“Afrika’nın Che Guevara”sı olarak bilinen Burkina Faso önderi Thomas Sankara, 34 yıl evvel düzenlenen bir suikast kararı öldürülmüştü. 14 kişinin, suikastle ilişkili oldukları suçlamasıyla yargılandıkları dava dün başladı.
Afrika’nın birliğini savunan Sankara, 37 yaşındayken, 15 Ekim 1987’de düzenlenen darbe sırasında vurularak hayatını kaybetti. Darbe kararı, Sankara’nın yakın arkadaşı Blaise Compaoré Burkina Faso Devlet Lideri oldu.
Sankara ve Compaoré, 4 yıl evvel düzenledikleri bir darbe ile 1983’te Burkina Faso’nun idaresini ele geçirmişti.
Bugün ülkeye komşu Fildişi Kıyısı’nda sürgünde olan Compaoré de suçlanan 14 kişi içinde.
2014 yılında başlayan protesto dalgası daha sonrası Burkina Faso’dan kaçmak zorunda kalan Blaise Compaoré, Sankara’nın vefatında rolü olduğu tezlerini reddetti, davayı da boykot ediyor.
BBC’ye konuşan, öldürülen başkanın eşi Mariam Sankara, “Bunun için epey uzun vakittir bekliyorum. Gerçeği bilmek istiyorum, kimin, ne yaptığını bilmek istiyorum” diyor.
Karizmatik bir önder olan Sankara, Afrika kıtasında bir ikon haline geldi. Yüzünün bulunduğu yapıştırmalar, Batı Afrika’da taksilerin camında yer alabiliyor.
Dahası Güney Afrika’nın radikal soldaki muhalefet önderi Julius Malema onu ilham aldığı şahıslar içinde gösteriyor.
Sankara niye kahraman olarak görülüyor?
“Sankara bizim için bir vatanseverdi. Halkını ve ülkesini sevdi. Afrika’yı sevdi” diyen Thomas Sankara Anma Komitesi Genel Sekreteri Luc Damiba, Sankara’nın kendisini halkı için feda ettiğini söylüyor.
Thomas Sankara’nın idarede olduğu 4 yılda ülkenin, Upper Volta olan ismi, “Dik Duran Beşerler Ülkesi” manasına gelen Burkina Faso ile değişti.
Sankara’nın kendisi de sade bir hayat yaşadı. Kendisinin ve tüm kamu çalışanlarının maaşlarını düşüren Sankara, birinci sınıf uçak biletlerini ve sürücülü hükümet araçlarını kaldırdı.
Eğitim, evvelarinden bir tanesiydi. Onun idaresinde Burkina Faso’da okuma yazma oranı 1983 yılında yüzde 13 iken, 1987 yılında yüzde 73 oldu.
Sankara beraberinde ülke çapında bir aşılama kampanyasını da başlattı.
Ayrıyeten toprak ağalarının elindeki yerleri, fakir çiftçilere dağıttı ve bu buğday üretiminde bir patlamayla sonuçlandı.
Sankara, Afrika’ya da, Milletlerarası Para Fonu ve Dünya Bankası üzere kurumların “yeni sömürgecilik” uyguladığını savunarak Afrika’ya buna karşı birleşme daveti yaptı.
“Seni kim besliyorsa, o denetim ediyordur”, onun en ünlü kelamlarından biri oldu.
Anti-emperyalist bir dış siyaset izledi ve bölgede, Burkina Faso da dahil eski sömürgeleri üzerinde hala büyük nüfuzu olan Fransa’ya karşı gayret başlattı.
Eşi Mariam, suikastin gerisinde daima Fransa’nın olduğunu savundu.
Thomas Sankara’nın bronz heykeli
Thomas Sankara Hatıra Parkı’nda altın metre uzunluğunda gösterişli bir bronz heykeli bulunuyor.
Thomas Sankara Anma Komitesi Genel Sekreteri Damiba, parkı genişletme planları olduğunu ve Vagadugu’ya bakan 87 metre yüksekliğinde bir kule inşa etmeye düşündüklerini söylüyor.
Sankara’nın devrimci fikirlerini, genç jenerasyonlara aktarma aracı olarak sinema ile kütüphane de inşa edilecek.
Pekala onu eleştirenler ne diyor?
Sankara’nın radikal sol fikirleri, insan hakları örgütleri tarafınca zalimce olarak değerlendirildi.
1986 yılında, Memleketler arası Af Örgütü tarafınca yayımlanan bir rapor, muhalif siyasetçilerin davaya çıkarılmadan tutuklandıklarını ve ağır biçimde azap gördüklerini ortaya koydu.
Sankara’nın hükümetinde İrtibat Bakanı olan Serge Theophile Balima, öldürülen önderin çoğulcu demokrasiyi kabul etmek konusunda yavaş davrandığını ve terslerinin ona ulaşamadığını, seslerini duyuramadığını söylüyor:
“O gücü insanlara vermek istedi. Bunun için de İhtilal Koruma Komitesi’ndeki proletaryaya birtakım yetkiler verdi. Bu şahıslar, sokaktaki yaşantıyı ve özel ömrü, hakim gücün ahlak anlayışına bakılırsa denetlemekle nazaranvliydi. Lakin aksine, bu bireyler Sankara’nın gücünü sorgulatan ihlaller yapmaya başladılar”
Africa Report haber organına 2020 yılında demeç veren eski Burkina Faso Devlet Lideri Jean-Baptiste Ouédraogo da, Sankara’yı, “şüpheci ve siyasi maksat için her yolu deneyecek bir kişi” olarak tanımlıyor.
Dava niye bu kadar uzun sürdü?
27 yıllık Blaise Compaoré iktidarı mühletince bu davayı beklediklerini söyleyen kardeşi Paul Sankara, “Onun iktidarında bu davayı hayal bile edemezdik” diyor.
Sankara’nın eşi 1997 yılında tüzel süreçle ile ilgili şikayetini yüksek mahkemeye taşısa da, soruşturma sonucunın çıkması 15 yıl sürdü.
Blaise Compaore, suikastte rolü olduğu suçlamasını reddediyor
Compaoré’nin iktidarı kaybettiği 2014 yılından bu yana fazla bir gelişme yaşanmış değil.
2016 yılında Burkina Faso yetkilileri, Fransa hükümetinden, suikastle ilgili askeri dokümanları paylaşmasını istedi.
Arşivler üstündeki saklılık kaldırıldı ve sonuncusu 2021 Nisan’dan olmak üzere üç farklı seferde Burkina Faso’ya aktarıldı.
Davada diğer kimler yargılanıyor?
Sankara’dan daha sonra idaresi ele alan Compaoré’nin Genel Kurmay Lideri olan Gilbert Diendéré ve 11 kişinin daha askeri mahkemede yargılanıyor. Suçlamalar içinde, “devlet güvenliğine saldırı”, “suikaste hata ortaklığı” ve “cesetlerin saklanması” bulunuyor.
Diendéré 2015 yılındaki başarısız darbe teşebbüsten bu yana cezaevinde.
Suçlananlar içinde ‘doğal ölüm’ raporu veren belgeyi imzalayan hekim Diébré Jean Christophe de bulunuyor.
Sankara, ‘Afrika’nın Che Guevara’sı’ olarak biliniyor
Gıyabında yargılananlar içinde Compaoré’nin güvenlik müdürü olarak bakılırsav yapmış olan Hyacinthe Kafando da yer alıyor. Kafando, Sankara ve 12 kişiyi daha öldüren timin başında olmakla suçlanıyor.
Davanın kararı ne olabilir?
Bu davanın Burkina Faso’yu daha fazla istikrarsızlığa itmesinden telaş ediliyor. Ülke, El Esas ve IŞİD ile ilişkili cihatçı hücumlarla gayret ediyor.
Birtakım analistlere göre, hala ülkede nüfuz sahibi olan Compaoré’nin yargılanması karşısında, ona bağlı bir küme asker birtakım adımlar atabilir. Ancak bu istikamette hayli ciddiye alınacak işaret olmadığı tabir ediliyor.
Burkina Faso Devlet Lideri Roch Marc Kaboré ise tüm bu tasalara rağmen, davanın gerginliği azaltacağını ve ulusal birliği artıracağını savunuyor.
Afrika’nın birliğini savunan Sankara, 37 yaşındayken, 15 Ekim 1987’de düzenlenen darbe sırasında vurularak hayatını kaybetti. Darbe kararı, Sankara’nın yakın arkadaşı Blaise Compaoré Burkina Faso Devlet Lideri oldu.
Sankara ve Compaoré, 4 yıl evvel düzenledikleri bir darbe ile 1983’te Burkina Faso’nun idaresini ele geçirmişti.
Bugün ülkeye komşu Fildişi Kıyısı’nda sürgünde olan Compaoré de suçlanan 14 kişi içinde.
2014 yılında başlayan protesto dalgası daha sonrası Burkina Faso’dan kaçmak zorunda kalan Blaise Compaoré, Sankara’nın vefatında rolü olduğu tezlerini reddetti, davayı da boykot ediyor.
BBC’ye konuşan, öldürülen başkanın eşi Mariam Sankara, “Bunun için epey uzun vakittir bekliyorum. Gerçeği bilmek istiyorum, kimin, ne yaptığını bilmek istiyorum” diyor.
Karizmatik bir önder olan Sankara, Afrika kıtasında bir ikon haline geldi. Yüzünün bulunduğu yapıştırmalar, Batı Afrika’da taksilerin camında yer alabiliyor.
Dahası Güney Afrika’nın radikal soldaki muhalefet önderi Julius Malema onu ilham aldığı şahıslar içinde gösteriyor.
Sankara niye kahraman olarak görülüyor?
“Sankara bizim için bir vatanseverdi. Halkını ve ülkesini sevdi. Afrika’yı sevdi” diyen Thomas Sankara Anma Komitesi Genel Sekreteri Luc Damiba, Sankara’nın kendisini halkı için feda ettiğini söylüyor.
Thomas Sankara’nın idarede olduğu 4 yılda ülkenin, Upper Volta olan ismi, “Dik Duran Beşerler Ülkesi” manasına gelen Burkina Faso ile değişti.
Sankara’nın kendisi de sade bir hayat yaşadı. Kendisinin ve tüm kamu çalışanlarının maaşlarını düşüren Sankara, birinci sınıf uçak biletlerini ve sürücülü hükümet araçlarını kaldırdı.
Eğitim, evvelarinden bir tanesiydi. Onun idaresinde Burkina Faso’da okuma yazma oranı 1983 yılında yüzde 13 iken, 1987 yılında yüzde 73 oldu.
Sankara beraberinde ülke çapında bir aşılama kampanyasını da başlattı.
Ayrıyeten toprak ağalarının elindeki yerleri, fakir çiftçilere dağıttı ve bu buğday üretiminde bir patlamayla sonuçlandı.
Sankara, Afrika’ya da, Milletlerarası Para Fonu ve Dünya Bankası üzere kurumların “yeni sömürgecilik” uyguladığını savunarak Afrika’ya buna karşı birleşme daveti yaptı.
“Seni kim besliyorsa, o denetim ediyordur”, onun en ünlü kelamlarından biri oldu.
Anti-emperyalist bir dış siyaset izledi ve bölgede, Burkina Faso da dahil eski sömürgeleri üzerinde hala büyük nüfuzu olan Fransa’ya karşı gayret başlattı.
Eşi Mariam, suikastin gerisinde daima Fransa’nın olduğunu savundu.
Thomas Sankara’nın bronz heykeli
Thomas Sankara Hatıra Parkı’nda altın metre uzunluğunda gösterişli bir bronz heykeli bulunuyor.
Thomas Sankara Anma Komitesi Genel Sekreteri Damiba, parkı genişletme planları olduğunu ve Vagadugu’ya bakan 87 metre yüksekliğinde bir kule inşa etmeye düşündüklerini söylüyor.
Sankara’nın devrimci fikirlerini, genç jenerasyonlara aktarma aracı olarak sinema ile kütüphane de inşa edilecek.
Pekala onu eleştirenler ne diyor?
Sankara’nın radikal sol fikirleri, insan hakları örgütleri tarafınca zalimce olarak değerlendirildi.
1986 yılında, Memleketler arası Af Örgütü tarafınca yayımlanan bir rapor, muhalif siyasetçilerin davaya çıkarılmadan tutuklandıklarını ve ağır biçimde azap gördüklerini ortaya koydu.
Sankara’nın hükümetinde İrtibat Bakanı olan Serge Theophile Balima, öldürülen önderin çoğulcu demokrasiyi kabul etmek konusunda yavaş davrandığını ve terslerinin ona ulaşamadığını, seslerini duyuramadığını söylüyor:
“O gücü insanlara vermek istedi. Bunun için de İhtilal Koruma Komitesi’ndeki proletaryaya birtakım yetkiler verdi. Bu şahıslar, sokaktaki yaşantıyı ve özel ömrü, hakim gücün ahlak anlayışına bakılırsa denetlemekle nazaranvliydi. Lakin aksine, bu bireyler Sankara’nın gücünü sorgulatan ihlaller yapmaya başladılar”
Africa Report haber organına 2020 yılında demeç veren eski Burkina Faso Devlet Lideri Jean-Baptiste Ouédraogo da, Sankara’yı, “şüpheci ve siyasi maksat için her yolu deneyecek bir kişi” olarak tanımlıyor.
Dava niye bu kadar uzun sürdü?
27 yıllık Blaise Compaoré iktidarı mühletince bu davayı beklediklerini söyleyen kardeşi Paul Sankara, “Onun iktidarında bu davayı hayal bile edemezdik” diyor.
Sankara’nın eşi 1997 yılında tüzel süreçle ile ilgili şikayetini yüksek mahkemeye taşısa da, soruşturma sonucunın çıkması 15 yıl sürdü.
Blaise Compaore, suikastte rolü olduğu suçlamasını reddediyor
Compaoré’nin iktidarı kaybettiği 2014 yılından bu yana fazla bir gelişme yaşanmış değil.
2016 yılında Burkina Faso yetkilileri, Fransa hükümetinden, suikastle ilgili askeri dokümanları paylaşmasını istedi.
Arşivler üstündeki saklılık kaldırıldı ve sonuncusu 2021 Nisan’dan olmak üzere üç farklı seferde Burkina Faso’ya aktarıldı.
Davada diğer kimler yargılanıyor?
Sankara’dan daha sonra idaresi ele alan Compaoré’nin Genel Kurmay Lideri olan Gilbert Diendéré ve 11 kişinin daha askeri mahkemede yargılanıyor. Suçlamalar içinde, “devlet güvenliğine saldırı”, “suikaste hata ortaklığı” ve “cesetlerin saklanması” bulunuyor.
Diendéré 2015 yılındaki başarısız darbe teşebbüsten bu yana cezaevinde.
Suçlananlar içinde ‘doğal ölüm’ raporu veren belgeyi imzalayan hekim Diébré Jean Christophe de bulunuyor.
Sankara, ‘Afrika’nın Che Guevara’sı’ olarak biliniyor
Gıyabında yargılananlar içinde Compaoré’nin güvenlik müdürü olarak bakılırsav yapmış olan Hyacinthe Kafando da yer alıyor. Kafando, Sankara ve 12 kişiyi daha öldüren timin başında olmakla suçlanıyor.
Davanın kararı ne olabilir?
Bu davanın Burkina Faso’yu daha fazla istikrarsızlığa itmesinden telaş ediliyor. Ülke, El Esas ve IŞİD ile ilişkili cihatçı hücumlarla gayret ediyor.
Birtakım analistlere göre, hala ülkede nüfuz sahibi olan Compaoré’nin yargılanması karşısında, ona bağlı bir küme asker birtakım adımlar atabilir. Ancak bu istikamette hayli ciddiye alınacak işaret olmadığı tabir ediliyor.
Burkina Faso Devlet Lideri Roch Marc Kaboré ise tüm bu tasalara rağmen, davanın gerginliği azaltacağını ve ulusal birliği artıracağını savunuyor.