Cumhurbaşkanı Erdoğan: Batı’nın üstünlüğü anlayışının sonuna geldik
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Kriter Mecmuası’na, “Daha Adil Bir Dünya Mümkün” kitabı, Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Kurulu’yla ilgili tenkit ve tahlil teklifleri ile Paris İklim Mutabakatı ve Suriye konusunda gelinen son duruma ait mülakat verdi.
niye bu biçimde bir kitap yayımlamaya muhtaçlık duyduğu istikametindeki soru üzerine Erdoğan, global sistemin kapsamlı bir meydan okumayla karşı karşıya olduğunu belirtti.
Türkiye’nin başından beri bu dönüşüme hem öncülük etmeye çalıştığını tıpkı vakitte var olan problemlere dikkati çektiğini aktaran Erdoğan, her memleketler arası ortamda kuvvetli bir biçimde tahlil tekliflerini tabir ettiklerini de anımsattı.
“DÜNYA BİR KRİZ DEVRİNDEN GEÇİYOR”
Gerçekçi bir yaklaşıma gereksinim duyulduğunu, evvel var olan meselelerin açıkça konuşulması gerektiğini lisana getiren Erdoğan, kelamlarını şu biçimde sürdürdü:
“Dünya bir kriz devrinden geçiyor. Global salgın bu krizi derinleştirdi. Salgın bununla birlikte yaşadığımız periyodun problemlerinin bir an evvel çözülmesi gerektiği bildirisini da verdi. Aksi biçimde kriz daha da derinleşecek ve tahlili imkansız problemlerle karşı karşıya kalacağız. bu biçimde hiç bir düzenek işleyemeyecek. Global sistem derin bir krizle karşı karşıya. Global yönetişim sistemleri işlemez durumda. Bir yönetişim sorunu ortaya çıkmıştır. Adalet ise ayaklar altına alınmıştır. Mevcut haliyle Birleşmiş Milletler de bu krize yanıt üretme noktasında işlevsizleşmiş ve aktifliğini kaybetmiştir. Yaşadığımız bu global derin krize yönelik Türkiye olarak bir yanıt üretmek zorundayız. 20 yıldır ülke olarak insanlığın sesi ve vicdanı olduk. Sessiz çoğunluğun sesini gür bir biçimde bütün memleketler arası platformlarda duyurduk.”
“ÇÖZÜM ÖNERİSİ SUNMAK İSTEDİK”
Türkiye’nin, gördüğü bütün adaletsizliklere din, lisan ve ırk ayırımı yapmadan dikkati çektiğini vurgulayan Erdoğan, Suriyeli sığınmacılardan Myanmar’da yaşanan insanlık dışı muamelelere, Filistinli Müslümanların yaşadığı dramdan ve zulümden Yeni Zelanda’da yaşananlara, Batı’da zuhur eden İslam aksiliğinden, aşırılıktan ve göçmen aykırılığından Afrika’da yaşananlara kadar her probleme daima insani bir perspektiften yaklaştığını anlattı.
Daima adil olmayı, adaletli davranmayı gözettiklerini ve eşitsizlikleri gündeme getirerek global sistemin vicdanı olarak hareket ettiklerini aktaran Erdoğan, şöyleki devam etti:
“Bugüne kadar yüksek sesle lisana getirdiğimiz konuları tarihe not düşmek ismine bir kitapta bir ortaya getirmeye karar verdik. Yalnızca konuşmak ve durum tespiti yaparak tenkit getirmek değil; bununla birlikte tahlil önerisi de sunmak istedik. Bu kitap fikri de bu biçimde ortaya çıktı. Artık hem krizin kaynağına işaret ediyoruz birebir vakitte krizin sonuçlarını açık bir biçimde ortaya koyuyoruz. Ancak bununla da yetinmiyoruz. Global yönetişim krizinin merkezinde yer alan Birleşmiş Milletlerin elimizdeki hala en değerli imkan olduğunu söylüyoruz. Fakat bu haliyle değil. Yeni bir ıslahat inisiyatifi alarak BM’nin bir daha yapılandırılmasını öneriyoruz. olağan olarak bizim teklifimiz bir ıslahat teklifi. Bu teklifle daha adil bir dünya mümkün olabilir diyoruz. Dünyanın gerçek problemleri tartışılsın istiyoruz. Mevcut problemleri görmezden gelerek bir tahlile ulaşmanın mümkün olmadığını tabir ederek, yeni bir teklifle memleketler arası toplumun karşısına çıkıyoruz.”
“SİYASİ KRİZ VE GÜVENLİK KRİZİ KELAM KONUSU”
“Kitabınızda dünya sisteminin bir çöküş yaşadığını söylüyorsunuz. Nasıl bir çöküşle karşı karşıyayız?” sorusu üzerine Erdoğan, mevcut dünya sisteminin karşı karşıya kaldığı biroldukça sınama bulunduğunu söz etti.
Bunun, tek bir ülkenin kendi başına üstesinden gelebileceği bir meydan okuma olmadığını belirten Erdoğan, şu değerlendirmede bulundu:
“Her şeydilk evvel fazlaca boyutlu. Yalnızca ekonomik bir krizle karşı karşıya değiliz; hem de siyasi kriz ve güvenlik krizi de kelam konusu. Korona salgını bu krizleri farklı seviyelerde daha fazla gün yüzüne çıkardı. Global kamu sıhhatinin ne kadar hayati olduğunu görmüş olduk. Salgın globalleşmenin can damarı olan hudutlar ortası hareketliliği kısıtladı ve kısa bir vakitte tedarik zincirlerini altüst etti. Yalnızca ekonomik rasyonalitenin ve azamî karın ön planda olduğu ekonomik anlayışın sonuna geldik. Özgür global insan deveranı durma noktasına geldi. Artık de ağır koşullar altında kısıtlı bir sirkülasyon kelam konusu. Lakin kriz yalnızca bunlarla da hudutlu değil. örneğin iklim değişikliği milletlerarası toplumun kıymetli bir gündemi olmalı.
Dünyada kuzey-güney eşitsizliği daha da derinleşmiş durumda. Mevcut politik-ekonomik tertip global refahı sağlayamadı ve eşitsizliği daha da derinleştirdi. Mevcut tertip, gelişmişlik ile az gelişmişlik içindeki farkı kapatmıyor, her geçen gün daha da artırıyor. Bu meseleleri tek tek burada konuşabiliriz. Lakin bundan öncelik sıralaması yapmak zorundayız. Daha öncelikli olan global sıkıntılarımızı belirlemeli ve bunların tahliline yönelik global ve epey taraflı bir yaklaşım geliştirmeliyiz. Biz kitapta epey taraflılığın merkeze alındığı bir global topluma muhtaçlık olduğunun altını çiziyoruz.”
“BATI’NIN ÜSTÜNLÜĞÜ ANLAYIŞININ SONUNA GELDİK”
Dünya siyasetine bakıldığında ise farklı bir tablonun kelam konusu olduğunu anlatan Erdoğan, “Batı’nın üstün olduğu formundaki sorun üreten anlayışın sonuna geldik. Bunu artık herkes sorguluyor ve kabul ediyor. Batı’nın kendisi bile artık bunu kabullenmeye başladı. Yüzsenelera sari Batı hegemonyası artık bitmiştir. Yeni bir milletlerarası sistem ortaya çıkıyor.” görüşünü paylaştı.
Soğuk Savaş devrinin iki kutupluluğunun ABD’nin zaferiyle bitmiş olduğini, daha sonrasında ise ABD merkezli bir dünya siyaseti görüldüğünü vurgulayan Erdoğan, “Ancak anlaşıldı ki tek başına bütün milletlerarası sistemi denetim etmek mümkün değil. ABD bunu denedi ve başarısız oldu. Irak’tan çekildi, Afganistan’dan çekilmek zorunda kaldı. İki ülkede ne demokrasi inşa edebildi ne de devlet.” sözünü kullandı.
“DEMOKRASİ’NİN İÇİNİ BOŞALTILAR”
Soğuk Savaş daha sonrasında ortaya atılan argümanların gerçekleşmediğini de aktaran Erdoğan, “Bir sefer demokrasi teşviki siyaseti, demokrasi ismine daha büyük yıkımları birlikteinde getirdi. Bütün kritik kademelerde Batı ikiyüzlü davrandı. Daha da berbatı, Batı demokrasileri aşırılıkçılara ve popülist siyasete teslim oldu. Artık kendi inşa ettikleri siyasetlerin mağduru durumuna düştüler. Demokrasinin içini boşaltılar.” dedi.
Ekonomik olarak da liberal global iktisadın daima genişleyeceği ve alternatif ülkeleri ortasında eriteceğinin argüman edildiğini, durumun hiç de o denli olmadığını anlatan Erdoğan, yükselen güçlerin global iktisattaki yükünün giderek arttığını ve artık dünya iktisadından daha büyük bir hisse aldıklarını bildirdi.
Öte yandan liberal ekonomik sistemi tesis edenlerin artık ticaret duvarları ve ağırlaştırılmış gümrük siyasetleriyle hür ticareti engellemeye dönük bir siyaset benimsediklerini vurgulayan Erdoğan, şunları kaydetti:
“Kendi inşa ettikleri sistemin kurallarını kendileri çiğnemeye başladılar ve yükselen ekonomileri gaye tahtasına yerleştirdiler.
Soğuk Savaş daha sonrasında büyük güç çabası evresinin bittiğini ilan etmişlerdi. Artık ise kendileri yeni bir büyük güç gayreti devrine girildiğini söylüyorlar. Zira yalnızca kendilerinin üstünlüğünün olduğu bir milletlerarası sistem tasavvuruna sahiptiler. Lakin o denli olmadı. Türkiye üzere yükselen güçler artık global siyasette yükü olan bir oyuncuya dönüştü. Yalnızca Türkiye değil, öteki biroldukca orta büyüklükteki güç, daha üste gerçek tırmanan bir profil ortaya koydu. Sadece büyük güçlerin söylemiş olduğinin olduğu bir dünyada hayatıyoruz artık.
Türkiye’ye bakın, nerelerden nerelere geldik. Kendi askeri operasyonunu kendi imkanlarıyla icra edebilen, kendi savunma sanayii mimarisini inşa eden bir güce dönüştük. İnşallah bu çizgimiz daha da yükselecek, geldiği noktayı pekiştirecek ve öbür bir sıçrama yapacak.”
Sahip oldukları yaklaşımı paylaşan Erdoğan, “Bizim yaklaşımımız şu, bu biçimde bir dünya siyasetini ıslahata tabi tutmadan mevcut haliyle, mevcut yapılarla sürdürmeye kalkarsanız daha makus sıkıntılarla karşılaşacağız. Vakit varken sistemin aksayan yanlarını masaya yatıralım ve konuşalım. Bizim yaptığımız üzere öbürleri da yeni teklifler getirsin ve bu tıkanıklığın önünü açalım.” değerlendirmesinde bulundu.
“KURALLARI İNŞA EDENLER KURALLARA UYMUYOR”
“bir daha kitapta dünya siyasetinin kriziyle birlikte uzun uzun global yönetişim krizi ile karşı karşıya olduğumuzu vurguluyorsunuz. Global yönetişim niye bu biçimdesi bir krizle karşı karşıya kaldı ve bu krizin mahiyeti nasıl?” sorusu üzerine de Erdoğan, global yönetişimin her şeydilk evvel memleketler arası sistemin asli ögelerinden biri olduğunu belirtti.
Bunun, kuralları olan bir dünya manasına geldiğini tabir eden Erdoğan, kuralların ise devletler, memleketler arası kurumlar aracılığıyla ortaya çıktığını, ondan sonrasında bu kuralların memleketler arası kurumlar eliyle hayata geçirildiğini bildirdi.
İkinci Dünya Savaşı’ndan daha sonra kuralları olan bir dünya inşa edildiğini vurgulayan Erdoğan, şu ayrıntıları verdi:
“elbet bu noktada fazlaca da idealist olma nahifliğine kapılmamak lazım. Yani bunu bir ‘dünya anayasası’ olarak düşünmemek lazım. Fakat ortada bir sorun var. Kuralları inşa edenler, bu kurallara uymuyorlar. Daha makûs olan nokta ise bu kurallardan yalnızca kendilerini muaf tutuyorlar. Örneğin Filistin konusunda BM Güvenlik Kurulu onlarca karar aldı. Ortada BM Genel Heyeti kararları var. niye bu kararlar uygulanmıyor? İsrail bu kararlara tabi değil mi? ABD bu kurallara tabi değil mi? Bir de diğerleri kelam konusu olunca bu kuralları onlara karşı çekiç olarak kullanıyorlar. Türkiye senelerdan bu yana memleketler arası terörizmle ilgili epeyce açık ve net konuştu; terörden de fazlaca çekti. Terör örgütleri içinde ayrım yapmayın davetinde bulundu. Pekala bizi dinlediler mi? Maalesef hayır. Bugün Suriye’de olanlara bakın. Dünyaya demokrasi daveti yapanlar, insan hakları dersi vermeye kalkanlar teröristlerle iş tutuyor, onlara tırlar dolusu silah yardımı yapıyor. Terör örgütleriyle birlikte çalışıyor, onlara takviye veriyorlar. daha sonra biz ülkemizin ulusal çıkarlarını korumak ve güvenliğimizi sağlamak için BM prensipleri çerçevesinde gerekli tedbirleri aldığımızda, askeri güç kullandığımızda bize ‘aman bu biçimde yapmayın’ diyorlar. bu biçimde bir mantık kelam konusu olabilir mi?”
“BU GÖZÜ PEK ADIMI ATMAK ZORUNDAYIZ”
İtiraz ve davetlerinin tam da bu noktada ortaya çıktığına işaret eden Erdoğan, şu fikirleri lisana getirdi:
“Biz diyoruz ki kurallar var ise kurallara herkes uysun; kurallar eskidiyse ve fonksiyonsuz kaldıysa da bu biçimde oturalım kuralları değiştirelim, kurallar ve memleketler arası normlar üzerinde bir daha tartışalım. bu biçimdece global yönetişimi daha faal bir biçimde çalışır hale getirebiliriz. Global yönetişimin merkezinde ne var? şüphesiz Birleşmiş Milletler yer alıyor. Pekala BM, güzel bir global yönetişim vaadinde bulunuyor mu? Tahminen evet. Fakat bunu uyguluyor mu? Hayır. bu biçimde gelin BM üzerinden bir daha düşünelim ve global yönetişimin problemlerini kademeli bir biçimde tartışarak ortadan kaldıralım. Bu yavuz adımı atmak zorundayız.”
Global yönetişim düzeneklerine bakıldığında burada bir kriz halinin kelam konusu olduğunu hatırlatan Erdoğan, bilhassa salgın devrinde bunun daha fazla görüldüğüne dikkati çekti.
Dünya Sıhhat Örgütü’nün krize erken karşılık üretemediğini ve bunun tenkit konusu olduğunu belirten Erdoğan, kriz anında krizi çözmek için kurulmuş bir platform olan BM Güvenlik Kurulu’nun uzun müddet bu mevzuyu gündemine dahi almadığını, öbür konularda da birebir umursamazlığın kelam konusu olduğunu söz etti.
“ETKİN VE ADİL TAHLİLLER ÜRETEMİYOR”
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, şu görüşleri aktardı:
“Suriye krizine ne vakit insani bir gözle baktılar. Yüzbinlerce insan katledilirken, milyonlarca insan Esed rejiminin ataklarından kaçarken Batı’nın kederi, sığınmacıları nasıl engelleriz de bizim kapımıza dayanmazlar oldu. Esed kimyasal silah kullandığında ne yaptı BM Güvenlik Kurulu? hiç bir şey yapmadı. Üstelik rejim daha sonrasında da devam etti ataklarına. Hani BM saldırgana karşı kurbanı koruyacaktı, mazlumun yanında zalime karşı duracaktı, onu dizginleyecekti. Bunların hiç biri olmadı. Tıpkı şeyi Bosna Hersek’te yaşamadık mı? Filistin’de, Keşmir’de, Kırım’da ve Myanmar’da yaşamadık mı? Bu bize şunu gösteriyor, global yönetişim aktif ve adil tahliller üretemiyor.
Sorun bununla da hudutlu değil olağan olarak. Büyük bir uzlaşı sorunu var. Neyi, nasıl çözeceğiz? Terörizm konusunda ne vakit ortak bir hal sergileyeceğiz? İslam aksiliğini ne vakit insanlığa karşı işlenmiş bir hata olarak nazaranceğiz? Ne vakit terörün her türlüsünü lanetleyeceğiz ortak bir biçimde? Maalesef bunları görmüyoruz.”
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Kriter Mecmuası’na, “Daha Adil Bir Dünya Mümkün” kitabı, Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Kurulu’yla ilgili tenkit ve tahlil teklifleri ile Paris İklim Mutabakatı ve Suriye konusunda gelinen son duruma ait mülakat verdi.
niye bu biçimde bir kitap yayımlamaya muhtaçlık duyduğu istikametindeki soru üzerine Erdoğan, global sistemin kapsamlı bir meydan okumayla karşı karşıya olduğunu belirtti.
Türkiye’nin başından beri bu dönüşüme hem öncülük etmeye çalıştığını tıpkı vakitte var olan problemlere dikkati çektiğini aktaran Erdoğan, her memleketler arası ortamda kuvvetli bir biçimde tahlil tekliflerini tabir ettiklerini de anımsattı.
“DÜNYA BİR KRİZ DEVRİNDEN GEÇİYOR”
Gerçekçi bir yaklaşıma gereksinim duyulduğunu, evvel var olan meselelerin açıkça konuşulması gerektiğini lisana getiren Erdoğan, kelamlarını şu biçimde sürdürdü:
“Dünya bir kriz devrinden geçiyor. Global salgın bu krizi derinleştirdi. Salgın bununla birlikte yaşadığımız periyodun problemlerinin bir an evvel çözülmesi gerektiği bildirisini da verdi. Aksi biçimde kriz daha da derinleşecek ve tahlili imkansız problemlerle karşı karşıya kalacağız. bu biçimde hiç bir düzenek işleyemeyecek. Global sistem derin bir krizle karşı karşıya. Global yönetişim sistemleri işlemez durumda. Bir yönetişim sorunu ortaya çıkmıştır. Adalet ise ayaklar altına alınmıştır. Mevcut haliyle Birleşmiş Milletler de bu krize yanıt üretme noktasında işlevsizleşmiş ve aktifliğini kaybetmiştir. Yaşadığımız bu global derin krize yönelik Türkiye olarak bir yanıt üretmek zorundayız. 20 yıldır ülke olarak insanlığın sesi ve vicdanı olduk. Sessiz çoğunluğun sesini gür bir biçimde bütün memleketler arası platformlarda duyurduk.”
“ÇÖZÜM ÖNERİSİ SUNMAK İSTEDİK”
Türkiye’nin, gördüğü bütün adaletsizliklere din, lisan ve ırk ayırımı yapmadan dikkati çektiğini vurgulayan Erdoğan, Suriyeli sığınmacılardan Myanmar’da yaşanan insanlık dışı muamelelere, Filistinli Müslümanların yaşadığı dramdan ve zulümden Yeni Zelanda’da yaşananlara, Batı’da zuhur eden İslam aksiliğinden, aşırılıktan ve göçmen aykırılığından Afrika’da yaşananlara kadar her probleme daima insani bir perspektiften yaklaştığını anlattı.
Daima adil olmayı, adaletli davranmayı gözettiklerini ve eşitsizlikleri gündeme getirerek global sistemin vicdanı olarak hareket ettiklerini aktaran Erdoğan, şöyleki devam etti:
“Bugüne kadar yüksek sesle lisana getirdiğimiz konuları tarihe not düşmek ismine bir kitapta bir ortaya getirmeye karar verdik. Yalnızca konuşmak ve durum tespiti yaparak tenkit getirmek değil; bununla birlikte tahlil önerisi de sunmak istedik. Bu kitap fikri de bu biçimde ortaya çıktı. Artık hem krizin kaynağına işaret ediyoruz birebir vakitte krizin sonuçlarını açık bir biçimde ortaya koyuyoruz. Ancak bununla da yetinmiyoruz. Global yönetişim krizinin merkezinde yer alan Birleşmiş Milletlerin elimizdeki hala en değerli imkan olduğunu söylüyoruz. Fakat bu haliyle değil. Yeni bir ıslahat inisiyatifi alarak BM’nin bir daha yapılandırılmasını öneriyoruz. olağan olarak bizim teklifimiz bir ıslahat teklifi. Bu teklifle daha adil bir dünya mümkün olabilir diyoruz. Dünyanın gerçek problemleri tartışılsın istiyoruz. Mevcut problemleri görmezden gelerek bir tahlile ulaşmanın mümkün olmadığını tabir ederek, yeni bir teklifle memleketler arası toplumun karşısına çıkıyoruz.”
“SİYASİ KRİZ VE GÜVENLİK KRİZİ KELAM KONUSU”
“Kitabınızda dünya sisteminin bir çöküş yaşadığını söylüyorsunuz. Nasıl bir çöküşle karşı karşıyayız?” sorusu üzerine Erdoğan, mevcut dünya sisteminin karşı karşıya kaldığı biroldukça sınama bulunduğunu söz etti.
Bunun, tek bir ülkenin kendi başına üstesinden gelebileceği bir meydan okuma olmadığını belirten Erdoğan, şu değerlendirmede bulundu:
“Her şeydilk evvel fazlaca boyutlu. Yalnızca ekonomik bir krizle karşı karşıya değiliz; hem de siyasi kriz ve güvenlik krizi de kelam konusu. Korona salgını bu krizleri farklı seviyelerde daha fazla gün yüzüne çıkardı. Global kamu sıhhatinin ne kadar hayati olduğunu görmüş olduk. Salgın globalleşmenin can damarı olan hudutlar ortası hareketliliği kısıtladı ve kısa bir vakitte tedarik zincirlerini altüst etti. Yalnızca ekonomik rasyonalitenin ve azamî karın ön planda olduğu ekonomik anlayışın sonuna geldik. Özgür global insan deveranı durma noktasına geldi. Artık de ağır koşullar altında kısıtlı bir sirkülasyon kelam konusu. Lakin kriz yalnızca bunlarla da hudutlu değil. örneğin iklim değişikliği milletlerarası toplumun kıymetli bir gündemi olmalı.
Dünyada kuzey-güney eşitsizliği daha da derinleşmiş durumda. Mevcut politik-ekonomik tertip global refahı sağlayamadı ve eşitsizliği daha da derinleştirdi. Mevcut tertip, gelişmişlik ile az gelişmişlik içindeki farkı kapatmıyor, her geçen gün daha da artırıyor. Bu meseleleri tek tek burada konuşabiliriz. Lakin bundan öncelik sıralaması yapmak zorundayız. Daha öncelikli olan global sıkıntılarımızı belirlemeli ve bunların tahliline yönelik global ve epey taraflı bir yaklaşım geliştirmeliyiz. Biz kitapta epey taraflılığın merkeze alındığı bir global topluma muhtaçlık olduğunun altını çiziyoruz.”
“BATI’NIN ÜSTÜNLÜĞÜ ANLAYIŞININ SONUNA GELDİK”
Dünya siyasetine bakıldığında ise farklı bir tablonun kelam konusu olduğunu anlatan Erdoğan, “Batı’nın üstün olduğu formundaki sorun üreten anlayışın sonuna geldik. Bunu artık herkes sorguluyor ve kabul ediyor. Batı’nın kendisi bile artık bunu kabullenmeye başladı. Yüzsenelera sari Batı hegemonyası artık bitmiştir. Yeni bir milletlerarası sistem ortaya çıkıyor.” görüşünü paylaştı.
Soğuk Savaş devrinin iki kutupluluğunun ABD’nin zaferiyle bitmiş olduğini, daha sonrasında ise ABD merkezli bir dünya siyaseti görüldüğünü vurgulayan Erdoğan, “Ancak anlaşıldı ki tek başına bütün milletlerarası sistemi denetim etmek mümkün değil. ABD bunu denedi ve başarısız oldu. Irak’tan çekildi, Afganistan’dan çekilmek zorunda kaldı. İki ülkede ne demokrasi inşa edebildi ne de devlet.” sözünü kullandı.
“DEMOKRASİ’NİN İÇİNİ BOŞALTILAR”
Soğuk Savaş daha sonrasında ortaya atılan argümanların gerçekleşmediğini de aktaran Erdoğan, “Bir sefer demokrasi teşviki siyaseti, demokrasi ismine daha büyük yıkımları birlikteinde getirdi. Bütün kritik kademelerde Batı ikiyüzlü davrandı. Daha da berbatı, Batı demokrasileri aşırılıkçılara ve popülist siyasete teslim oldu. Artık kendi inşa ettikleri siyasetlerin mağduru durumuna düştüler. Demokrasinin içini boşaltılar.” dedi.
Ekonomik olarak da liberal global iktisadın daima genişleyeceği ve alternatif ülkeleri ortasında eriteceğinin argüman edildiğini, durumun hiç de o denli olmadığını anlatan Erdoğan, yükselen güçlerin global iktisattaki yükünün giderek arttığını ve artık dünya iktisadından daha büyük bir hisse aldıklarını bildirdi.
Öte yandan liberal ekonomik sistemi tesis edenlerin artık ticaret duvarları ve ağırlaştırılmış gümrük siyasetleriyle hür ticareti engellemeye dönük bir siyaset benimsediklerini vurgulayan Erdoğan, şunları kaydetti:
“Kendi inşa ettikleri sistemin kurallarını kendileri çiğnemeye başladılar ve yükselen ekonomileri gaye tahtasına yerleştirdiler.
Soğuk Savaş daha sonrasında büyük güç çabası evresinin bittiğini ilan etmişlerdi. Artık ise kendileri yeni bir büyük güç gayreti devrine girildiğini söylüyorlar. Zira yalnızca kendilerinin üstünlüğünün olduğu bir milletlerarası sistem tasavvuruna sahiptiler. Lakin o denli olmadı. Türkiye üzere yükselen güçler artık global siyasette yükü olan bir oyuncuya dönüştü. Yalnızca Türkiye değil, öteki biroldukca orta büyüklükteki güç, daha üste gerçek tırmanan bir profil ortaya koydu. Sadece büyük güçlerin söylemiş olduğinin olduğu bir dünyada hayatıyoruz artık.
Türkiye’ye bakın, nerelerden nerelere geldik. Kendi askeri operasyonunu kendi imkanlarıyla icra edebilen, kendi savunma sanayii mimarisini inşa eden bir güce dönüştük. İnşallah bu çizgimiz daha da yükselecek, geldiği noktayı pekiştirecek ve öbür bir sıçrama yapacak.”
Sahip oldukları yaklaşımı paylaşan Erdoğan, “Bizim yaklaşımımız şu, bu biçimde bir dünya siyasetini ıslahata tabi tutmadan mevcut haliyle, mevcut yapılarla sürdürmeye kalkarsanız daha makus sıkıntılarla karşılaşacağız. Vakit varken sistemin aksayan yanlarını masaya yatıralım ve konuşalım. Bizim yaptığımız üzere öbürleri da yeni teklifler getirsin ve bu tıkanıklığın önünü açalım.” değerlendirmesinde bulundu.
“KURALLARI İNŞA EDENLER KURALLARA UYMUYOR”
“bir daha kitapta dünya siyasetinin kriziyle birlikte uzun uzun global yönetişim krizi ile karşı karşıya olduğumuzu vurguluyorsunuz. Global yönetişim niye bu biçimdesi bir krizle karşı karşıya kaldı ve bu krizin mahiyeti nasıl?” sorusu üzerine de Erdoğan, global yönetişimin her şeydilk evvel memleketler arası sistemin asli ögelerinden biri olduğunu belirtti.
Bunun, kuralları olan bir dünya manasına geldiğini tabir eden Erdoğan, kuralların ise devletler, memleketler arası kurumlar aracılığıyla ortaya çıktığını, ondan sonrasında bu kuralların memleketler arası kurumlar eliyle hayata geçirildiğini bildirdi.
İkinci Dünya Savaşı’ndan daha sonra kuralları olan bir dünya inşa edildiğini vurgulayan Erdoğan, şu ayrıntıları verdi:
“elbet bu noktada fazlaca da idealist olma nahifliğine kapılmamak lazım. Yani bunu bir ‘dünya anayasası’ olarak düşünmemek lazım. Fakat ortada bir sorun var. Kuralları inşa edenler, bu kurallara uymuyorlar. Daha makûs olan nokta ise bu kurallardan yalnızca kendilerini muaf tutuyorlar. Örneğin Filistin konusunda BM Güvenlik Kurulu onlarca karar aldı. Ortada BM Genel Heyeti kararları var. niye bu kararlar uygulanmıyor? İsrail bu kararlara tabi değil mi? ABD bu kurallara tabi değil mi? Bir de diğerleri kelam konusu olunca bu kuralları onlara karşı çekiç olarak kullanıyorlar. Türkiye senelerdan bu yana memleketler arası terörizmle ilgili epeyce açık ve net konuştu; terörden de fazlaca çekti. Terör örgütleri içinde ayrım yapmayın davetinde bulundu. Pekala bizi dinlediler mi? Maalesef hayır. Bugün Suriye’de olanlara bakın. Dünyaya demokrasi daveti yapanlar, insan hakları dersi vermeye kalkanlar teröristlerle iş tutuyor, onlara tırlar dolusu silah yardımı yapıyor. Terör örgütleriyle birlikte çalışıyor, onlara takviye veriyorlar. daha sonra biz ülkemizin ulusal çıkarlarını korumak ve güvenliğimizi sağlamak için BM prensipleri çerçevesinde gerekli tedbirleri aldığımızda, askeri güç kullandığımızda bize ‘aman bu biçimde yapmayın’ diyorlar. bu biçimde bir mantık kelam konusu olabilir mi?”
“BU GÖZÜ PEK ADIMI ATMAK ZORUNDAYIZ”
İtiraz ve davetlerinin tam da bu noktada ortaya çıktığına işaret eden Erdoğan, şu fikirleri lisana getirdi:
“Biz diyoruz ki kurallar var ise kurallara herkes uysun; kurallar eskidiyse ve fonksiyonsuz kaldıysa da bu biçimde oturalım kuralları değiştirelim, kurallar ve memleketler arası normlar üzerinde bir daha tartışalım. bu biçimdece global yönetişimi daha faal bir biçimde çalışır hale getirebiliriz. Global yönetişimin merkezinde ne var? şüphesiz Birleşmiş Milletler yer alıyor. Pekala BM, güzel bir global yönetişim vaadinde bulunuyor mu? Tahminen evet. Fakat bunu uyguluyor mu? Hayır. bu biçimde gelin BM üzerinden bir daha düşünelim ve global yönetişimin problemlerini kademeli bir biçimde tartışarak ortadan kaldıralım. Bu yavuz adımı atmak zorundayız.”
Global yönetişim düzeneklerine bakıldığında burada bir kriz halinin kelam konusu olduğunu hatırlatan Erdoğan, bilhassa salgın devrinde bunun daha fazla görüldüğüne dikkati çekti.
Dünya Sıhhat Örgütü’nün krize erken karşılık üretemediğini ve bunun tenkit konusu olduğunu belirten Erdoğan, kriz anında krizi çözmek için kurulmuş bir platform olan BM Güvenlik Kurulu’nun uzun müddet bu mevzuyu gündemine dahi almadığını, öbür konularda da birebir umursamazlığın kelam konusu olduğunu söz etti.
“ETKİN VE ADİL TAHLİLLER ÜRETEMİYOR”
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, şu görüşleri aktardı:
“Suriye krizine ne vakit insani bir gözle baktılar. Yüzbinlerce insan katledilirken, milyonlarca insan Esed rejiminin ataklarından kaçarken Batı’nın kederi, sığınmacıları nasıl engelleriz de bizim kapımıza dayanmazlar oldu. Esed kimyasal silah kullandığında ne yaptı BM Güvenlik Kurulu? hiç bir şey yapmadı. Üstelik rejim daha sonrasında da devam etti ataklarına. Hani BM saldırgana karşı kurbanı koruyacaktı, mazlumun yanında zalime karşı duracaktı, onu dizginleyecekti. Bunların hiç biri olmadı. Tıpkı şeyi Bosna Hersek’te yaşamadık mı? Filistin’de, Keşmir’de, Kırım’da ve Myanmar’da yaşamadık mı? Bu bize şunu gösteriyor, global yönetişim aktif ve adil tahliller üretemiyor.
Sorun bununla da hudutlu değil olağan olarak. Büyük bir uzlaşı sorunu var. Neyi, nasıl çözeceğiz? Terörizm konusunda ne vakit ortak bir hal sergileyeceğiz? İslam aksiliğini ne vakit insanlığa karşı işlenmiş bir hata olarak nazaranceğiz? Ne vakit terörün her türlüsünü lanetleyeceğiz ortak bir biçimde? Maalesef bunları görmüyoruz.”