Kayhan Karaca
Strasbourg
Avrupa Parlamentosu’nun (AP) Strasbourg’da devam eden genel konsey toplantılarında bugün oylanan, “Türkiye’de, Başta HDP Olmak Üzere, Muhalefete Yönelik Baskı” başlıklı karar tasarısı 2’ye karşı 603 oyla kabul edildi. Oylamada 67 parlamenter çekimser kaldı.
AP bünyesindeki Hristiyan Demokrat, Toplumsal Demokrat, Liberal, Yeşiller ve Sol kümeler tarafınca ortaklaşa kaleme alınan kararda, muhalefet partilerine yönelik “giderek artan” baskı “kaygı verici” olarak tanımlanıp, kınandı. Muhalefet partilerine yönelik baskının “siyasi partilerin haklarını kullanma ve demokratik rollerini gerçekleştirme kapasitelerini kısıtladığına” vurgu yapıldı. Siyasi muhalefetin işleyiş özgürlüğündeki bu gerilemenin “insan haklarının Türkiye’deki dramatik durumunu ve demokrasi ve hukuk devletinin devam eden çöküşünü açığa vurduğu” görüşü not edildi.
HDP’nin durumu
Yaklaşık 4 bin üyesinin mahpusta olduğu belirtilen HDP’nin durumuna bilhassa dikkat çekilen kararda, bu partinin kapatılması için Anayasa Mahkemesi (AYM) önündeki teşebbüs kınandı. AYM’nin bugüne kadar altı “Kürt partisi” kapattığı açıklandı. Fakat Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) parti kapatmaların örgütlenme özgürlüğünün ihlali olduğuna dair geçmişte aldığı kararlar hatırlatıldı. HDP’nin kapatılmasının “orta vadede önemli bir siyasi yanılgı olacağı, çoğulculuğa ve demokratik prensiplere tersinmez darbe indireceği ve Türkiye’de milyonlarca seçmenin temsil edilememesi kararı yaratacağı” kaydedildi.
Kararda HDP’nin mahpustaki eski iki eş lideri, Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ’ın durumlarına da değinildi. AİHM’nin 20 Aralık 2020 tarihindeki sonucu gereği Demirtaş’ın “derhal hür bırakılması” talep edildi. Türk makamlarına “HDP tersi kampanyaları beslemekten kaçının” davetine da yer verilen kararda, terörle uğraş mevzuatının “keyfi kullanmasının” tasa verici olduğu görüşü lisana getirildi.
Başka muhalefet partileri
Kararda, muhalefet partilerine mensup kimi milletvekilleri hakkında hazırlanan fezlekeler de gündeme getirildi. Bu bağlamda CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun dokunulmazlığının kaldırılması talebi kınandı. Kılıçdaroğlu’na yönelik “giderek artan baskının” AP açısından “derin dert unsuru” oluşturduğu vurgulandı. Muhalefet partilerine karşı bu “düşmanca atmosferin” YETERLİ Parti Genel Lideri Meral Akşener üzere önderleri de olumsuz etkilediğine dikkat çekildi.
Ömer Faruk Gergerlioğlu hakkında AYM tarafınca açıklanan hak ihlali kararının memnuniyet verici olarak tanımlandığı kararda, Gergerlioğlu’na milletvekilliğinin derhal iade edilmesi istendi. AP sonucunda, mahpusta olan başka HDP milletvekillerinin özgür bırakılması da talep edildi.
Belediyelere mani
Kararda, Türkiye’de son lokal seçimlerde demokratik olarak seçilmiş fazlaca sayıda belediye liderinin misyondan alınması ve yerlerine vali yahut kayyum atanması da kınandı. İstanbul, Ankara ve İzmir’de muhalefet tarafınca yönetilen belediyelerin çalışmalarının engellenmesi için hükümetin “siyasi, yasal ve idari tedbirlere başvurduğunun gözlemlendiği” söz edildi. Hükümetin, “devletin mali kaynakları ve idari otoritesini muhalefeti susturmak yahut zayıflatmak emeliyle keyfi halde kullanımının” üzücü olduğu tabir edildi.
Olumlu gündeme insan hakları şartı
Kararda, AB tarafınca Türkiye’ye sunulacak her türlü olumlu programın insan hakları, yurttaşlık hakları ve hukuk devleti alanlarında düzgünleşme kaidesine bağlanması talep edildi. Bu alanlara Türkiye’nin 1 Temmuz’dan itibaren çekildiği İstanbul Kontratı tarafınca garanti altına alınmış bayan hakları, dini özgürlükler, azınlık hakları ve LGBTİ haklarının da dahil olduğu not edildi.
Avrupa Parlamentosu, hukuk devleti, azınlık hakları ve temel haklar konusunda düzgünleşme için Türkiye’ye, üyesi olduğu Avrupa Kurulu ile “dört dörtlük işbirliği” davetinde bulundu.
Genel konsey oturumu
Hususa ait AP genel heyetinde düzenlenen oturumda kelam alan AB Dış İlgiler ve Güvenlik Siyaseti Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, Avrupa siyasal sisteminin çekirdeğini oluşturduğunu söylemiş olduği temel demokratik kıymetler, hukukun üstünlüğü ve siyasal örgütlenme özgürlüğüne tam manasıyla hürmet duyması için Ankara’ya davette bulundu. Türkiye-AB bağlarının geleceğinde “bu hürmetin değerli olacağını” belirten Borrell, HDP hakkında alınacak mümkün kapatma sonucunın, “Türkiye’de temel hakların gerilediğine dair korkuları kuvvetlendireceğini ve Türk makamlarının Avrupa perspektifi temelinde lisana getirdikleri ıslahat yükümlülükleriyle çelişeceğini” söylemiş oldu.
Oturumda Toplumsal Demokrat Küme ismine konuşan ve bununla birlikte AP Türkiye raportörlüğü misyonunu yürüten İspanyol parlamenter Nacho Sanchez Amor ise AB Konseyi’nin mevcut şartlarda Ankara’ya olumlu gündem teklifinde bulunma sonucunı eleştirdi. Türk hükümetinin maksadının tüm muhalefeti “susturmak” olduğunu savunan Sanchez Amor, “Türkiye’de yaşananların açıkça söylenmesi olumlu gündemin kesimi olmalıdır” halinde konuştu.
Strasbourg
Avrupa Parlamentosu’nun (AP) Strasbourg’da devam eden genel konsey toplantılarında bugün oylanan, “Türkiye’de, Başta HDP Olmak Üzere, Muhalefete Yönelik Baskı” başlıklı karar tasarısı 2’ye karşı 603 oyla kabul edildi. Oylamada 67 parlamenter çekimser kaldı.
AP bünyesindeki Hristiyan Demokrat, Toplumsal Demokrat, Liberal, Yeşiller ve Sol kümeler tarafınca ortaklaşa kaleme alınan kararda, muhalefet partilerine yönelik “giderek artan” baskı “kaygı verici” olarak tanımlanıp, kınandı. Muhalefet partilerine yönelik baskının “siyasi partilerin haklarını kullanma ve demokratik rollerini gerçekleştirme kapasitelerini kısıtladığına” vurgu yapıldı. Siyasi muhalefetin işleyiş özgürlüğündeki bu gerilemenin “insan haklarının Türkiye’deki dramatik durumunu ve demokrasi ve hukuk devletinin devam eden çöküşünü açığa vurduğu” görüşü not edildi.
HDP’nin durumu
Yaklaşık 4 bin üyesinin mahpusta olduğu belirtilen HDP’nin durumuna bilhassa dikkat çekilen kararda, bu partinin kapatılması için Anayasa Mahkemesi (AYM) önündeki teşebbüs kınandı. AYM’nin bugüne kadar altı “Kürt partisi” kapattığı açıklandı. Fakat Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) parti kapatmaların örgütlenme özgürlüğünün ihlali olduğuna dair geçmişte aldığı kararlar hatırlatıldı. HDP’nin kapatılmasının “orta vadede önemli bir siyasi yanılgı olacağı, çoğulculuğa ve demokratik prensiplere tersinmez darbe indireceği ve Türkiye’de milyonlarca seçmenin temsil edilememesi kararı yaratacağı” kaydedildi.
Kararda HDP’nin mahpustaki eski iki eş lideri, Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ’ın durumlarına da değinildi. AİHM’nin 20 Aralık 2020 tarihindeki sonucu gereği Demirtaş’ın “derhal hür bırakılması” talep edildi. Türk makamlarına “HDP tersi kampanyaları beslemekten kaçının” davetine da yer verilen kararda, terörle uğraş mevzuatının “keyfi kullanmasının” tasa verici olduğu görüşü lisana getirildi.
Başka muhalefet partileri
Kararda, muhalefet partilerine mensup kimi milletvekilleri hakkında hazırlanan fezlekeler de gündeme getirildi. Bu bağlamda CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun dokunulmazlığının kaldırılması talebi kınandı. Kılıçdaroğlu’na yönelik “giderek artan baskının” AP açısından “derin dert unsuru” oluşturduğu vurgulandı. Muhalefet partilerine karşı bu “düşmanca atmosferin” YETERLİ Parti Genel Lideri Meral Akşener üzere önderleri de olumsuz etkilediğine dikkat çekildi.
Ömer Faruk Gergerlioğlu hakkında AYM tarafınca açıklanan hak ihlali kararının memnuniyet verici olarak tanımlandığı kararda, Gergerlioğlu’na milletvekilliğinin derhal iade edilmesi istendi. AP sonucunda, mahpusta olan başka HDP milletvekillerinin özgür bırakılması da talep edildi.
Belediyelere mani
Kararda, Türkiye’de son lokal seçimlerde demokratik olarak seçilmiş fazlaca sayıda belediye liderinin misyondan alınması ve yerlerine vali yahut kayyum atanması da kınandı. İstanbul, Ankara ve İzmir’de muhalefet tarafınca yönetilen belediyelerin çalışmalarının engellenmesi için hükümetin “siyasi, yasal ve idari tedbirlere başvurduğunun gözlemlendiği” söz edildi. Hükümetin, “devletin mali kaynakları ve idari otoritesini muhalefeti susturmak yahut zayıflatmak emeliyle keyfi halde kullanımının” üzücü olduğu tabir edildi.
Olumlu gündeme insan hakları şartı
Kararda, AB tarafınca Türkiye’ye sunulacak her türlü olumlu programın insan hakları, yurttaşlık hakları ve hukuk devleti alanlarında düzgünleşme kaidesine bağlanması talep edildi. Bu alanlara Türkiye’nin 1 Temmuz’dan itibaren çekildiği İstanbul Kontratı tarafınca garanti altına alınmış bayan hakları, dini özgürlükler, azınlık hakları ve LGBTİ haklarının da dahil olduğu not edildi.
Avrupa Parlamentosu, hukuk devleti, azınlık hakları ve temel haklar konusunda düzgünleşme için Türkiye’ye, üyesi olduğu Avrupa Kurulu ile “dört dörtlük işbirliği” davetinde bulundu.
Genel konsey oturumu
Hususa ait AP genel heyetinde düzenlenen oturumda kelam alan AB Dış İlgiler ve Güvenlik Siyaseti Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, Avrupa siyasal sisteminin çekirdeğini oluşturduğunu söylemiş olduği temel demokratik kıymetler, hukukun üstünlüğü ve siyasal örgütlenme özgürlüğüne tam manasıyla hürmet duyması için Ankara’ya davette bulundu. Türkiye-AB bağlarının geleceğinde “bu hürmetin değerli olacağını” belirten Borrell, HDP hakkında alınacak mümkün kapatma sonucunın, “Türkiye’de temel hakların gerilediğine dair korkuları kuvvetlendireceğini ve Türk makamlarının Avrupa perspektifi temelinde lisana getirdikleri ıslahat yükümlülükleriyle çelişeceğini” söylemiş oldu.
Oturumda Toplumsal Demokrat Küme ismine konuşan ve bununla birlikte AP Türkiye raportörlüğü misyonunu yürüten İspanyol parlamenter Nacho Sanchez Amor ise AB Konseyi’nin mevcut şartlarda Ankara’ya olumlu gündem teklifinde bulunma sonucunı eleştirdi. Türk hükümetinin maksadının tüm muhalefeti “susturmak” olduğunu savunan Sanchez Amor, “Türkiye’de yaşananların açıkça söylenmesi olumlu gündemin kesimi olmalıdır” halinde konuştu.