Farklı ülkelerin, iki doz aşı olmuş şahıslara ek bir doz daha aşı yapma eforunun altında, Delta varyantı korkusu yatıyor.
Lakin pekiştirme ya da destek dozu olarak tanımlanan ek dozların gerekliliği ve aktifliği konusunda kısıtlı bilimsel ispat var.
Dünyanın büyük kısmı aşıya erişimde kuvvetlik yaşarken, ek doz aşı, kamuoyunda tartışma yaratan bir husus.
Dünya Sıhhat Örgütü’den (WHO) Salgın Epidemiyoloji Uzmanı Mike Ryan, Covid-19 hastalığını batan bir gemiye benzettiği konuşmasında, “Öteki insanları boğulmaya terk ederken, aslına bakarsan can simidi olanlara ek can simitleri vermeyi planlıyoruz” dedi.
WHO, mevzuya ahlaki açıdan yaklaşıyor ve dünya nüfusunun daha fazlası aşılarla korunmadan evvel, hükümetlere pekiştirme dozlarını durdurması davetinde bulunuyor.
Pekala bilimsel ispatlar ne diyor? Peşiktirme dozuna karşı çıkanların ve destekleyenlerin argümanları ne? Ek dozları yapmanın vakti geldi mi, yoksa beklemeli miyiz?
Hangi ülkeler ek doz aşı öneriyor?
Kamboçya, Sinovac ve Sinofarm aşısı olanlara pekiştirici dozlara başladı
WHO’nun davetlerine rağmen, birtakım ülkeler birtakım kümelere pekiştirme dozu önermeye başladı.
ABD, yaşa ya da sıhhat durumuna bakılmaksızın, 2. doz Pfizer ya da Moderna aşısından 8 ay daha sonrasında ek doz aşıyı öneriyor.
Birleşik Arap Emirlikleri’nin Dubai kentinde 2. dozların 6 ay daha sonrasında 3. doz aşı yapılabiliyor, yüksek risk gruplarındakilerde ise 2. dozun 3 ay daha sonrasında öneriliyor.
İsrail’de 2. dozlarını en az 5 ay evvel olmuş 40 yaşın üstündeki herkese üçüncü dozlar veriliyor.
Şili, Uruguay ve Kamboçya’da; Sinovac ya da Sinopharm aşıları olanlara, yaşlılar ve risk altındaki kümeler öncelikli olmak üzere ek dozlar veriliyor.
Benzeri biçimde, Tayland ve Endonezya’da iki doz aşı olanların oranının yüzde 8 ve yüzde 12 bulunmasına rağmen, Sinovac aşısı olan sıhhat çalışanlarına 3. doz öteki bir aşı öneriliyor.
Türkiye’de Haziran sonunda başladı
Fransa ve Almanya, Eylül ayında 3. dozları önermeye başlayacak. İngiltere ise çabucak hemen kesin bir karar almadı.
Türkiye’de de 14 Ocak’ta başlayan yaygın aşılamada Haziran sonunda 3. doz aşılamaya başlandı.
İki doz Sinovac aşısı vurulmuş bireylere pekiştirme dozu olarak söz edilen 3. doz aşılar da tanımlandı. 3. dozda ise bireyler Sinovac ya da BioNTech aşısı olabildi.
Geçtiğimiz günlerde de Türkiye’de yabancı ülkelere seyahat edeceklere yönelik 4. doz aşı uygulamasına da başlandı.
Pekiştirme dozunu pahalandıran ülkeler içinde, Brezilya, Güney Kore ve Hindistan da var lakin çabucak hemen rastgele bir duyuru yapılmadı.
Aşılar ve Delta varyantı
Delta varyantı, aşılılara daha kolay bulaşabiliyor ve aşılılar tarafınca daha kolay bulaştırılabiliyor
Bu programların gerisinde ABD Hastalık Denetim ve Tedbire Merkezi’ne (CDC) göre daha evvelki varyantlara göre iki kat daha bulaşıcı görülen Delta varyantı korkusu var.
CDC tavsiyesinde, “Delta varyantıyla enfekte olmuş şahıslar, bunlara iki doz aşı olanlar da dahil, hastalığı başkalarına bulaştırabilirler” deniyor.
Fakat aşılı bireylerin, virüsü daha kısa mühlet bulaştırdığı vurgulanıyor. ABD Lideri Joe Biden, bu niçinle halka aşı olma daveti yaptı ve “Bizi yeni varyantlara karşı müdafaanın en güzel yolu” dedi.
Lakin, University College London (UCL) Eczacılık Fakültesi’nden Oksana Pyzik, pekiştirme dozlarını bu kadar erken devreye almanın “bilimsel temeli olmadığını” söylemiş oldu.
Pyzik BBC’ye yaptığı açıklamada, “Pekiştirme dozları Delta’ya karşı verilen bir çok reaksiyon ve ‘ne olur ne olmaz’ siyaseti” dedi.
Pyzik ayrıyeten, pekiştirici dozun gerekliliği ve hatta aktifliğini destekleyecek bir ispat olmadığını belirtti ve “Şu anda bağışıklığın azaldığına dair epeyce az data var. Lakin bu erken kademedeki bilgiler orta şiddetteki enfeksiyonlara karşı muhafazada bir azalmaya işaret ediyor, ağır hastalığa karşı değil” diye konuştu.
Ahlaki ikilem
WHO’dan Mike Ryan, daha epeyce sayıda aşısız insanın korunabilmesi için, pekiştirici doz programlarının durdurulması daveti yaptı
İsrail’deki bir çalışmada, 3. doz Pfizer aşısının 60 yaşın üstündekilerin bulaşı ve hastalığı ağır geçirmeye karşı muhafazasını değerli oranda artırdığı saptandı.
Pfizer ve Moderna’nın yaptığı çalışmalarda da tıpkı sonuç alındı.
Lakin Dr. Pyzik bir kümede muhafazayı artırıp, başkasında aşılamayı geciktirmenin makul bir strateji olmadığını söylüyor.
Zira, Delta üzere telaş yaratan varyantlar, aşılamanın yaygın olmadığı ve toplumsal bulaşının yüksek olduğu yerlerden çıkabiliyor.
Dr. Pyzik, “Dünyayı aşılamayı ne kadar epey geciktirirsek, daha kuvvetli ve aşılara karşı dirençli varyantların çıkması mümkünlüğü artıyor” sözlerini kullandı.
Pyzik ayrıyeten tüm yüksek gelirli ülkelerin 50 yaşın üstündeki nüfuslarını aşılamaya karar vermesi halinde bunun için ek bir milyar doz aşı gerekeceğini de ekledi.
Bu ortada, Burundi ve Eritre’de aşılama hiç başlamadı. Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde yetişkinlerin yüzde 0,01’i iki doz aşı oldu. Tanzanya’da bu oran yüzde 0,37, Nijerya’da ise 0,69.
Mısır ve Vietnam’da yüzde 2 ötüründa. Afrika genelindeki aşılama oranı yetişkinlerde hala yüzde 2,5’un altında.
Dr. Pyzik, “Aşı ve varyantlar içindeki savaşta, pekiştirme dozları kısa, orta ve uzun vadede virüsten yana oluyor” dedi.
Katmanlı müdafaa
Uzmanlar, toplumsal uzaklık ve maske kullanmasıyla ek muhafazanın hayati değerde olduğunu söylüyor
Delta’nın bulaşma ve aşılı bireyler tarafınca da bulaştırılmasına ait son bilgiler, kitlesel aşılamanın virüsü denetim etmeye kâfi olmayabileceğini gösteriyor.
Uzmanlar, Delta’yla uğraşta yalnızca aşılara güvenmek yerine, virüse karşı bir müdafaa katmanı daha sağlayan gözetici tedbirleri almaya devam etmemiz gerektiğini vurguluyor.
Covid konusunda bağımsız tavsiye veren uzmanlar heyetinden modelleme uzmanı Christina Pagel de “Bence kapalı kamusal alanlarda herkes maske takmalı, bunlar evvela sizi değil başkalarını korumak için. Aşılı şahıslara müdafaa tedbirlerinden özel muafiyetler verilmemeli. Zira öteki insanlara Delta bulaştırabildiklerine yönelik ispatlar giderek artıyor” dedi.
Dr. Pyzik de “Pekiştirici dozlara en nihayetinde gerek duyulabilir. Lakin şu andaki datalar beni, düşük gelirli ülkelere gidebilecek aşı tedarikinin yolunu değiştirmeye ikna etmiyor” diyor ve ekliyor:
“Dünyanın büyük çoğunluğunda birinci dozlara gerçek ve acil bir muhtaçlık var. Yalnız hareket ederek, pandemiden çıkışın en kıymetli ve en yavaş yolunu seçiyoruz.“
Lakin pekiştirme ya da destek dozu olarak tanımlanan ek dozların gerekliliği ve aktifliği konusunda kısıtlı bilimsel ispat var.
Dünyanın büyük kısmı aşıya erişimde kuvvetlik yaşarken, ek doz aşı, kamuoyunda tartışma yaratan bir husus.
Dünya Sıhhat Örgütü’den (WHO) Salgın Epidemiyoloji Uzmanı Mike Ryan, Covid-19 hastalığını batan bir gemiye benzettiği konuşmasında, “Öteki insanları boğulmaya terk ederken, aslına bakarsan can simidi olanlara ek can simitleri vermeyi planlıyoruz” dedi.
WHO, mevzuya ahlaki açıdan yaklaşıyor ve dünya nüfusunun daha fazlası aşılarla korunmadan evvel, hükümetlere pekiştirme dozlarını durdurması davetinde bulunuyor.
Pekala bilimsel ispatlar ne diyor? Peşiktirme dozuna karşı çıkanların ve destekleyenlerin argümanları ne? Ek dozları yapmanın vakti geldi mi, yoksa beklemeli miyiz?
Hangi ülkeler ek doz aşı öneriyor?
Kamboçya, Sinovac ve Sinofarm aşısı olanlara pekiştirici dozlara başladı
WHO’nun davetlerine rağmen, birtakım ülkeler birtakım kümelere pekiştirme dozu önermeye başladı.
ABD, yaşa ya da sıhhat durumuna bakılmaksızın, 2. doz Pfizer ya da Moderna aşısından 8 ay daha sonrasında ek doz aşıyı öneriyor.
Birleşik Arap Emirlikleri’nin Dubai kentinde 2. dozların 6 ay daha sonrasında 3. doz aşı yapılabiliyor, yüksek risk gruplarındakilerde ise 2. dozun 3 ay daha sonrasında öneriliyor.
İsrail’de 2. dozlarını en az 5 ay evvel olmuş 40 yaşın üstündeki herkese üçüncü dozlar veriliyor.
Şili, Uruguay ve Kamboçya’da; Sinovac ya da Sinopharm aşıları olanlara, yaşlılar ve risk altındaki kümeler öncelikli olmak üzere ek dozlar veriliyor.
Benzeri biçimde, Tayland ve Endonezya’da iki doz aşı olanların oranının yüzde 8 ve yüzde 12 bulunmasına rağmen, Sinovac aşısı olan sıhhat çalışanlarına 3. doz öteki bir aşı öneriliyor.
Türkiye’de Haziran sonunda başladı
Fransa ve Almanya, Eylül ayında 3. dozları önermeye başlayacak. İngiltere ise çabucak hemen kesin bir karar almadı.
Türkiye’de de 14 Ocak’ta başlayan yaygın aşılamada Haziran sonunda 3. doz aşılamaya başlandı.
İki doz Sinovac aşısı vurulmuş bireylere pekiştirme dozu olarak söz edilen 3. doz aşılar da tanımlandı. 3. dozda ise bireyler Sinovac ya da BioNTech aşısı olabildi.
Geçtiğimiz günlerde de Türkiye’de yabancı ülkelere seyahat edeceklere yönelik 4. doz aşı uygulamasına da başlandı.
Pekiştirme dozunu pahalandıran ülkeler içinde, Brezilya, Güney Kore ve Hindistan da var lakin çabucak hemen rastgele bir duyuru yapılmadı.
Aşılar ve Delta varyantı
Delta varyantı, aşılılara daha kolay bulaşabiliyor ve aşılılar tarafınca daha kolay bulaştırılabiliyor
Bu programların gerisinde ABD Hastalık Denetim ve Tedbire Merkezi’ne (CDC) göre daha evvelki varyantlara göre iki kat daha bulaşıcı görülen Delta varyantı korkusu var.
CDC tavsiyesinde, “Delta varyantıyla enfekte olmuş şahıslar, bunlara iki doz aşı olanlar da dahil, hastalığı başkalarına bulaştırabilirler” deniyor.
Fakat aşılı bireylerin, virüsü daha kısa mühlet bulaştırdığı vurgulanıyor. ABD Lideri Joe Biden, bu niçinle halka aşı olma daveti yaptı ve “Bizi yeni varyantlara karşı müdafaanın en güzel yolu” dedi.
Lakin, University College London (UCL) Eczacılık Fakültesi’nden Oksana Pyzik, pekiştirme dozlarını bu kadar erken devreye almanın “bilimsel temeli olmadığını” söylemiş oldu.
Pyzik BBC’ye yaptığı açıklamada, “Pekiştirme dozları Delta’ya karşı verilen bir çok reaksiyon ve ‘ne olur ne olmaz’ siyaseti” dedi.
Pyzik ayrıyeten, pekiştirici dozun gerekliliği ve hatta aktifliğini destekleyecek bir ispat olmadığını belirtti ve “Şu anda bağışıklığın azaldığına dair epeyce az data var. Lakin bu erken kademedeki bilgiler orta şiddetteki enfeksiyonlara karşı muhafazada bir azalmaya işaret ediyor, ağır hastalığa karşı değil” diye konuştu.
Ahlaki ikilem
WHO’dan Mike Ryan, daha epeyce sayıda aşısız insanın korunabilmesi için, pekiştirici doz programlarının durdurulması daveti yaptı
İsrail’deki bir çalışmada, 3. doz Pfizer aşısının 60 yaşın üstündekilerin bulaşı ve hastalığı ağır geçirmeye karşı muhafazasını değerli oranda artırdığı saptandı.
Pfizer ve Moderna’nın yaptığı çalışmalarda da tıpkı sonuç alındı.
Lakin Dr. Pyzik bir kümede muhafazayı artırıp, başkasında aşılamayı geciktirmenin makul bir strateji olmadığını söylüyor.
Zira, Delta üzere telaş yaratan varyantlar, aşılamanın yaygın olmadığı ve toplumsal bulaşının yüksek olduğu yerlerden çıkabiliyor.
Dr. Pyzik, “Dünyayı aşılamayı ne kadar epey geciktirirsek, daha kuvvetli ve aşılara karşı dirençli varyantların çıkması mümkünlüğü artıyor” sözlerini kullandı.
Pyzik ayrıyeten tüm yüksek gelirli ülkelerin 50 yaşın üstündeki nüfuslarını aşılamaya karar vermesi halinde bunun için ek bir milyar doz aşı gerekeceğini de ekledi.
Bu ortada, Burundi ve Eritre’de aşılama hiç başlamadı. Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde yetişkinlerin yüzde 0,01’i iki doz aşı oldu. Tanzanya’da bu oran yüzde 0,37, Nijerya’da ise 0,69.
Mısır ve Vietnam’da yüzde 2 ötüründa. Afrika genelindeki aşılama oranı yetişkinlerde hala yüzde 2,5’un altında.
Dr. Pyzik, “Aşı ve varyantlar içindeki savaşta, pekiştirme dozları kısa, orta ve uzun vadede virüsten yana oluyor” dedi.
Katmanlı müdafaa
Uzmanlar, toplumsal uzaklık ve maske kullanmasıyla ek muhafazanın hayati değerde olduğunu söylüyor
Delta’nın bulaşma ve aşılı bireyler tarafınca da bulaştırılmasına ait son bilgiler, kitlesel aşılamanın virüsü denetim etmeye kâfi olmayabileceğini gösteriyor.
Uzmanlar, Delta’yla uğraşta yalnızca aşılara güvenmek yerine, virüse karşı bir müdafaa katmanı daha sağlayan gözetici tedbirleri almaya devam etmemiz gerektiğini vurguluyor.
Covid konusunda bağımsız tavsiye veren uzmanlar heyetinden modelleme uzmanı Christina Pagel de “Bence kapalı kamusal alanlarda herkes maske takmalı, bunlar evvela sizi değil başkalarını korumak için. Aşılı şahıslara müdafaa tedbirlerinden özel muafiyetler verilmemeli. Zira öteki insanlara Delta bulaştırabildiklerine yönelik ispatlar giderek artıyor” dedi.
Dr. Pyzik de “Pekiştirici dozlara en nihayetinde gerek duyulabilir. Lakin şu andaki datalar beni, düşük gelirli ülkelere gidebilecek aşı tedarikinin yolunu değiştirmeye ikna etmiyor” diyor ve ekliyor:
“Dünyanın büyük çoğunluğunda birinci dozlara gerçek ve acil bir muhtaçlık var. Yalnız hareket ederek, pandemiden çıkışın en kıymetli ve en yavaş yolunu seçiyoruz.“