İskoçya’nın Glasgow kentinde gerçekleştirilen COP26 İklim Doruğu’nda ülkeler, iklim değişikliğine karşı alınacak bir dizi tedbiri içeren bir muahedeyi imzaladı.
Mutabakatta, kömürün basamaklı olarak azaltılması taahhüdü, emisyon azaltma planlarının nizamlı olarak gözden geçirilmesi ve gelişmekte olan ülkelere daha fazla finansal takviye üzere değerli kararlar var.
Glasgow İklim Mutabakatı ile bir arada “aşamalı olarak kömür kullanmasının azaltılması” da planlanıyor. Bu tarafıyla muahede, kömür kullanmasını azaltmayı hedefleyen tarihteki birinci muahede.
Fakat muahedenin daha evvelki taslak metinlerinde kömürün “aşamalı olarak sonlandırılması” taahhüdü, son dakika Hindistan’ın itirazlarıyla karşılaştı.
Hindistan İklim Bakanı Bhupender Yadav, “Kalkınma ve yoksullukla uğraşan gelişmekte olan ülkelerden, kömür ve fosil yakıt sübvansiyonlarını basamaklı olarak sonlandırma vaatleri vermesi nasıl beklenebilir?” dedi.
Birtakım ülkeler hayal kırıklıklarını tabir ederken kelam konusu söz “aşamalı olarak azaltmak” formunda değiştirildi. Tepeye başkanlık eden Alok Sharma olayların bu biçimde gelişmesi niçiniyle “oldukça üzgün” olduğunu söylemiş oldu.
Lakin Sharma, muahedeyi bir bütün olarak müdafaanın da hayati olduğunu söz etti.
Mutabakatnın öne çıkan muvaffakiyetleri:
İsviçre Etraf Bakanı Simonetta Sommaruga, kömürle ilgili tabirin değiştirilmesine ait, “Kömür ve fosil yakıt sübvansiyonları konusunda anlaştığımız lisanın şeffaf olmayan bir müddetç kararında daha da yumuşatılmasından dolayı derin hayal kırıklığımızı söz etmek isteriz” diye konuştu.
Sommaruga bu durumun dünyayı 1.5C maksadına daha fazla yaklaştırmayacağını belirterek, “Bu, maksada ulaşmayı zorlaştıracak” dedi.
Muahedenin bir modülü olarak ülkeler, global sıcaklık artışının 1.5C ile sınırılandırılması gayesine ulaşılabilmek ismine gelecek yıl bir ortaya gelme kelamı verdi. Ülkeler bu görüşmede karbon salımını azaltmak için planlarını masaya koyacak. Uygulanması durumunda mevcut taahhütler, global ısınmayı sadece 2,4C ile sınırlamakta.
Bilim insanları ise global sıcaklıkların 1,5C’den çok artmasıyla, milyonlarca insanın önemli olarak bu durumdan etkileneceği konusunda ikazlarda bulunuyor.
Kömürle ilgili sözlerin yumuşamış bulunmasına karşı, sonlandırma sözlerinin birinci defa bir muahedede açıkça bahsedildiğini vurgulayan kimi gözlemciler, muahedeyi hala bir zafer olarak görüyor.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, gezegenin bahtının hala pamuk ipliğine bağlı olduğunu vurguladı ve “Hala iklim felaketinin kapısını çalıyoruz” dedi.
Süratlice adım atılması gerektiğini belirten Guterres, “Yoksa net sıfıra ulaşma bahtımız sıfır olacak” diye konuştu.
‘Yalnızca kömürden bahsedilmesi hayal kırıklığı yarattı’
Öte yandan ActionAid yardım kuruluşunun siyaset yöneticisi Lars Koch, mutabakatta sadece kömürden kelam edilmesinin hayal kırıklığı yarattığını söylemiş oldu.
Koch, “Bu, yüzyıldır çevreyi kirleten güçlü ülkelere akaryakıt ve gaz üretmeleri için bir geçi kartı sunuyor.”
Memleketler arası etraf örgütleri ağı olan Friends of the Earth International’dan Sara Shaw da muahedeyi “skandal” olarak kıymetlendirdi ve “Anlaşmada sağlanacak bir şey yoksa, yalnızca 1.5 derece sözünü söylemek anlamsızdır. COP26, güney ülkelerine ihanet olarak hatırlanacak” dedi.
Kim, ne dedi?
Alok Sharma, COP26 Lideri:
“Bence bugün 1,5C gayesini ulaşılabilir tuttuğumuzu söyleyebiliriz. Fakat sözlerimizi yerine getirirsek hayatta kalabileceğiz. Burada, Glasgow’da bir tarih yazıldı. Artık ise bir daha sonraki kısmın, burada bir arada verdiğimiz taahhütlerin muvaffakiyetini göstermesini sağlamamız gerekiyor.”
Antonio Guterres, BM Genel Sekreteri:
“Onaylanan metinler birer uzlaşmadır. Günümüz dünyasındaki çıkarları, şartları, tezatlıkları ve siyasi iradeleri yansıtırlar. Değerli adımlar atılıyor fakat ne yazık ki kolektif siyasi irade birtakım derin çelişkileri aşmaya yetmedi.”
Boris Johnson, İngiltere Başbakanı:
“Anlaşma ileriye hakikat atılmış büyük bir. Birinci kere kömür kullanmasını azaltacak milletlerarası bir muahedeye ve global ısınmayı 1.5C ile sınırlamak için bir yol haritasına sahibiz. İleride COP26’ya sonun başlangıcı olarak dönüp bakacağımızı umut ediyorum. Bu hedefle da çalışmaya devam edeceğim.”
Tina Stege, Marshall Adaları İklim Elçisi:
“Bu harika bir mutabakat değil. Kömür sözlerindeki değişimi bir darbe. Lakin bu bir daha de gerçek bir ilerleme. Mutabakatın ögeleri ülkem için hayata tutunacak bir kısım. Bu mutabakatın kapsadığı kıymetli kazanımları göz arkası etmemeliyiz. “
Camila Isabel Zepeda Lizama, Meksika Dışişleri Bakanlığı Global Meseleler Genel Yöneticisi:
“Şeffaf ve kapsayıcı olmayan bir müddetçte kenara itildiğimize inanıyoruz. Hepimizin devam eden kaygıları var lakin metni bir daha açamayacağımız söylendi. (…) Örneğin Meksika, insan hakları lisanının güçlendirilmesi gerektiğine inanıyor. Bu cins taleplerin duyulmaması için büyük bir hayal kırıklığına uğradık. Öbürleri ise hala taahhütlerinin yumuşatılmasını isteyebilir.”
Jennifer Morgan, Greenpeace Yöneticisi:
“Bir kelimeyi değiştirdiler lakin COP’un, kömür çağının bittiği iletisini değiştiremezler. Şu anda hala kömür yakanlar da dahil olmak üzere pak, yenilenebilir güce geçiş, tüm ülkelerin çıkarına.”
Mutabakatta, kömürün basamaklı olarak azaltılması taahhüdü, emisyon azaltma planlarının nizamlı olarak gözden geçirilmesi ve gelişmekte olan ülkelere daha fazla finansal takviye üzere değerli kararlar var.
Glasgow İklim Mutabakatı ile bir arada “aşamalı olarak kömür kullanmasının azaltılması” da planlanıyor. Bu tarafıyla muahede, kömür kullanmasını azaltmayı hedefleyen tarihteki birinci muahede.
Fakat muahedenin daha evvelki taslak metinlerinde kömürün “aşamalı olarak sonlandırılması” taahhüdü, son dakika Hindistan’ın itirazlarıyla karşılaştı.
Hindistan İklim Bakanı Bhupender Yadav, “Kalkınma ve yoksullukla uğraşan gelişmekte olan ülkelerden, kömür ve fosil yakıt sübvansiyonlarını basamaklı olarak sonlandırma vaatleri vermesi nasıl beklenebilir?” dedi.
Birtakım ülkeler hayal kırıklıklarını tabir ederken kelam konusu söz “aşamalı olarak azaltmak” formunda değiştirildi. Tepeye başkanlık eden Alok Sharma olayların bu biçimde gelişmesi niçiniyle “oldukça üzgün” olduğunu söylemiş oldu.
Lakin Sharma, muahedeyi bir bütün olarak müdafaanın da hayati olduğunu söz etti.
Mutabakatnın öne çıkan muvaffakiyetleri:
- 1,5C maksadını ulaşılabilir kılmak ismine gelecek yıl emisyon azaltma planları için bir daha bir ortaya gelinecek
- Birinci kere memleketler arası bir muahedede kömür kullanmasını sınırlama taahhüdü verildi
- Gelişmekte olan ülkeler için mali yardımlar artacak
İsviçre Etraf Bakanı Simonetta Sommaruga, kömürle ilgili tabirin değiştirilmesine ait, “Kömür ve fosil yakıt sübvansiyonları konusunda anlaştığımız lisanın şeffaf olmayan bir müddetç kararında daha da yumuşatılmasından dolayı derin hayal kırıklığımızı söz etmek isteriz” diye konuştu.
Sommaruga bu durumun dünyayı 1.5C maksadına daha fazla yaklaştırmayacağını belirterek, “Bu, maksada ulaşmayı zorlaştıracak” dedi.
Muahedenin bir modülü olarak ülkeler, global sıcaklık artışının 1.5C ile sınırılandırılması gayesine ulaşılabilmek ismine gelecek yıl bir ortaya gelme kelamı verdi. Ülkeler bu görüşmede karbon salımını azaltmak için planlarını masaya koyacak. Uygulanması durumunda mevcut taahhütler, global ısınmayı sadece 2,4C ile sınırlamakta.
Bilim insanları ise global sıcaklıkların 1,5C’den çok artmasıyla, milyonlarca insanın önemli olarak bu durumdan etkileneceği konusunda ikazlarda bulunuyor.
Kömürle ilgili sözlerin yumuşamış bulunmasına karşı, sonlandırma sözlerinin birinci defa bir muahedede açıkça bahsedildiğini vurgulayan kimi gözlemciler, muahedeyi hala bir zafer olarak görüyor.
- İklim krizi: Beş temel soru, beş sıradan yanıt
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, gezegenin bahtının hala pamuk ipliğine bağlı olduğunu vurguladı ve “Hala iklim felaketinin kapısını çalıyoruz” dedi.
Süratlice adım atılması gerektiğini belirten Guterres, “Yoksa net sıfıra ulaşma bahtımız sıfır olacak” diye konuştu.
‘Yalnızca kömürden bahsedilmesi hayal kırıklığı yarattı’
Öte yandan ActionAid yardım kuruluşunun siyaset yöneticisi Lars Koch, mutabakatta sadece kömürden kelam edilmesinin hayal kırıklığı yarattığını söylemiş oldu.
Koch, “Bu, yüzyıldır çevreyi kirleten güçlü ülkelere akaryakıt ve gaz üretmeleri için bir geçi kartı sunuyor.”
Memleketler arası etraf örgütleri ağı olan Friends of the Earth International’dan Sara Shaw da muahedeyi “skandal” olarak kıymetlendirdi ve “Anlaşmada sağlanacak bir şey yoksa, yalnızca 1.5 derece sözünü söylemek anlamsızdır. COP26, güney ülkelerine ihanet olarak hatırlanacak” dedi.
Kim, ne dedi?
Alok Sharma, COP26 Lideri:
“Bence bugün 1,5C gayesini ulaşılabilir tuttuğumuzu söyleyebiliriz. Fakat sözlerimizi yerine getirirsek hayatta kalabileceğiz. Burada, Glasgow’da bir tarih yazıldı. Artık ise bir daha sonraki kısmın, burada bir arada verdiğimiz taahhütlerin muvaffakiyetini göstermesini sağlamamız gerekiyor.”
Antonio Guterres, BM Genel Sekreteri:
“Onaylanan metinler birer uzlaşmadır. Günümüz dünyasındaki çıkarları, şartları, tezatlıkları ve siyasi iradeleri yansıtırlar. Değerli adımlar atılıyor fakat ne yazık ki kolektif siyasi irade birtakım derin çelişkileri aşmaya yetmedi.”
Boris Johnson, İngiltere Başbakanı:
“Anlaşma ileriye hakikat atılmış büyük bir. Birinci kere kömür kullanmasını azaltacak milletlerarası bir muahedeye ve global ısınmayı 1.5C ile sınırlamak için bir yol haritasına sahibiz. İleride COP26’ya sonun başlangıcı olarak dönüp bakacağımızı umut ediyorum. Bu hedefle da çalışmaya devam edeceğim.”
Tina Stege, Marshall Adaları İklim Elçisi:
“Bu harika bir mutabakat değil. Kömür sözlerindeki değişimi bir darbe. Lakin bu bir daha de gerçek bir ilerleme. Mutabakatın ögeleri ülkem için hayata tutunacak bir kısım. Bu mutabakatın kapsadığı kıymetli kazanımları göz arkası etmemeliyiz. “
Camila Isabel Zepeda Lizama, Meksika Dışişleri Bakanlığı Global Meseleler Genel Yöneticisi:
“Şeffaf ve kapsayıcı olmayan bir müddetçte kenara itildiğimize inanıyoruz. Hepimizin devam eden kaygıları var lakin metni bir daha açamayacağımız söylendi. (…) Örneğin Meksika, insan hakları lisanının güçlendirilmesi gerektiğine inanıyor. Bu cins taleplerin duyulmaması için büyük bir hayal kırıklığına uğradık. Öbürleri ise hala taahhütlerinin yumuşatılmasını isteyebilir.”
Jennifer Morgan, Greenpeace Yöneticisi:
“Bir kelimeyi değiştirdiler lakin COP’un, kömür çağının bittiği iletisini değiştiremezler. Şu anda hala kömür yakanlar da dahil olmak üzere pak, yenilenebilir güce geçiş, tüm ülkelerin çıkarına.”
- Memleketler arası Güç Ajansı: İklim değişikliğiyle uğraş için pak güç kaynaklarına trilyonlarca dolar yatırım yapılmalı