell, Taliban’ın bu konularda sorumlu üzere görünmeye istekli olduğunu lakin dünya çapında ideolojik olarak benzeri kümeleri desteklememenin onlar için güç olacağını söylüyor.
Taliban bünyesindeki birlik ve birliktelik, bu silahların nasıl kullanılacağı konusunda rol oynayacak bir başka kritik faktör.
Vittori, Taliban ittifakı ortasındaki ayrılıkçı kümelerin silahları yanlarına alarak ayrılmaya karar verme mümkünlüğünün olduğunu söylüyor. Bu niçinle de ülkeyi ele geçirmenin coşkusu biraz olsun yatıştığında, Taliban önderlerinin kümesi bir ortada tutup tutamayacağı oldukça değerli olacak.
David Brown da habere katkı sağlandı.