Hafta ortasında yapılacak Erdoğan-Biden ve Biden-Putin görüşmelerinde ana gündem unsurlarından birinin de Suriye olması beklenirken, Joe Biden’ın bir sonucu Türkiye’ye “jest” olarak bedellendiriliyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Lideri Joe Biden’ın 14 Haziran’da NATO tepesinde bir ortaya gelmesinin akabinde 16 Haziran’da da Biden ve Putin’in Cenevre’de görüşmesi bekleniyor.
Türkiye’nin ABD’nin Suriye’nin kuzeyindeki öz idare ve silahlı gücü olan Suriye Demokratik Güçleri (SDG) ile ilgisinden duyduğu rahatsızlığın Erdoğan-Biden görüşmesinde gündeme alınması öngörülüyor.
Suriye konusunda Türkiye ile ABD içindeki en büyük çatlak olan öz idaresi Türkiye, “PKK’nın Suriye uzantısı ve Türkiye’nin güvenliğine tehdit” olarak değerlendirirken, ABD mahallî müttefik olarak görüyor. 2019 yılında Donald Trump’ın SDG denetimindeki bölgede faaliyet gösterecek olan bir petrol şirketini ABD’nin Suriye’ye yönelik yaptırımlarından muaf tuttuğunu duyurmasının akabinde bu çatlak daha da büyümüştü. Bu gelişmeye Türkiye, Rusya ve Şam sert reaksiyon göstererek, Delta Crescent Energy isimli şirkete “Öz idareye ve SDG’ye ABD tarafınca askeri, siyasi ve ticari muhafaza sağlama niyetiyle ayrıcalık tanındığını” öne sürmüştü.
Kısa mühlet evvel başkanlık koltuğuna oturan Joe Biden, petrol şirketini Suriye’ye yönelik yaptırımdan muaf tutan sonucun mühletini uzatmadı. Saha kaynakları ve bölgeyi yakından izleyen uzmanlar petrol şirketinin ehemmiyetini ve Biden’ın sonucunın Suriye ortasındaki siyasi süreçlere yansımalarını DW Türkçe’ye kıymetlendirdi.
Görüşme öncesi jest mi?
Orta Doğu Araştırmaları Merkezi (ORSAM) Levant Çalışmaları’ndan Oytun Orhan, Biden’ın bu sonucunın Erdoğan ve Putin görüşmeleri öncesinde hem Türkiye’ye birebir vakitte Rusya’ya karşı “bir güzel niyet göstergesi” olarak yorumlanabileceğini söylemiş oldu. Orhan, “Biliniyor ki, Türkiye’nin Amerika ile bağlantılarında birinci sorun başlığı YPG. Bu sorun aşılmadan bağlantılarda evre kaydedilmesi fazlaca mümkün görünmüyor. Bu görüşmelerde Türkiye’ye karşı bir jest olarak, görüşmeler öncesi atılmış bir adım olması kelam konusu” dedi. Lakin bu gelişimin, ABD’nin Suriye ve öz yönetim/SDG siyasetlerinde esaslı değişiklik yapacağı formunda okunmaması gerektiğini savunan Orhan’a nazaran, “Bu atılan adımlar daha fazlaca taktiksel hedeflere dönük bir karar.”
Amerikan petrol şirketi niye kıymetli?
Delta Crescent Energy isimli Amerikan petrol şirketinin SDG denetimindeki bölgede faaliyet gösterebileceğine ait tartışmalar devrin ABD lideri Trump’ın, “Suriye’deki ABD askerlerinin çekileceğini” duyurmasının akabinde başladı. “IŞİD’e karşı uğraşta mahallî müttefik olan Kürt ve SDG güçlerini terk etmekle” suçlanan Trump idaresi ondan sonrasında, “Suriye’deki petrolün ve lokal müttefiklerin korunması gayesiyle az sayıda ABD askeri gücünün kalmaya devam edeceğini” duyurdu. SDG denetimindeki bölgede faaliyet göstermek üzere kurulan Delta Crescent Energy isimli şirketin Suriye’ye yönelik Sezar yaptırımlarından muaf tutulmasını sağlayan karar yeni tartışmaları ve suçlamaları başlattı. Türkiye, Rusya ve Şam bu gelişmelere farklı münasebetlerle lakin “Suriye’nin toprak bütünlüğünü gaye alan bir hamle” olduğu tarafında benzeri telaffuzlarla reaksiyon gösterdi.
Oytun Orhan, Trump idareye yönelik reaksiyonların ekonomik maksattan fazla siyasi emeller üzerinden okunduğuna dikkat çekerek, “Aynen Kuzey Irak meselade olduğu üzere askeri güvenlik, idari sivil yapılanmaların yanı sıra ileride oluşturulması düşünülen siyasi yapının ekonomik olarak da kendi ayakları üzerinde durabilen, oradaki güç kaynaklarını işletip kendi ekonomik gelirlerini oluşturabilen bir yapıya sahip olması açısından bir takviye olarak görülmüştü. Bir devlet inşası sürecinin bir basamağı olarak düşünülmüştü” dedi.
“Şam-öz idare görüşmeleri tıkandı”
Türkiye üzere Rusya ve Şam da Trump’ın bu sonucunın ekonomik değil siyasi olduğu savını biroldukca defa öne sürdü. Suriye’deki petrol rezervinin 2,5 milyar varil civarında olduğuna ve petrolün orta ve altı kalite olarak sınıflandırıldığına odaklanan savlar dünya basınına da mevzu oldu.
Amerikan petrol şirketinin yaptırımlardan muaf tutulması yardımıyla SDG bölgesinden çıkarılan petrolün Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’ne satılacağı tarafında haberlerle birlikte tartışmalar daha da alevlendi. Rusya ve Şam, “147 milyar varillik orta ve âlâ kalite petrol rezervi olan Irak’a Suriye’den petrol ihraç edilmesinin mantıklı olmadığı, Suriye’nin petrol rezervinin ve petrol kalitesinin ABD askeri güçlerinin bulunmasını gerektirmediği” üzere telaffuzları öne çıkardı. Suriye’deki petrol alanlarının savaş devrinde ağır hasar gördüğü, savaş öncesi periyotta ortalama 400 bin varil olan günlük üretimin 20 bin varile kadar düştüğü biliniyor.
Rusya ve Şam hala, “ABD’nin petrol şirketi, petrol bölgelerini ve mahallî müttefiğini muhafaza öne sürülen nedeni ile öz idareye siyasi, askeri ve ekonomik kalkan oluşturduğunu” öne sürüyor. Şam’da yayın yapan El Vatan gazetesinden Canpolat Shikay’a bakılırsa, “petrol şirketi üzerinden alandaki varlığını koruyan ABD sebebiyle öz idare ile Şam içindeki müzakere süreçleri çıkmaza girdi.” Shikay, “Suriye krizinin birinci 3-4 yılında Şam ile SDG/öz idare yetkilileri içindeki ilgiler makul, kimi vakit de güzel sayılabilecek seviyedeydi. Lakin ABD müdahalesi ve (SDG ve öz yönetime) takviyesi başladıktan daha sonra Rusya’nın arabuluculuğunda yapılan görüşmeler giderek daha da zorlaşmaya başladı” dedi
. Öz yönetim-Şam içindeki müzakere süreçlerinin tıkandığına dikkat çeken Shikay, Şam’ın SDG’yi bir müddetdir “ayrılıkçı, Suriye’nin bir kısmını denetim eden ABD’nin tarım mamüllerini, petrolünü çalan petrol şirketinin kuklası” üzere tabirlerle tanımladığını söylemiş oldu. Petrol krizi Suriye’de Şam’ın denetimindeki bölgelerde yaklaşık 2 yıldır petrol krizi yaşanıyor. Akaryakıttan fırınların yahut elektrik santrallerinin çalışmasını sağlayacak mazota kadar ömrün her alanını etkileyen yakıtın temini sağlanamıyor. Petrol krizi derinleştikçe öz idareye yönelik suçlamalarını sertleştiren Şam’a bakılırsa, “öz idare kendi bölgesindeki petrolü Şam’a göndermek yerine IKBY (Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi) ve Türkiye’ye satarak krizin derinleşmesine sebep oluyor.”
Shikay, Biden’ın petrol şirketinin yaptırımlardan muaf tutulmasının iptaline ait sonucunın öz idaresi direkt etkileyeceğini savunuyor. Bu kararla bir arada petrol, tahıl ve başka kalemlerde ticaretin de duracağını öne süren Shikay, “Bu, öz idarenin finans damarının kesileceği manasına geliyor” dedi.
Öz idare ne diyor?
Tartışmaların ve suçlamaların merkezindeki öz idare ise Türkiye’nin, Rusya’nın ve Şam’ın suçlamalarını reddediyor. Öz idare ve SDG birfazlaca defa açıklama yaparak, “ABD ile öz idare ve SDG içindeki münasebetin hala devam eden IŞİD’e karşı çaba ile hudutlu olduğunu” söz etti. Bu açıklamalarda, Amerikan petrol şirketinin çalışmaya başlamadığı, petrolün ilkel prosedürlerle çıkarıldığı ve petrol dahil bütün ticaretin mahallî tüccarlar tarafınca yapıldığı öne sürüldü.
DW Türkçe’ye konuşan fakat ismini vermek istemeyen SDG bölgesinden bir kaynak, “Bölgedeki ABD askerlerinin şirketi yahut petrolü korumak için orada bulunmadığını, şirketin lokal halktan oluşan özel bir güvenlik gücü tarafınca korunduğunu” savundu. Kelamlarına “ancak Amerikan petrol şirketi ile mutabakat öz yönetim-Şam bağlantılarını fazlaca etkiledi” diyerek devam eden kaynak, “(petrol şirketi sonucundan daha sonra) Şam idaresi adımlar atmaya başladı, (öz yönetim-Şam idaresi bölgeleri içindeki güzergahları) geçişleri kapattı, baskı yapmaya başladı” dedi. Şam’ın siyasetleri ve adımları sebebiyle öz yönetim-Şam içindeki müzakerelerin tıkandığını savunan kaynağa bakılırsa, bundan daha sonraki sürecin seyri Biden-Putin ve Erdoğan görüşmelerinin akabinde şekillenecek üzere görünüyor.
Armağan Levent ©
Deutsche Welle Türkçe
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Lideri Joe Biden’ın 14 Haziran’da NATO tepesinde bir ortaya gelmesinin akabinde 16 Haziran’da da Biden ve Putin’in Cenevre’de görüşmesi bekleniyor.
Türkiye’nin ABD’nin Suriye’nin kuzeyindeki öz idare ve silahlı gücü olan Suriye Demokratik Güçleri (SDG) ile ilgisinden duyduğu rahatsızlığın Erdoğan-Biden görüşmesinde gündeme alınması öngörülüyor.
Suriye konusunda Türkiye ile ABD içindeki en büyük çatlak olan öz idaresi Türkiye, “PKK’nın Suriye uzantısı ve Türkiye’nin güvenliğine tehdit” olarak değerlendirirken, ABD mahallî müttefik olarak görüyor. 2019 yılında Donald Trump’ın SDG denetimindeki bölgede faaliyet gösterecek olan bir petrol şirketini ABD’nin Suriye’ye yönelik yaptırımlarından muaf tuttuğunu duyurmasının akabinde bu çatlak daha da büyümüştü. Bu gelişmeye Türkiye, Rusya ve Şam sert reaksiyon göstererek, Delta Crescent Energy isimli şirkete “Öz idareye ve SDG’ye ABD tarafınca askeri, siyasi ve ticari muhafaza sağlama niyetiyle ayrıcalık tanındığını” öne sürmüştü.
Kısa mühlet evvel başkanlık koltuğuna oturan Joe Biden, petrol şirketini Suriye’ye yönelik yaptırımdan muaf tutan sonucun mühletini uzatmadı. Saha kaynakları ve bölgeyi yakından izleyen uzmanlar petrol şirketinin ehemmiyetini ve Biden’ın sonucunın Suriye ortasındaki siyasi süreçlere yansımalarını DW Türkçe’ye kıymetlendirdi.
Görüşme öncesi jest mi?
Orta Doğu Araştırmaları Merkezi (ORSAM) Levant Çalışmaları’ndan Oytun Orhan, Biden’ın bu sonucunın Erdoğan ve Putin görüşmeleri öncesinde hem Türkiye’ye birebir vakitte Rusya’ya karşı “bir güzel niyet göstergesi” olarak yorumlanabileceğini söylemiş oldu. Orhan, “Biliniyor ki, Türkiye’nin Amerika ile bağlantılarında birinci sorun başlığı YPG. Bu sorun aşılmadan bağlantılarda evre kaydedilmesi fazlaca mümkün görünmüyor. Bu görüşmelerde Türkiye’ye karşı bir jest olarak, görüşmeler öncesi atılmış bir adım olması kelam konusu” dedi. Lakin bu gelişimin, ABD’nin Suriye ve öz yönetim/SDG siyasetlerinde esaslı değişiklik yapacağı formunda okunmaması gerektiğini savunan Orhan’a nazaran, “Bu atılan adımlar daha fazlaca taktiksel hedeflere dönük bir karar.”
Amerikan petrol şirketi niye kıymetli?
Delta Crescent Energy isimli Amerikan petrol şirketinin SDG denetimindeki bölgede faaliyet gösterebileceğine ait tartışmalar devrin ABD lideri Trump’ın, “Suriye’deki ABD askerlerinin çekileceğini” duyurmasının akabinde başladı. “IŞİD’e karşı uğraşta mahallî müttefik olan Kürt ve SDG güçlerini terk etmekle” suçlanan Trump idaresi ondan sonrasında, “Suriye’deki petrolün ve lokal müttefiklerin korunması gayesiyle az sayıda ABD askeri gücünün kalmaya devam edeceğini” duyurdu. SDG denetimindeki bölgede faaliyet göstermek üzere kurulan Delta Crescent Energy isimli şirketin Suriye’ye yönelik Sezar yaptırımlarından muaf tutulmasını sağlayan karar yeni tartışmaları ve suçlamaları başlattı. Türkiye, Rusya ve Şam bu gelişmelere farklı münasebetlerle lakin “Suriye’nin toprak bütünlüğünü gaye alan bir hamle” olduğu tarafında benzeri telaffuzlarla reaksiyon gösterdi.
Oytun Orhan, Trump idareye yönelik reaksiyonların ekonomik maksattan fazla siyasi emeller üzerinden okunduğuna dikkat çekerek, “Aynen Kuzey Irak meselade olduğu üzere askeri güvenlik, idari sivil yapılanmaların yanı sıra ileride oluşturulması düşünülen siyasi yapının ekonomik olarak da kendi ayakları üzerinde durabilen, oradaki güç kaynaklarını işletip kendi ekonomik gelirlerini oluşturabilen bir yapıya sahip olması açısından bir takviye olarak görülmüştü. Bir devlet inşası sürecinin bir basamağı olarak düşünülmüştü” dedi.
“Şam-öz idare görüşmeleri tıkandı”
Türkiye üzere Rusya ve Şam da Trump’ın bu sonucunın ekonomik değil siyasi olduğu savını biroldukca defa öne sürdü. Suriye’deki petrol rezervinin 2,5 milyar varil civarında olduğuna ve petrolün orta ve altı kalite olarak sınıflandırıldığına odaklanan savlar dünya basınına da mevzu oldu.
Amerikan petrol şirketinin yaptırımlardan muaf tutulması yardımıyla SDG bölgesinden çıkarılan petrolün Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’ne satılacağı tarafında haberlerle birlikte tartışmalar daha da alevlendi. Rusya ve Şam, “147 milyar varillik orta ve âlâ kalite petrol rezervi olan Irak’a Suriye’den petrol ihraç edilmesinin mantıklı olmadığı, Suriye’nin petrol rezervinin ve petrol kalitesinin ABD askeri güçlerinin bulunmasını gerektirmediği” üzere telaffuzları öne çıkardı. Suriye’deki petrol alanlarının savaş devrinde ağır hasar gördüğü, savaş öncesi periyotta ortalama 400 bin varil olan günlük üretimin 20 bin varile kadar düştüğü biliniyor.
Rusya ve Şam hala, “ABD’nin petrol şirketi, petrol bölgelerini ve mahallî müttefiğini muhafaza öne sürülen nedeni ile öz idareye siyasi, askeri ve ekonomik kalkan oluşturduğunu” öne sürüyor. Şam’da yayın yapan El Vatan gazetesinden Canpolat Shikay’a bakılırsa, “petrol şirketi üzerinden alandaki varlığını koruyan ABD sebebiyle öz idare ile Şam içindeki müzakere süreçleri çıkmaza girdi.” Shikay, “Suriye krizinin birinci 3-4 yılında Şam ile SDG/öz idare yetkilileri içindeki ilgiler makul, kimi vakit de güzel sayılabilecek seviyedeydi. Lakin ABD müdahalesi ve (SDG ve öz yönetime) takviyesi başladıktan daha sonra Rusya’nın arabuluculuğunda yapılan görüşmeler giderek daha da zorlaşmaya başladı” dedi
. Öz yönetim-Şam içindeki müzakere süreçlerinin tıkandığına dikkat çeken Shikay, Şam’ın SDG’yi bir müddetdir “ayrılıkçı, Suriye’nin bir kısmını denetim eden ABD’nin tarım mamüllerini, petrolünü çalan petrol şirketinin kuklası” üzere tabirlerle tanımladığını söylemiş oldu. Petrol krizi Suriye’de Şam’ın denetimindeki bölgelerde yaklaşık 2 yıldır petrol krizi yaşanıyor. Akaryakıttan fırınların yahut elektrik santrallerinin çalışmasını sağlayacak mazota kadar ömrün her alanını etkileyen yakıtın temini sağlanamıyor. Petrol krizi derinleştikçe öz idareye yönelik suçlamalarını sertleştiren Şam’a bakılırsa, “öz idare kendi bölgesindeki petrolü Şam’a göndermek yerine IKBY (Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi) ve Türkiye’ye satarak krizin derinleşmesine sebep oluyor.”
Shikay, Biden’ın petrol şirketinin yaptırımlardan muaf tutulmasının iptaline ait sonucunın öz idaresi direkt etkileyeceğini savunuyor. Bu kararla bir arada petrol, tahıl ve başka kalemlerde ticaretin de duracağını öne süren Shikay, “Bu, öz idarenin finans damarının kesileceği manasına geliyor” dedi.
Öz idare ne diyor?
Tartışmaların ve suçlamaların merkezindeki öz idare ise Türkiye’nin, Rusya’nın ve Şam’ın suçlamalarını reddediyor. Öz idare ve SDG birfazlaca defa açıklama yaparak, “ABD ile öz idare ve SDG içindeki münasebetin hala devam eden IŞİD’e karşı çaba ile hudutlu olduğunu” söz etti. Bu açıklamalarda, Amerikan petrol şirketinin çalışmaya başlamadığı, petrolün ilkel prosedürlerle çıkarıldığı ve petrol dahil bütün ticaretin mahallî tüccarlar tarafınca yapıldığı öne sürüldü.
DW Türkçe’ye konuşan fakat ismini vermek istemeyen SDG bölgesinden bir kaynak, “Bölgedeki ABD askerlerinin şirketi yahut petrolü korumak için orada bulunmadığını, şirketin lokal halktan oluşan özel bir güvenlik gücü tarafınca korunduğunu” savundu. Kelamlarına “ancak Amerikan petrol şirketi ile mutabakat öz yönetim-Şam bağlantılarını fazlaca etkiledi” diyerek devam eden kaynak, “(petrol şirketi sonucundan daha sonra) Şam idaresi adımlar atmaya başladı, (öz yönetim-Şam idaresi bölgeleri içindeki güzergahları) geçişleri kapattı, baskı yapmaya başladı” dedi. Şam’ın siyasetleri ve adımları sebebiyle öz yönetim-Şam içindeki müzakerelerin tıkandığını savunan kaynağa bakılırsa, bundan daha sonraki sürecin seyri Biden-Putin ve Erdoğan görüşmelerinin akabinde şekillenecek üzere görünüyor.
Armağan Levent ©
Deutsche Welle Türkçe