Milletlerarası güçlerin çekilmesinin akabinde, Taliban Afganistan’ın tamamını süratle ele geçirdi. Pekala, ABD niye 20 yıl süren savaşın akabinde Afganistan’dan çekilmeyi kabul etti?
NATO 2001’de; New York ve Washington’daki 11 Eylül akınlarının akabinde Taliban’ı başşehir Kabil’in dışına sürüklemişti.
Lakin neredeyse 20 yıl daha sonra Taliban başkanları başşehir Kabil’e geri döndü ve Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nda pozlar vermeye başladı.
Tahminen de en şaşırtan olan da, buna yol açanın ABD ve NATO müttefiklerinin feci bir askeri mağlubiyeti değil, dikkatle müzakere edilmiş bir barış mutabakatı olması.
Pekala, bir ABD Lideri’nin devrinde imzalanıp, halefi tarafınca uygulanan muahedenin bu biçimde feci bir sonuca yol açmasına niye olan neydi?
ABD niye Taliban ile mutabakat yapmak istedi?
İkiz kulelerin yıkılmasından bir gün daha sonra, devrin ABD Lideri George W. Bush “bu savaş vakit ve kararlılık gerektirecek ancak hiç kuşkunuz olmasın, kazanacağız” vaadinde bulunmuştu. Gerçekte ise ABD Taliban’a karşı bir askeri zafer kazanmanın yanına bile yaklaşamadı.
11 Eylül hücumlarından sorumlu El Düstur militanlarına konut sahipliği yapan Taliban, NATO’nun müdahalesiyle kentlerden süratle sürülse de, birkaç yıl ortasında bir daha toparlandı ve 2004’te Batılı güçler ve yeni Afgan idaresine karşı bir savaş yürütebilecek duruma geldi.
George W. Bush’un halefi Barack Obama, artan ataklar karşısında 2009’da Afganistan’da asker sayısını artırdı. Ülkedeki Amerikan askerlerinin sayısı bir periyot 140 bine çıktı.
bu türlü Taliban bir kere daha püskürtüldü ancak uzun vadede Afganistan’da asker artırmak epey da tesirli olmadı.
Afganistan ABD’nin en uzun süren savaşı oldu. ABD’ye maliyeti 987 milyar dolardı. 2300’den çok Amerikan askeri de savaşta öldü. Bu süreçte Amerikan halkının dayanağı azalırken, müdahalenin bitmiş oldurilmesi davetleri daha yüksek sesle yapılır oldu.
2014’te resmen eğitim ve takviye rolü oynamaya başladıktan daha sonra her yıl ölen ABD askeri sayısı gorece düşük olmaya başlarken, Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani son 5 yılda 2019’da 45 binden çok Afgan güvenlik gorevlisinin öldüğünü söylemişti.
Barack Obama’nın halefi Donald Trump, Taliban ile müzakereleri ağırlaştırdı. ABD ve Taliban, Şubat 2020’de bir muahede imzaladı.
Geçen yılki başkanlık seçimlerine giden süreçte bu mutabakattan bahsetmek, Trump’ın güzeline gidiyordu.
Trump Axios News’a yaptığı açıklamada “Bu ortada, muhtemelen bildiğiniz üzere büyük ölçüde Afganistan’dan çıktık. 19 yıldır oradaydık. Çıkacağız” demişti.
Muahedede ne vardı?
ABD kalan askerlerini Afganistan’dan çekmeyi kabul etti. Taliban da denetim ettiği bölgelerde El Esas ya da radikal bir öteki örgütün faaliyet göstermesine müsaade vermeyeceğini deklare etti.
Ayrıyeten Afgan güvenlik güçlerinden 1000 tutsak ve Taliban mensubu 5000 mahkum karşılıklı olarak özgür bırakılacaktı.
Mutabakat, Taliban’a karşı ambargoların kaldırılmasını da öngörüyordu.
Mutabakatın tarafları yalnızca ABD ve Taliban’dı. Taliban, Afganistan’ın nasıl ve kimin tarafınca yürütüleceğini Afgan hükümetiyle müzakere edecekti.
Görüşmeler sürerken, eğitilmesi yaklaşık 89 milyar dolara mal olan ve teoride sayıları 300 bini geçen Afgan güvenlik güçleri güvenliği sağlayacaktı.
Periyodun ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton’a bakılırsa Lider Trump imzaladığı belgeyi “harika bir anlaşma” diye niteledi. Trump, kamuoyu önünde muahedeyi “aşırı derecede uygun olma talihi olan bir plan” diye tanımladı.
İki taraf da mutabakata uydu mu?
ABD, Afganistan’dan asker çekmeye Trump devrinde başladı. Taliban ve Afgan hükümeti içindeki yüz yüze görüşmeler Eylül 2020’de başladı.
Görüşmelerde ilerleme kaydedilememesine rağmen, Taliban’ın düşmanları muahedenin bir felakete yol açmayacağında kararlıydı.
Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani Şubat ayında BBC’ye, “Burası Vietnam değil. Bu çöken bir hükümet değil” demişti.
Temmuz ayında ise Taliban’ın sözcülerinden biri, “Savaş alanında üstün olsak da, görüşmeler ve diyalog konusunda fazlaca ciddiyiz” diye konuşmuştu.
Taliban’ın o devir bir haftada 10 vilayet merkezini ele geçirmesi tahminen de daha bu biçimde, gelecekteki durumu gösteriyordu.
Selefi Trump ile neredeyse öteki her bahiste anlaşamayan ABD Lideri Joe Biden, Trump’ın mutabakatını uygulamaya devam etti. Geçen ay basına yaptığı açıklamada, “farklı bir sonuç alınacağı konusunda rastgele bir makul beklenti olmadan bir jenerasyon Amerikalıyı daha Afganistan’daki savaşa göndermeyeceğini” söylemiş oldu.
Biden, “Taliban’ın her şeyi ezip geçme ve tüm ülkeye sahip olma ihtimali fazlaca düşük” diye de eklemişti.
Ve son günlerde yaşananlara rağmen, Biden sonucunın ardında durdu. Pazartesi günü yaptığı açıklamada, “Son bir haftada olanlar bize bir şey göstermişse, o da Afganistan’daki Amerikan askeri varlığını bitmiş oldurmenin hakikat karar olduğudur” dedi.
Lakin biroldukca kişi için, Taliban başkanlarından Muhammed Abbas Stanikzai’nin geçen yıl Eylül ayında dünyanın en büyük askeri gücüyle imzalanan mutabakattan daha sonra, lüks bir otelin balo salonunda söylemiş olduği kelamlar bugün kulağa daha gerçek geliyor:
“Savaşı kazandığımıza hiç kuşku yok.”
NATO 2001’de; New York ve Washington’daki 11 Eylül akınlarının akabinde Taliban’ı başşehir Kabil’in dışına sürüklemişti.
Lakin neredeyse 20 yıl daha sonra Taliban başkanları başşehir Kabil’e geri döndü ve Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nda pozlar vermeye başladı.
Tahminen de en şaşırtan olan da, buna yol açanın ABD ve NATO müttefiklerinin feci bir askeri mağlubiyeti değil, dikkatle müzakere edilmiş bir barış mutabakatı olması.
Pekala, bir ABD Lideri’nin devrinde imzalanıp, halefi tarafınca uygulanan muahedenin bu biçimde feci bir sonuca yol açmasına niye olan neydi?
ABD niye Taliban ile mutabakat yapmak istedi?
İkiz kulelerin yıkılmasından bir gün daha sonra, devrin ABD Lideri George W. Bush “bu savaş vakit ve kararlılık gerektirecek ancak hiç kuşkunuz olmasın, kazanacağız” vaadinde bulunmuştu. Gerçekte ise ABD Taliban’a karşı bir askeri zafer kazanmanın yanına bile yaklaşamadı.
11 Eylül hücumlarından sorumlu El Düstur militanlarına konut sahipliği yapan Taliban, NATO’nun müdahalesiyle kentlerden süratle sürülse de, birkaç yıl ortasında bir daha toparlandı ve 2004’te Batılı güçler ve yeni Afgan idaresine karşı bir savaş yürütebilecek duruma geldi.
George W. Bush’un halefi Barack Obama, artan ataklar karşısında 2009’da Afganistan’da asker sayısını artırdı. Ülkedeki Amerikan askerlerinin sayısı bir periyot 140 bine çıktı.
bu türlü Taliban bir kere daha püskürtüldü ancak uzun vadede Afganistan’da asker artırmak epey da tesirli olmadı.
Afganistan ABD’nin en uzun süren savaşı oldu. ABD’ye maliyeti 987 milyar dolardı. 2300’den çok Amerikan askeri de savaşta öldü. Bu süreçte Amerikan halkının dayanağı azalırken, müdahalenin bitmiş oldurilmesi davetleri daha yüksek sesle yapılır oldu.
2014’te resmen eğitim ve takviye rolü oynamaya başladıktan daha sonra her yıl ölen ABD askeri sayısı gorece düşük olmaya başlarken, Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani son 5 yılda 2019’da 45 binden çok Afgan güvenlik gorevlisinin öldüğünü söylemişti.
Barack Obama’nın halefi Donald Trump, Taliban ile müzakereleri ağırlaştırdı. ABD ve Taliban, Şubat 2020’de bir muahede imzaladı.
Geçen yılki başkanlık seçimlerine giden süreçte bu mutabakattan bahsetmek, Trump’ın güzeline gidiyordu.
Trump Axios News’a yaptığı açıklamada “Bu ortada, muhtemelen bildiğiniz üzere büyük ölçüde Afganistan’dan çıktık. 19 yıldır oradaydık. Çıkacağız” demişti.
Muahedede ne vardı?
ABD kalan askerlerini Afganistan’dan çekmeyi kabul etti. Taliban da denetim ettiği bölgelerde El Esas ya da radikal bir öteki örgütün faaliyet göstermesine müsaade vermeyeceğini deklare etti.
Ayrıyeten Afgan güvenlik güçlerinden 1000 tutsak ve Taliban mensubu 5000 mahkum karşılıklı olarak özgür bırakılacaktı.
Mutabakat, Taliban’a karşı ambargoların kaldırılmasını da öngörüyordu.
Mutabakatın tarafları yalnızca ABD ve Taliban’dı. Taliban, Afganistan’ın nasıl ve kimin tarafınca yürütüleceğini Afgan hükümetiyle müzakere edecekti.
Görüşmeler sürerken, eğitilmesi yaklaşık 89 milyar dolara mal olan ve teoride sayıları 300 bini geçen Afgan güvenlik güçleri güvenliği sağlayacaktı.
Periyodun ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton’a bakılırsa Lider Trump imzaladığı belgeyi “harika bir anlaşma” diye niteledi. Trump, kamuoyu önünde muahedeyi “aşırı derecede uygun olma talihi olan bir plan” diye tanımladı.
İki taraf da mutabakata uydu mu?
ABD, Afganistan’dan asker çekmeye Trump devrinde başladı. Taliban ve Afgan hükümeti içindeki yüz yüze görüşmeler Eylül 2020’de başladı.
Görüşmelerde ilerleme kaydedilememesine rağmen, Taliban’ın düşmanları muahedenin bir felakete yol açmayacağında kararlıydı.
Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani Şubat ayında BBC’ye, “Burası Vietnam değil. Bu çöken bir hükümet değil” demişti.
Temmuz ayında ise Taliban’ın sözcülerinden biri, “Savaş alanında üstün olsak da, görüşmeler ve diyalog konusunda fazlaca ciddiyiz” diye konuşmuştu.
Taliban’ın o devir bir haftada 10 vilayet merkezini ele geçirmesi tahminen de daha bu biçimde, gelecekteki durumu gösteriyordu.
Selefi Trump ile neredeyse öteki her bahiste anlaşamayan ABD Lideri Joe Biden, Trump’ın mutabakatını uygulamaya devam etti. Geçen ay basına yaptığı açıklamada, “farklı bir sonuç alınacağı konusunda rastgele bir makul beklenti olmadan bir jenerasyon Amerikalıyı daha Afganistan’daki savaşa göndermeyeceğini” söylemiş oldu.
Biden, “Taliban’ın her şeyi ezip geçme ve tüm ülkeye sahip olma ihtimali fazlaca düşük” diye de eklemişti.
Ve son günlerde yaşananlara rağmen, Biden sonucunın ardında durdu. Pazartesi günü yaptığı açıklamada, “Son bir haftada olanlar bize bir şey göstermişse, o da Afganistan’daki Amerikan askeri varlığını bitmiş oldurmenin hakikat karar olduğudur” dedi.
Lakin biroldukca kişi için, Taliban başkanlarından Muhammed Abbas Stanikzai’nin geçen yıl Eylül ayında dünyanın en büyük askeri gücüyle imzalanan mutabakattan daha sonra, lüks bir otelin balo salonunda söylemiş olduği kelamlar bugün kulağa daha gerçek geliyor:
“Savaşı kazandığımıza hiç kuşku yok.”