Avrupa ülkelerinin tümünde doğal gaz fiyatları yükselirken, kıtanın gereksiniminin büyük kısmını karşılayan Rusya’nın bu durumu kendi avantajına kullanmaya çalışıyor olabileceği suçlamaları da gündeme geliyor.
ABD Lideri’nin Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan bu yakınlarda Rusya’nın enerjiyi politik bir silah olarak kullanıyor olabileceğinden dert duyduğunu söylemiş oldu.
“(Rusya’nın) Avrupa piyasasının artan güç talebine yanıt vermesi gerektiğini düşünüyorum” dedi.
Lakin doğal gaz badiresi ve meblağların yükselişinden Rusya gerçekte ne ölçüde sorumlu? Bu soruya bilgilerle cevap aradık.
Avrupa doğal gazının ne kadarını Rusya’dan alıyor?
Rusya Avrupa’nın doğal gaz muhtaçlığının yüzde 50’sini karşılıyor.
Avrupa, tüketiminin kalan yüzde 50’sinin büyük kısmını Norveç ve Cezayir’den alıyor.
Rusya doğal gazı Avrupa’ya Kuzey Akımı, Yamal-Europe ve Kardeşlik üzere bir kaç ana boru çizgisiyle yolluyor.
Bu doğal gaz bölgesel depolarda toplanıyor, daha sonra buradan kıtanın dört bir yanındaki farklı ülkelere dağılıyor.
Covid salgını periyodunda Rusya’dan Avrupa’ya doğal gaz ihracatı toplam ölçü olarak azaldı, zira pek epey işyeri kapandığı için talep azalmıştı.
Artık Avrupa’da güç muhtaçlığı bir daha artmaya başlıyor ancak bilhassa de Ukrayna ve Belarus üzerinden gelen doğal gaz ölçüsü hala düşük.
Bu da Avrupa çapında doğal gaz stoklarının erimesine, ötürüsıyla da fiyatların yükselmesine yol açtı.
Rusya taahhütlerini karşılıyor mu?
Rusya’nın çoğunluk payı devlete ilişkin güç şirketi Gazprom, Avrupa’ya doğal gazı iki farklı düzenleme çerçevesinde gönderiyor:
Ve şirketin bu yıl Avrupa’daki alıcılarına bu kontratlarla taahhüt ettiği ölçüleri gönderdiği anlaşılıyor.
Ne var ki Avrupa Güç Kurumu’nun lideri Fatih Birol bu yakınlarda yaptığı bir açıklamada Rusya’nın, “istese” tahminen yüzde 15 daha fazla doğal gaz gönderebileceği söylemiş oldu.
Birtakım uzmanlar Rusya’nın, direkt Almanya’ya bağlanacak olan Kuzey Akımı 2 isimli yeni boru çizgisinin biran evvel onaylanması için, doğal gaz arzını sınırlıyor olabileceğini söylüyor.
Rusya bu sınırın süratle devreye girmesini istiyor lakin Ukrayna’ya uğramadan Avrupa’ya ulaşan Kuzey Akımı 2 boru çizgisine jeo-politik ve etraf münasebetleriyle itirazlar gelmekte.
Oxford Güç Araştırmaları Enstitüsü’ndan Jack Sharples “Avrupa ana akım medyasının dikkate kıymet bir bölümünde bu badireler, Gazprom’un Almanya makamları ve Avrupa Kurulu’nu, Kuzey Akımı 2’yi onaylamaya zorlamak için arzı taammüden sınırladığı halinde yorumlandı” diyor.
Lakin Sharples’a göre bu yorumun doğruluğu kuşkulu.
Almanya Başbakanı Angela Merkel’in açıklamaları da bu tarafta. Merkel, Rusya’nın, kontratlardan kaynaklanan taahhütlerini yerine getirmediği bir durumdan haberdar olmadığını söylemiş oldu.
Almanya başkanı “Rusya, sadece kontratlardaki taahhütlerine nazaran doğal gaz gönderebilir, istediği kadar değil” diye de ekledi.
Ancak şunu da not etmek lazım ki, Gazprom’un kendi elektronik satış platformuna konulan sayılara bakıldığında, fazlaca fazla anlık alım kontratı görünmüyor.
Dr Sharples, “Bu da Gazprom’un uzun vadeli kontratlarında vaadettiği ölçüleri gönderdiği fakat bunun ötesinde tedarikte bulunmadığı kararına varmamıza yol açıyor” diyor.
Bu görüş Avrupa Komitesi Güç sözcüsü Kadri Simson tarafınca da lisana getirildi.
Simson 6 Ekim günü Avrupa Parlamentosu milletvekillerine “İlk değerlendirmelerimiz Rusya’nın uzun vadeli kontratlarına uyduğunu lakin ek doğal gaz arzında bulunmadığına işaret ediyor” demişti.
Buna rağmen Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ryabkov ise BBC’ye “zaten Gazprom, piyasada istikrarı sağlayabilmek için elindeki rezervleri boru çizgilerine basmaya başladı” dedi.
Ryabkov “hiçbir vakit güç arzı üzerinden baskı uygulama durumunu benimsemedik” diye de ekledi.
Avrupa’daki stoklara ne oldu?
Şu anda Avrupa genelinde doğal gaz stoku Avrupa Doğal Gaz Altyapısı bilgilerine nazaran son 10 yıllık ortalamanın fazlaca altında. Öteki bir biçimde tabir etmek gerekirse şu anki stok seviyesi, stoklama kapasitesinin yüzde 75’i kadar.
İngiltere’nin doğal gaz depoları ise şu anda büsbütün dolu ama Rusya bu ülkenin muhtaçlığının yalnızca yüzde 5’ini karşılıyor. O niçinle İngiltere Rusya’dan gelecek doğal gaza öbür Avrupa ülkeleri kadar bağımlı değil.
Ayrıyeten Rusya’nın kendi doğal gaz stoku da olağanın altında.
Economist kümesinin araştırma ve yorum kuruluşu Economist Intelligence Unit’ten Avrupa uzmanı Adeline Van Houtte “Şu anda Rusya iç doğal gaz piyasası da sıkışık. Üretim şimdiden en üst seviyesinde ve kış geliyor…. bu da doğal gaz ihraç kapasitesini sınırlıyor” diyor.
Avrupa’da doğal gaz badiresini etkileyen öbür pek epey faktör de var:
Koronavirüs pandemisinden yavaş yavaş çıkışın yarattığı ekonomik canlanma fabrikaların bir daha imalata geçmesini pek hayli iş yerinin bir daha açılmasını da birlikteinde getirdi ve bu da güç talebini artırdı.
Avrupa bununla birlikte doğal gaz alımı konusunda, dünyanın öteki yerlerinde de gereksinimin artmasından etkileniyor.
Son yirmi otuz yıl içerisinde Asya ve Orta Doğu bölgelerinde doğal gaza talep süratle yükseldi.
Bu da Avrupa’nın ithalatının aşağı üst dörtte birini oluşturan sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) piyasasında meblağları etkiliyor.
Sıvılaştırılmış doğal gaza talep arttıkça, fiyatlar da artıyor ve üretilen gazın değerli bir kısmı Asya’ya gidiyor.
Bunlara ek olarak Rusya Çin’e doğal gaz ihracını da artırdı ve Haziran ayında ülkenin doğusunda bir doğal gaz sürece tesisi açtı. Bunun dünyanın en büyük doğal gaz rafinerisi olması bekleniyor.
Bu habere Kumar Malhotra ve Daniele Palumbo’dan gelen bilgiler de eklendi.
ABD Lideri’nin Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan bu yakınlarda Rusya’nın enerjiyi politik bir silah olarak kullanıyor olabileceğinden dert duyduğunu söylemiş oldu.
“(Rusya’nın) Avrupa piyasasının artan güç talebine yanıt vermesi gerektiğini düşünüyorum” dedi.
Lakin doğal gaz badiresi ve meblağların yükselişinden Rusya gerçekte ne ölçüde sorumlu? Bu soruya bilgilerle cevap aradık.
Avrupa doğal gazının ne kadarını Rusya’dan alıyor?
Rusya Avrupa’nın doğal gaz muhtaçlığının yüzde 50’sini karşılıyor.
Avrupa, tüketiminin kalan yüzde 50’sinin büyük kısmını Norveç ve Cezayir’den alıyor.
Rusya doğal gazı Avrupa’ya Kuzey Akımı, Yamal-Europe ve Kardeşlik üzere bir kaç ana boru çizgisiyle yolluyor.
Bu doğal gaz bölgesel depolarda toplanıyor, daha sonra buradan kıtanın dört bir yanındaki farklı ülkelere dağılıyor.
Covid salgını periyodunda Rusya’dan Avrupa’ya doğal gaz ihracatı toplam ölçü olarak azaldı, zira pek epey işyeri kapandığı için talep azalmıştı.
Artık Avrupa’da güç muhtaçlığı bir daha artmaya başlıyor ancak bilhassa de Ukrayna ve Belarus üzerinden gelen doğal gaz ölçüsü hala düşük.
Bu da Avrupa çapında doğal gaz stoklarının erimesine, ötürüsıyla da fiyatların yükselmesine yol açtı.
Rusya taahhütlerini karşılıyor mu?
Rusya’nın çoğunluk payı devlete ilişkin güç şirketi Gazprom, Avrupa’ya doğal gazı iki farklı düzenleme çerçevesinde gönderiyor:
- Ekseriyetle 10 ila 25 yıl müddetli uzun vadeli muahedeler
- Bir kerelik aşikâr ölçüde gaz alımları için anlık muahedeler
Ve şirketin bu yıl Avrupa’daki alıcılarına bu kontratlarla taahhüt ettiği ölçüleri gönderdiği anlaşılıyor.
Ne var ki Avrupa Güç Kurumu’nun lideri Fatih Birol bu yakınlarda yaptığı bir açıklamada Rusya’nın, “istese” tahminen yüzde 15 daha fazla doğal gaz gönderebileceği söylemiş oldu.
Birtakım uzmanlar Rusya’nın, direkt Almanya’ya bağlanacak olan Kuzey Akımı 2 isimli yeni boru çizgisinin biran evvel onaylanması için, doğal gaz arzını sınırlıyor olabileceğini söylüyor.
Rusya bu sınırın süratle devreye girmesini istiyor lakin Ukrayna’ya uğramadan Avrupa’ya ulaşan Kuzey Akımı 2 boru çizgisine jeo-politik ve etraf münasebetleriyle itirazlar gelmekte.
Oxford Güç Araştırmaları Enstitüsü’ndan Jack Sharples “Avrupa ana akım medyasının dikkate kıymet bir bölümünde bu badireler, Gazprom’un Almanya makamları ve Avrupa Kurulu’nu, Kuzey Akımı 2’yi onaylamaya zorlamak için arzı taammüden sınırladığı halinde yorumlandı” diyor.
Lakin Sharples’a göre bu yorumun doğruluğu kuşkulu.
Almanya Başbakanı Angela Merkel’in açıklamaları da bu tarafta. Merkel, Rusya’nın, kontratlardan kaynaklanan taahhütlerini yerine getirmediği bir durumdan haberdar olmadığını söylemiş oldu.
Almanya başkanı “Rusya, sadece kontratlardaki taahhütlerine nazaran doğal gaz gönderebilir, istediği kadar değil” diye de ekledi.
Ancak şunu da not etmek lazım ki, Gazprom’un kendi elektronik satış platformuna konulan sayılara bakıldığında, fazlaca fazla anlık alım kontratı görünmüyor.
Dr Sharples, “Bu da Gazprom’un uzun vadeli kontratlarında vaadettiği ölçüleri gönderdiği fakat bunun ötesinde tedarikte bulunmadığı kararına varmamıza yol açıyor” diyor.
Bu görüş Avrupa Komitesi Güç sözcüsü Kadri Simson tarafınca da lisana getirildi.
Simson 6 Ekim günü Avrupa Parlamentosu milletvekillerine “İlk değerlendirmelerimiz Rusya’nın uzun vadeli kontratlarına uyduğunu lakin ek doğal gaz arzında bulunmadığına işaret ediyor” demişti.
Buna rağmen Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ryabkov ise BBC’ye “zaten Gazprom, piyasada istikrarı sağlayabilmek için elindeki rezervleri boru çizgilerine basmaya başladı” dedi.
Ryabkov “hiçbir vakit güç arzı üzerinden baskı uygulama durumunu benimsemedik” diye de ekledi.
Avrupa’daki stoklara ne oldu?
Şu anda Avrupa genelinde doğal gaz stoku Avrupa Doğal Gaz Altyapısı bilgilerine nazaran son 10 yıllık ortalamanın fazlaca altında. Öteki bir biçimde tabir etmek gerekirse şu anki stok seviyesi, stoklama kapasitesinin yüzde 75’i kadar.
İngiltere’nin doğal gaz depoları ise şu anda büsbütün dolu ama Rusya bu ülkenin muhtaçlığının yalnızca yüzde 5’ini karşılıyor. O niçinle İngiltere Rusya’dan gelecek doğal gaza öbür Avrupa ülkeleri kadar bağımlı değil.
Ayrıyeten Rusya’nın kendi doğal gaz stoku da olağanın altında.
Economist kümesinin araştırma ve yorum kuruluşu Economist Intelligence Unit’ten Avrupa uzmanı Adeline Van Houtte “Şu anda Rusya iç doğal gaz piyasası da sıkışık. Üretim şimdiden en üst seviyesinde ve kış geliyor…. bu da doğal gaz ihraç kapasitesini sınırlıyor” diyor.
Avrupa’da doğal gaz badiresini etkileyen öbür pek epey faktör de var:
- 2021 başında yaşanan soğuk hava dalgasının stokları eritmesi
- ilkbahar ve yaz periyodunda fiyatların artmasının, sonrasındasında satmak üzere stoklamayı artırması
- bakım tamirat sıkıntıları niçiniyle Norveç’in arzının hudutlu olması
- rüzgar gücü üzere öteki kaynaklarda azalma
- dünyanın öbür yerlerinde de talebin artması
Koronavirüs pandemisinden yavaş yavaş çıkışın yarattığı ekonomik canlanma fabrikaların bir daha imalata geçmesini pek hayli iş yerinin bir daha açılmasını da birlikteinde getirdi ve bu da güç talebini artırdı.
Avrupa bununla birlikte doğal gaz alımı konusunda, dünyanın öteki yerlerinde de gereksinimin artmasından etkileniyor.
Son yirmi otuz yıl içerisinde Asya ve Orta Doğu bölgelerinde doğal gaza talep süratle yükseldi.
Bu da Avrupa’nın ithalatının aşağı üst dörtte birini oluşturan sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) piyasasında meblağları etkiliyor.
Sıvılaştırılmış doğal gaza talep arttıkça, fiyatlar da artıyor ve üretilen gazın değerli bir kısmı Asya’ya gidiyor.
Bunlara ek olarak Rusya Çin’e doğal gaz ihracını da artırdı ve Haziran ayında ülkenin doğusunda bir doğal gaz sürece tesisi açtı. Bunun dünyanın en büyük doğal gaz rafinerisi olması bekleniyor.
Bu habere Kumar Malhotra ve Daniele Palumbo’dan gelen bilgiler de eklendi.