AKP periyodunun birinci dışişleri bakanı olan ve 2016’da kurucusu olduğu partiden ihraç edilen Yaşar Yakış, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın ABD’li şirketlerle yaptığı görüşmeyle ilgili olarak, “Amerikalı şirket yöneticileri Türkiye’nin ne dediğine değil, ne yaptığına bakacaktır. Türkiye’de yargının şimdiki durumu karşısında bir Amerikalı şirket sahibinin, Türkiye’de istediğim üzere yatırım yapabilirim, diyeceğinden emin değilim.” değerlendirmesinde bulundu.
Eski bakan, “Ancak el altından fazlaca büyük ödünler vermek suretiyle tahminen cezbedilebilir. Bunun yanlışsız yolu evvel hukuk, daha sonra ekonomiyi düzeltmektir. Yoksa Cumhurbaşkanı’nın telekonferansla verdiği sözlerle hareket edeceklerini zannetmiyorum” diye devam etti.
Cumhuriyet gazetesinden İpek Özbey’e konuşan Yakış, Erdoğan-Biden görüşmesiyle ilgili olarak da, “Ben bu şartlar altında bir ülkeyle müzakereye başlamış olsaydım ‘Karşımdaki ülke bu niçinlerle zayıf ve yasal çerçevede kendi ülkem açısından neler elde edebilirim’ kanısı zihnimin gerisinde hazır dururdu” diye konuştu.
Yakış, ABD’nin “AKP iktidarının çökme arifesinde olduğunu hesaba katarak ‘Dur bakalım, tabiatıyla çöksün, biz bir şey yapmayalım’ diye düşünebileceğini” de belirtti.
Yakış, kurucularından olduğu AKP’nin mevcut durumu ile ilgili olarak da, “Sosyal bilimlerde bir kelam vardır, ‘Her iktidar bozar, mutlak iktidar kesinlikle bozar’ diye. Buna ‘Güç zehirlenmesi’ diyoruz. Ak Parti’nin maruz kaldığı şey de bu güç zehirlenmesi” sözlerini kullandı.
Yakış’ın Özbey’e yaptığı açıklamaların bir kısmı şöyleki:
Erdoğan-Biden doruğu bugün. The Washington Times, The New York Times üzere aktif gazeteler “Organize hata önderinin tezleri Türk hükümetini sarsıyor” yorumuyla yayın yapıyor. Olan biten Erdoğan’ın Biden’a karşı elini zayıflatıyor mu?
Genç memurluğumuzdan bakanlığımıza kaç kez hazırlıklarını yaptık. 40 yıllık diplomasi deneyimim bana şunu söylüyor: bu biçimde bir durumda görüşeceğiniz insanın biroldukca eksiklikleri var ise pek alışılmış ki yapacağınız toplantı sırasında ondan zirve tepe yararlanmak istersiniz. Artık de o denli zannediyorum, ortasında bulunduğu bu durum niçiniyle Türkiye’nin bu zayıflığından ABD’nin yararlanmaması mümkün değil; pek olağan isteyecektir. Tahminen bu iktidarın çökme arifesinde olduğunu da hesaba katarak “Dur bakalım, zaten çöksün, biz bir şey yapmayalım” diye de düşünebilirler. Fakat Türkiye’yi zayıf olarak yakaladıklarını göz önünde bulundurarak müzakere yürüteceklerini kestirim ediyorum. Ben bu şartlar altında bir ülkeyle müzakereye başlamış olsaydım “Karşımdaki ülke bu niçinlerle zayıf ve legal çerçevede kendi ülkem açısından neler elde edebilirim” fikri zihnimin gerisinde hazır dururdu. Eminim ki Amerikan delegasyonunun zihninin gerisinde bu biçimde bir fikir vardır.
G7 tepesinin kapanışında Biden “Yolsuzlukla uğraş konusunda anlaştık, yolsuzluk hükümetlere ziyan veriyor. Paravan şirketler ve kara para aklama sıkıntılarına el atacağız” dedi. Türkiye bu cümleden ne anlamalı?
Hukuksal bağlayıcılıktan çok Biden’ın milletlerarası alanda başlatmak istediği bir hareketin işareti bu. İletinin muhataplarından biri de elbette Türkiye ve ikili görüşme sırasında bundan rahatsızlık duyacaktır.
ABD Dışişleri Bakanı Blinken, daha masaya bile oturulmamışken “Türkiye ile aramızdaki ayrılıklar sır değil. Biroldukça açıdan bir NATO müttefikinin davranması gerektiği üzere davranmıyor” derken Ulusal Savunma Bakanı Akar, muadiliyle görüşmesinin olumlu geçtiğini anlatıyor. Bu farklı yaklaşımın diplomasi lisanındaki manası ne?
Amerika’nın kurumsal yapısı, yapılan görüşmeleri onların nasıl değerlendirdiğini gösterdiği için fazlaca kıymetli. Türkiye tarafı da ister istemez kendi açısından hangi alanlarda kuvvetliyse o kuvvetli alanları vurgular. Daha doğrusu eşit şartların olduğu bir ortamda bu biçimde vakit içinderda bir görüşme olduğunda ortak bir metin ortaya çıkarılır. Bu ortak bir bildiri halinde de olabilir, her iki tarafın bağımsız olarak açıklayacağı ortak metin halinde de olabilir. Tıpkı saatlerde tıpkı metni açıklarlar. Bu, iki taraf içinde mutabakatın yüzde yüz olduğu manasına gelir. Şayet taraflardan biri bir şey, öbürü öteki bir şey söylüyorsa tam bir mutabakat yok demektir. Farklı açıklamaların ardında yatan niye budur.
-AKP iktidarının ABD ile en güç görüşmesi denebilir mi?
Daha da berbata gitme ihtimali hâlâ var. Amerika NATO müttefikimiz. Benim NATO’da çalıştığım devirlerde “Amerika NATO demektir” diye bir söz vardı. Hâlâ da söyleniyor. ötürüsıyla Amerika NATO’ya epeyce değer veren bir ülkedir. Türkiye, Ortadoğu’da fazlaca kritik bir jeo-stratejik bölgeyi işgal eden, ABD’den daha sonra en büyük orduya sahip olan bir ülke. bu biçimde bir ülkeyi bugünkü şartlarda, yani ABD Rusya’yla dalaşmışken, Çin’i tehlike olarak görürken Türkiye’yi sokak ortasında harcayacak biçimde davranması zordur. Lakin Türkiye’nin tahminen şimdiki iktidarının sona ereceği ve daha sonra düze çıkacağı, ilgilerin olağana döneceği kanısını taşıdığı, bu biçimde bir beklenti ortasında olduğunu düşünüyorum. Biden ile Trump vaktinde olduğu üzere canı istediği vakit telefon ederek görüşebileceği periyodu geride bıraktık. Biden, fakat 90 günden daha sonra telefon açtı ve o da olumsuz bir şey söylemek içindi. Bütün bunlar şunu düşündürtüyor: Biden’ın 40 yıldan daha fazla senatörlük deneyimi var. Biden’ın kurumsal yapılara değer veren bir lider olacağını düşünüyoruz.
Erdoğan yakın vakitte ABD şirket yöneticileriyle bir görüşme yaptı. Amerikan şirketlerine teşvik yoluyla taviz gündeme gelmiş midir?
Amerikalı şirket yöneticileri Türkiye’nin ne dediğine değil, ne yaptığına bakacaktır. Türkiye’de yargının şimdiki durumu karşısında bir Amerikalı şirket sahibinin, Türkiye’de istediğim üzere yatırım yapabilirim, diyeceğinden emin değilim. Lakin el altından hayli büyük ödünler vermek suretiyle tahminen cezbedilebilir. Bunun yanlışsız yolu evvel hukuk, daha sonra ekonomiyi düzeltmektir. Yoksa Cumhurbaşkanı’nın telekonferansla verdiği sözlerle hareket edeceklerini zannetmiyorum.
Eski bakan, “Ancak el altından fazlaca büyük ödünler vermek suretiyle tahminen cezbedilebilir. Bunun yanlışsız yolu evvel hukuk, daha sonra ekonomiyi düzeltmektir. Yoksa Cumhurbaşkanı’nın telekonferansla verdiği sözlerle hareket edeceklerini zannetmiyorum” diye devam etti.
Cumhuriyet gazetesinden İpek Özbey’e konuşan Yakış, Erdoğan-Biden görüşmesiyle ilgili olarak da, “Ben bu şartlar altında bir ülkeyle müzakereye başlamış olsaydım ‘Karşımdaki ülke bu niçinlerle zayıf ve yasal çerçevede kendi ülkem açısından neler elde edebilirim’ kanısı zihnimin gerisinde hazır dururdu” diye konuştu.
Yakış, ABD’nin “AKP iktidarının çökme arifesinde olduğunu hesaba katarak ‘Dur bakalım, tabiatıyla çöksün, biz bir şey yapmayalım’ diye düşünebileceğini” de belirtti.
Yakış, kurucularından olduğu AKP’nin mevcut durumu ile ilgili olarak da, “Sosyal bilimlerde bir kelam vardır, ‘Her iktidar bozar, mutlak iktidar kesinlikle bozar’ diye. Buna ‘Güç zehirlenmesi’ diyoruz. Ak Parti’nin maruz kaldığı şey de bu güç zehirlenmesi” sözlerini kullandı.
Yakış’ın Özbey’e yaptığı açıklamaların bir kısmı şöyleki:
Erdoğan-Biden doruğu bugün. The Washington Times, The New York Times üzere aktif gazeteler “Organize hata önderinin tezleri Türk hükümetini sarsıyor” yorumuyla yayın yapıyor. Olan biten Erdoğan’ın Biden’a karşı elini zayıflatıyor mu?
Genç memurluğumuzdan bakanlığımıza kaç kez hazırlıklarını yaptık. 40 yıllık diplomasi deneyimim bana şunu söylüyor: bu biçimde bir durumda görüşeceğiniz insanın biroldukca eksiklikleri var ise pek alışılmış ki yapacağınız toplantı sırasında ondan zirve tepe yararlanmak istersiniz. Artık de o denli zannediyorum, ortasında bulunduğu bu durum niçiniyle Türkiye’nin bu zayıflığından ABD’nin yararlanmaması mümkün değil; pek olağan isteyecektir. Tahminen bu iktidarın çökme arifesinde olduğunu da hesaba katarak “Dur bakalım, zaten çöksün, biz bir şey yapmayalım” diye de düşünebilirler. Fakat Türkiye’yi zayıf olarak yakaladıklarını göz önünde bulundurarak müzakere yürüteceklerini kestirim ediyorum. Ben bu şartlar altında bir ülkeyle müzakereye başlamış olsaydım “Karşımdaki ülke bu niçinlerle zayıf ve legal çerçevede kendi ülkem açısından neler elde edebilirim” fikri zihnimin gerisinde hazır dururdu. Eminim ki Amerikan delegasyonunun zihninin gerisinde bu biçimde bir fikir vardır.
G7 tepesinin kapanışında Biden “Yolsuzlukla uğraş konusunda anlaştık, yolsuzluk hükümetlere ziyan veriyor. Paravan şirketler ve kara para aklama sıkıntılarına el atacağız” dedi. Türkiye bu cümleden ne anlamalı?
Hukuksal bağlayıcılıktan çok Biden’ın milletlerarası alanda başlatmak istediği bir hareketin işareti bu. İletinin muhataplarından biri de elbette Türkiye ve ikili görüşme sırasında bundan rahatsızlık duyacaktır.
ABD Dışişleri Bakanı Blinken, daha masaya bile oturulmamışken “Türkiye ile aramızdaki ayrılıklar sır değil. Biroldukça açıdan bir NATO müttefikinin davranması gerektiği üzere davranmıyor” derken Ulusal Savunma Bakanı Akar, muadiliyle görüşmesinin olumlu geçtiğini anlatıyor. Bu farklı yaklaşımın diplomasi lisanındaki manası ne?
Amerika’nın kurumsal yapısı, yapılan görüşmeleri onların nasıl değerlendirdiğini gösterdiği için fazlaca kıymetli. Türkiye tarafı da ister istemez kendi açısından hangi alanlarda kuvvetliyse o kuvvetli alanları vurgular. Daha doğrusu eşit şartların olduğu bir ortamda bu biçimde vakit içinderda bir görüşme olduğunda ortak bir metin ortaya çıkarılır. Bu ortak bir bildiri halinde de olabilir, her iki tarafın bağımsız olarak açıklayacağı ortak metin halinde de olabilir. Tıpkı saatlerde tıpkı metni açıklarlar. Bu, iki taraf içinde mutabakatın yüzde yüz olduğu manasına gelir. Şayet taraflardan biri bir şey, öbürü öteki bir şey söylüyorsa tam bir mutabakat yok demektir. Farklı açıklamaların ardında yatan niye budur.
-AKP iktidarının ABD ile en güç görüşmesi denebilir mi?
Daha da berbata gitme ihtimali hâlâ var. Amerika NATO müttefikimiz. Benim NATO’da çalıştığım devirlerde “Amerika NATO demektir” diye bir söz vardı. Hâlâ da söyleniyor. ötürüsıyla Amerika NATO’ya epeyce değer veren bir ülkedir. Türkiye, Ortadoğu’da fazlaca kritik bir jeo-stratejik bölgeyi işgal eden, ABD’den daha sonra en büyük orduya sahip olan bir ülke. bu biçimde bir ülkeyi bugünkü şartlarda, yani ABD Rusya’yla dalaşmışken, Çin’i tehlike olarak görürken Türkiye’yi sokak ortasında harcayacak biçimde davranması zordur. Lakin Türkiye’nin tahminen şimdiki iktidarının sona ereceği ve daha sonra düze çıkacağı, ilgilerin olağana döneceği kanısını taşıdığı, bu biçimde bir beklenti ortasında olduğunu düşünüyorum. Biden ile Trump vaktinde olduğu üzere canı istediği vakit telefon ederek görüşebileceği periyodu geride bıraktık. Biden, fakat 90 günden daha sonra telefon açtı ve o da olumsuz bir şey söylemek içindi. Bütün bunlar şunu düşündürtüyor: Biden’ın 40 yıldan daha fazla senatörlük deneyimi var. Biden’ın kurumsal yapılara değer veren bir lider olacağını düşünüyoruz.
Erdoğan yakın vakitte ABD şirket yöneticileriyle bir görüşme yaptı. Amerikan şirketlerine teşvik yoluyla taviz gündeme gelmiş midir?
Amerikalı şirket yöneticileri Türkiye’nin ne dediğine değil, ne yaptığına bakacaktır. Türkiye’de yargının şimdiki durumu karşısında bir Amerikalı şirket sahibinin, Türkiye’de istediğim üzere yatırım yapabilirim, diyeceğinden emin değilim. Lakin el altından hayli büyük ödünler vermek suretiyle tahminen cezbedilebilir. Bunun yanlışsız yolu evvel hukuk, daha sonra ekonomiyi düzeltmektir. Yoksa Cumhurbaşkanı’nın telekonferansla verdiği sözlerle hareket edeceklerini zannetmiyorum.