Ukrayna Devlet Başkanı Volodymyr Zelenskyy ve Çin’in Dini Lideri Xi Jinping son konuştuklarında, diplomatik ilişkilerin 30. yılını kutladılar ve “derinleşen siyasi karşılıklı güveni” ve halklarının “derin dostluğunu” övdüler.
Geçen yıl Ocak ayındaydı. İki aydan kısa bir süre sonra Çin’in en yakın ortaklarından biri olan Rusya, Ukrayna’yı işgal etti. Bay Xi, defalarca talep etmesine rağmen, o zamandan beri Bay Zelensky ile konuşmadı. Ve lanse ettikleri “sağlam ve istikrarlı” ilişki, uzak bir anı gibi görünüyor.
Bay Xi’nin Bay Zelenskyy ile ne zaman görüşeceği ve konuşup konuşmayacağı sorusu – ki bu Batılı liderlerin de ondan yapmasını istediği bir şey – Rusya’nın Ukrayna’daki savaşı sırasında ülkelerinin ilişkilerinin belirsiz durumunu yansıtıyor. Savaştan önce ticaret ve kültürel alışveriş artmıştı. Şimdi her iki taraf da bazen birbiriyle çelişen hedefler arasında hokkabazlık yapıyor.
Ukrayna, Rus saldırganlığını durdurma potansiyeli nedeniyle Çin’e kur yapıyor. Ancak Pekin’in bunu yapmakta isteksiz olduğunun ve Rusya’yı fiilen silahlandırabileceğinden endişe duyduğunun farkında. Ukrayna’da Çin’e yönelik kamuoyu kötüleşiyor.
Çin, çatışmada beyan ettiği tarafsızlığını korumak istiyor ve Bay Zelensky ile müzakereler, sorumlu bir dünya gücü olarak arzu edilen imajını pekiştirebilir. Ama aynı zamanda savaşı, bir tarafta ABD, diğer tarafta Rusya ve kendisi ile gelecekteki dünya düzeni üzerinde bir vekalet savaşına dönüştürdü. Kiev’in Batı’yı kucaklaması, onu bu bölünmenin yanlış tarafına koyuyor.
Buna ek olarak, saldırı altındaki bir ülke olarak Ukrayna’nın ekonomik olarak Çin için eskisi kadar çekici olmadığı gerçeği de ekleniyor.
Nanjing Üniversitesi’nde uluslararası ilişkiler profesörü olan Zhu Feng, “Bugünün Ukrayna’sı hala savaş halinde, Çin’in oradaki yatırımları bombalandı ve gelecekte Ukrayna’nın nasıl olacağını bilmiyoruz” dedi. “Çin ile Ukrayna arasında hala bir ilişki var mı?”
İşgalden önce, ülkelerin derinleşen bağları en çok ekonomik mübadelelerinde belirgindi.
2017 ile 2021 arasında Ukrayna’dan Çin’e yapılan ihracat dört katına çıktı. Dış İlişkiler Konseyi’nin bir raporuna göre, 2019 yılına kadar Çin, Ukrayna’nın en büyük ticaret ortağı ve arpa ve demir cevherinin en büyük ithalatçısıydı. Ukrayna aynı zamanda Çin’in en büyük mısır tedarikçisi ve ikinci en büyük silah tedarikçisiydi. Çin’in ilk uçak gemisi Liaoning, Ukrayna’da satın alınan ve Çin Donanması tarafından yenilenen, hizmet dışı bırakılmış bir Sovyet gemisiydi.
Dönemin Ukrayna Başbakanı 2019 yılını “Çin Yılı” ilan etti. Çinli şirketler, Kiev’de yeni bir metro hattı inşa etmek için dinlendi. Ukrayna’nın Avrupa Birliği ile serbest ticaret anlaşması, onu Çin mallarının kazançlı pazara akması için çekici bir giriş noktası haline getirdi.
Kültür alışverişi de arttı. Pekin’in en büyük parkındaki bir heykel Ukraynalı bir şairi onurlandırıyor. Bay Zelensky’nin eşi Olena Zelenska, 2021 Pekin Uluslararası Film Festivali’nde sanal bir karşılama konuşması yaptı.Ukrayna büyükelçiliğine göre, Çin’deki birçok Ukraynalı öğrenciydi.
Bununla birlikte, jeopolitik gerilimler artmaya devam etti. Çin, 2014 yılında Kırım’ı Ukrayna’dan ilhak ettikten sonra Rusya’yı eleştirmekten kaçındı. Ukrayna ayrıca ABD’den Çin’den uzaklaşması için baskı gördü ve bu da Ukraynalı bir havacılık ve uzay üreticisinin Çinli yatırımcılara 2021’de 3,6 milyar dolarlık satışını iptal etmesine yol açtı.
Geçen yıl Rus birlikleri Ukrayna sınırına yığılırken, Bay Xi ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir V Putin Pekin’de yaptıkları bir toplantıda ülkelerinin ortaklığının “sınır tanımadığını” ilan ettiler.
Savaş başladıktan sonra Pekin’in yönü daha da netleşti. Kremlin’in argümanlarının ve dezenformasyonunun çoğunu benimsedi, çatışmayı kışkırtmakla NATO’yu suçladı ve buna bir işgal demeyi reddetti. O zamandan beri Bay Xi, Bay Putin ile birkaç kez görüştü veya konuştu. Çin’in yoğun bir şekilde sansürlenen internetinde, popüler videolar Rus insansız hava araçlarının saldırılarını kutlar ve milliyetçi nüfuz sahipleri Ukrayna’nın batıya dönüşüyle dalga geçer.
Buna rağmen Ukrayna, Çin’i belki de Rusya üzerinde nüfuz sahibi tek ülke olarak tanıyarak Çin’in desteğini kazanmaya çalıştı. Bay Zelensky, Çin’in toprak bütünlüğüne ilan ettiği saygıyı defalarca dile getirdi.
Ukrayna’nın birçok müttefiki Çin’in Rusya yanlısı tutumunu eleştirirken, Zelenskyy daha temkinli davrandı. Pek çok Batılı hükümetin asılsız olduğu gerekçesiyle reddettiği savaşla ilgili Pekin’in son pozisyon belgesini “önemli bir sinyal” olarak nitelendirdi. Çin’in Rusya’yı silahlandırmayacağına “gerçekten inanmak istiyorum” dedi.
Kiev merkezli Yeni Jeopolitik Araştırma Ağı’nın Asya bölümünün başkanı Yurii Poita, Çin’e yönelik hayal kırıklığının Ukrayna’da, hükümette ve sıradan insanlar arasında büyüdüğünü söyledi. Ukraynalı bir araştırma grubu tarafından Ekim ayında yapılan bir anket, Çin’e yönelik olumsuz görüşlerin 2021’den bu yana ikiye katlanarak yüzde 18’e çıktığını ortaya koydu.
Bay Xi’nin geçen ay Putin ile ortaklığını yeniden teyit ettiği Moskova ziyareti, Kiev’in beklentilerini daha da azaltmış olabilir.
Bay Poita, “Ukrayna uzun süredir Çin’de büyük yanılsamalar yaşıyor” dedi. “Fakat şimdi, özellikle de bu ziyaretten sonra onun yanılsamasının etkisini yitirmeye başladığını düşünüyorum.”
Aynı zamanda Çin, özellikle Avrupa ile bağlarını iyileştirmeye çalışırken, retoriğinin bir kısmını yumuşattı. Çinli yetkililer son zamanlarda “Sınır Yok” beyanının önemini küçümsediler.
Avrupa Dış İlişkiler Konseyi’nin Asya programı direktörü Janka Oertel, Çin’in Ukrayna’nın yeniden inşasında ekonomik ve stratejik fırsatlar görebileceğini, ancak savaşın sona erdiğini söyledi. “Bu, savaş sonrası yeniden yapılanmanın bir parçası olmak için çekici bir fırsat olabilir” dedi. “Çin hükümeti bu ekonomik ilişkiyi olabildiğince açık tutmak istiyor.”
Yine de, Çin sadece bir yere kadar gidecek.
Çin dışişleri bakanı Ukraynalı mevkidaşı ile görüştü, ancak hükümet liderlerin konuşup konuşmayacağı konusunda daha fazla bilgi vermeyi reddetti. Avrupa Komisyonu başkanı Ursula von der Leyen, Xi’nin geçen hafta kendisine “şartlar ve zaman uygunsa” Bay Zelensky ile konuşmaya hazır olduğunu söylediğini söyledi.
Çinli uzmanlar, ne Ukrayna ne de Rusya’nın ateşkese meyilli görünmediği şu anda, ikisi arasındaki bir telefon görüşmesinin çok az işe yarayacağını savundu. Gerçekten de, Amerikalı yetkililer şimdilik Rusya’nın toprak kazanımlarını pekiştireceğini savunarak ateşkes önerilerine karşı uyarıda bulundular.
Pekin’deki Renmin Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Enstitüsü direktörü Wang Yiwei, “Temas kurmayacağımızdan değil, ama soru şu ki, ne hakkında konuşacaklar?” dedi. Bay Selensky’den şunları ekledi: “Bir arama umudu, Çin’in Rusya’nın işgalini kınaması ve Rusya’dan askerlerini geri çekmesini istemesiydi. Bu gerçekçi değil.”
İlişkinin belirsizliği, Şangay’da bir Ukraynalı olan Anton Matusevych gibi insanlara da bulaşıyor. 32 yaşındaki Bay Matusevych, sekiz yıldan fazla bir süre orada bir hayat kurdu, bir terapi işi açtı ve Çinli bir kadınla evlendi.
Pek çok Çinlinin Rusya’yı desteklediğini biliyor, ancak kültürel etkinlikler ve bağış toplama etkinlikleri düzenleyerek Ukrayna sempatizanlarıyla bir topluluk oluşturmaya çalıştı. “İnsanların fikirlerini değiştiremezsin” dedi. Ancak “bağlantılar bulmaya ve gelecekteki ilişkileri kurmaya çalışabiliriz.”
Yine de, Çin’deki varlığı giderek daha fazla şarta bağlıydı.
Yardım etmeye çalışıyoruz ama aynı zamanda bu sistemin Ukrayna’ya yardım etmediğini de anlıyoruz” dedi. Çin, Rusya’yı silahlandıracak olsaydı, “Aşamayacağımız sınırlar var” diyerek ayrılırdı.
Markus Santora Ve Zixu Wang Raporlama ve araştırmalara katkıda bulundu.
Geçen yıl Ocak ayındaydı. İki aydan kısa bir süre sonra Çin’in en yakın ortaklarından biri olan Rusya, Ukrayna’yı işgal etti. Bay Xi, defalarca talep etmesine rağmen, o zamandan beri Bay Zelensky ile konuşmadı. Ve lanse ettikleri “sağlam ve istikrarlı” ilişki, uzak bir anı gibi görünüyor.
Bay Xi’nin Bay Zelenskyy ile ne zaman görüşeceği ve konuşup konuşmayacağı sorusu – ki bu Batılı liderlerin de ondan yapmasını istediği bir şey – Rusya’nın Ukrayna’daki savaşı sırasında ülkelerinin ilişkilerinin belirsiz durumunu yansıtıyor. Savaştan önce ticaret ve kültürel alışveriş artmıştı. Şimdi her iki taraf da bazen birbiriyle çelişen hedefler arasında hokkabazlık yapıyor.
Ukrayna, Rus saldırganlığını durdurma potansiyeli nedeniyle Çin’e kur yapıyor. Ancak Pekin’in bunu yapmakta isteksiz olduğunun ve Rusya’yı fiilen silahlandırabileceğinden endişe duyduğunun farkında. Ukrayna’da Çin’e yönelik kamuoyu kötüleşiyor.
Çin, çatışmada beyan ettiği tarafsızlığını korumak istiyor ve Bay Zelensky ile müzakereler, sorumlu bir dünya gücü olarak arzu edilen imajını pekiştirebilir. Ama aynı zamanda savaşı, bir tarafta ABD, diğer tarafta Rusya ve kendisi ile gelecekteki dünya düzeni üzerinde bir vekalet savaşına dönüştürdü. Kiev’in Batı’yı kucaklaması, onu bu bölünmenin yanlış tarafına koyuyor.
Buna ek olarak, saldırı altındaki bir ülke olarak Ukrayna’nın ekonomik olarak Çin için eskisi kadar çekici olmadığı gerçeği de ekleniyor.
Nanjing Üniversitesi’nde uluslararası ilişkiler profesörü olan Zhu Feng, “Bugünün Ukrayna’sı hala savaş halinde, Çin’in oradaki yatırımları bombalandı ve gelecekte Ukrayna’nın nasıl olacağını bilmiyoruz” dedi. “Çin ile Ukrayna arasında hala bir ilişki var mı?”
İşgalden önce, ülkelerin derinleşen bağları en çok ekonomik mübadelelerinde belirgindi.
2017 ile 2021 arasında Ukrayna’dan Çin’e yapılan ihracat dört katına çıktı. Dış İlişkiler Konseyi’nin bir raporuna göre, 2019 yılına kadar Çin, Ukrayna’nın en büyük ticaret ortağı ve arpa ve demir cevherinin en büyük ithalatçısıydı. Ukrayna aynı zamanda Çin’in en büyük mısır tedarikçisi ve ikinci en büyük silah tedarikçisiydi. Çin’in ilk uçak gemisi Liaoning, Ukrayna’da satın alınan ve Çin Donanması tarafından yenilenen, hizmet dışı bırakılmış bir Sovyet gemisiydi.
Dönemin Ukrayna Başbakanı 2019 yılını “Çin Yılı” ilan etti. Çinli şirketler, Kiev’de yeni bir metro hattı inşa etmek için dinlendi. Ukrayna’nın Avrupa Birliği ile serbest ticaret anlaşması, onu Çin mallarının kazançlı pazara akması için çekici bir giriş noktası haline getirdi.
Kültür alışverişi de arttı. Pekin’in en büyük parkındaki bir heykel Ukraynalı bir şairi onurlandırıyor. Bay Zelensky’nin eşi Olena Zelenska, 2021 Pekin Uluslararası Film Festivali’nde sanal bir karşılama konuşması yaptı.Ukrayna büyükelçiliğine göre, Çin’deki birçok Ukraynalı öğrenciydi.
Bununla birlikte, jeopolitik gerilimler artmaya devam etti. Çin, 2014 yılında Kırım’ı Ukrayna’dan ilhak ettikten sonra Rusya’yı eleştirmekten kaçındı. Ukrayna ayrıca ABD’den Çin’den uzaklaşması için baskı gördü ve bu da Ukraynalı bir havacılık ve uzay üreticisinin Çinli yatırımcılara 2021’de 3,6 milyar dolarlık satışını iptal etmesine yol açtı.
Geçen yıl Rus birlikleri Ukrayna sınırına yığılırken, Bay Xi ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir V Putin Pekin’de yaptıkları bir toplantıda ülkelerinin ortaklığının “sınır tanımadığını” ilan ettiler.
Savaş başladıktan sonra Pekin’in yönü daha da netleşti. Kremlin’in argümanlarının ve dezenformasyonunun çoğunu benimsedi, çatışmayı kışkırtmakla NATO’yu suçladı ve buna bir işgal demeyi reddetti. O zamandan beri Bay Xi, Bay Putin ile birkaç kez görüştü veya konuştu. Çin’in yoğun bir şekilde sansürlenen internetinde, popüler videolar Rus insansız hava araçlarının saldırılarını kutlar ve milliyetçi nüfuz sahipleri Ukrayna’nın batıya dönüşüyle dalga geçer.
Buna rağmen Ukrayna, Çin’i belki de Rusya üzerinde nüfuz sahibi tek ülke olarak tanıyarak Çin’in desteğini kazanmaya çalıştı. Bay Zelensky, Çin’in toprak bütünlüğüne ilan ettiği saygıyı defalarca dile getirdi.
Ukrayna’nın birçok müttefiki Çin’in Rusya yanlısı tutumunu eleştirirken, Zelenskyy daha temkinli davrandı. Pek çok Batılı hükümetin asılsız olduğu gerekçesiyle reddettiği savaşla ilgili Pekin’in son pozisyon belgesini “önemli bir sinyal” olarak nitelendirdi. Çin’in Rusya’yı silahlandırmayacağına “gerçekten inanmak istiyorum” dedi.
Kiev merkezli Yeni Jeopolitik Araştırma Ağı’nın Asya bölümünün başkanı Yurii Poita, Çin’e yönelik hayal kırıklığının Ukrayna’da, hükümette ve sıradan insanlar arasında büyüdüğünü söyledi. Ukraynalı bir araştırma grubu tarafından Ekim ayında yapılan bir anket, Çin’e yönelik olumsuz görüşlerin 2021’den bu yana ikiye katlanarak yüzde 18’e çıktığını ortaya koydu.
Bay Xi’nin geçen ay Putin ile ortaklığını yeniden teyit ettiği Moskova ziyareti, Kiev’in beklentilerini daha da azaltmış olabilir.
Bay Poita, “Ukrayna uzun süredir Çin’de büyük yanılsamalar yaşıyor” dedi. “Fakat şimdi, özellikle de bu ziyaretten sonra onun yanılsamasının etkisini yitirmeye başladığını düşünüyorum.”
Aynı zamanda Çin, özellikle Avrupa ile bağlarını iyileştirmeye çalışırken, retoriğinin bir kısmını yumuşattı. Çinli yetkililer son zamanlarda “Sınır Yok” beyanının önemini küçümsediler.
Avrupa Dış İlişkiler Konseyi’nin Asya programı direktörü Janka Oertel, Çin’in Ukrayna’nın yeniden inşasında ekonomik ve stratejik fırsatlar görebileceğini, ancak savaşın sona erdiğini söyledi. “Bu, savaş sonrası yeniden yapılanmanın bir parçası olmak için çekici bir fırsat olabilir” dedi. “Çin hükümeti bu ekonomik ilişkiyi olabildiğince açık tutmak istiyor.”
Yine de, Çin sadece bir yere kadar gidecek.
Çin dışişleri bakanı Ukraynalı mevkidaşı ile görüştü, ancak hükümet liderlerin konuşup konuşmayacağı konusunda daha fazla bilgi vermeyi reddetti. Avrupa Komisyonu başkanı Ursula von der Leyen, Xi’nin geçen hafta kendisine “şartlar ve zaman uygunsa” Bay Zelensky ile konuşmaya hazır olduğunu söylediğini söyledi.
Çinli uzmanlar, ne Ukrayna ne de Rusya’nın ateşkese meyilli görünmediği şu anda, ikisi arasındaki bir telefon görüşmesinin çok az işe yarayacağını savundu. Gerçekten de, Amerikalı yetkililer şimdilik Rusya’nın toprak kazanımlarını pekiştireceğini savunarak ateşkes önerilerine karşı uyarıda bulundular.
Pekin’deki Renmin Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Enstitüsü direktörü Wang Yiwei, “Temas kurmayacağımızdan değil, ama soru şu ki, ne hakkında konuşacaklar?” dedi. Bay Selensky’den şunları ekledi: “Bir arama umudu, Çin’in Rusya’nın işgalini kınaması ve Rusya’dan askerlerini geri çekmesini istemesiydi. Bu gerçekçi değil.”
İlişkinin belirsizliği, Şangay’da bir Ukraynalı olan Anton Matusevych gibi insanlara da bulaşıyor. 32 yaşındaki Bay Matusevych, sekiz yıldan fazla bir süre orada bir hayat kurdu, bir terapi işi açtı ve Çinli bir kadınla evlendi.
Pek çok Çinlinin Rusya’yı desteklediğini biliyor, ancak kültürel etkinlikler ve bağış toplama etkinlikleri düzenleyerek Ukrayna sempatizanlarıyla bir topluluk oluşturmaya çalıştı. “İnsanların fikirlerini değiştiremezsin” dedi. Ancak “bağlantılar bulmaya ve gelecekteki ilişkileri kurmaya çalışabiliriz.”
Yine de, Çin’deki varlığı giderek daha fazla şarta bağlıydı.
Yardım etmeye çalışıyoruz ama aynı zamanda bu sistemin Ukrayna’ya yardım etmediğini de anlıyoruz” dedi. Çin, Rusya’yı silahlandıracak olsaydı, “Aşamayacağımız sınırlar var” diyerek ayrılırdı.
Markus Santora Ve Zixu Wang Raporlama ve araştırmalara katkıda bulundu.