Ceren
Yeni Üye
Davanın Açılmamış Sayılmasına Hangi Hallerde?
Dava açma, bir kişinin hakkını savunma yoludur ve hukuki süreçlerin başlangıcını oluşturur. Ancak, bazen dava açıldığı halde, çeşitli nedenlerle davanın açılmamış sayılması söz konusu olabilir. Türk hukukunda, davanın açılmamış sayılmasına neden olabilecek durumlar, usul kuralları ve belirli şartların ihlali sonucu ortaya çıkar. Bu yazıda, davanın açılmamış sayılmasına neden olan haller detaylı bir şekilde ele alınacaktır.
Davanın Açılmamış Sayılmasına Neden Olan Haller
Türk Medeni Kanunu ve Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na (HMK) göre, davanın açılmamış sayılmasına neden olan bazı durumlar şunlardır:
1. **Davanın Yetkisiz Mahkemeye Açılması**
Bir dava, doğru mahkemeye başvurulmadığı takdirde açılmamış sayılabilir. Hukuk davaları, genellikle görevli ve yetkili mahkemede açılmalıdır. Yetki, mahkemenin davaya bakma konusunda sahip olduğu hukuki sınırları belirler. Yetkisiz mahkemeye başvurulması, davanın usulden reddine neden olabilir. Ancak, yetkisiz mahkemeye başvurulmuşsa, davacı, doğru mahkemede davayı yeniden açabilir.
2. **Dava Dilekçesinin Eksik Olması**
Bir dava dilekçesinde, davacı tarafından hukuki taleplerin ve gerekçelerin net bir şekilde belirtilmesi gerekir. Eğer dava dilekçesi eksik veya yetersizse, mahkeme tarafından dava açılmamış sayılabilir. HMK'nın 118. maddesinde, dava dilekçesinin içeriği ve gerekli unsurları düzenlenmiştir. Dava dilekçesinde gerekli unsurların bulunmaması, davanın açılmamış sayılmasına yol açabilir.
3. **Harç ve Masrafların Ödenmemesi**
Dava açabilmek için mahkeme harcının ödenmesi gerekmektedir. Eğer davacı, harç ve masrafları ödemezse, dava açılmamış sayılır. HMK'nın 118. maddesi gereğince, mahkeme harcı ödenmeden açılan dava geçerli sayılmaz ve mahkeme, davanın açılmadığına karar verebilir. Harç, dava açma hakkının yerine getirilebilmesi için bir ön koşuldur.
4. **Yasal Sürelerin Geçirilmesi**
Bir davanın açılabilmesi için belirli süreler içinde başvurulması gerekir. Bu süreler, zamanaşımı veya hak düşürücü süre olarak tanımlanır. Eğer davacı, dava açma süresini geçirmişse, davanın açılmamış sayılması söz konusu olabilir. Zamanaşımı, genellikle hakların talep edilebilmesi için son bir tarihe kadar başvurulması gereken bir süreyi ifade eder. Hak düşürücü süre ise, davanın açılmasına engel teşkil eder. Bu sürelere uyulmaması, davanın açılmamış sayılmasına neden olabilir.
5. **Davacının Dava Açma Hakkı Olmaması**
Bir kişi, yalnızca hukuki menfaatini ihlal eden bir durum karşısında dava açabilir. Eğer davacının, davayı açmaya yetkisi yoksa veya hukuki menfaati bulunmuyorsa, dava açılmamış sayılabilir. Örneğin, bir kişi başkası adına dava açmak istiyorsa, yetkili ve vekaletnameye sahip olmalıdır. Eğer bu şartlar sağlanmazsa, dava geçersiz kabul edilir.
6. **Dava Konusunun Hukuken Geçersiz Olması**
Bir davanın konusu, hukuken geçersiz bir durum teşkil ediyorsa, dava açılmamış sayılabilir. Örneğin, geçersiz bir sözleşme ya da hukuka aykırı bir eylem söz konusuysa, davanın açılması da geçerli olmayacaktır. Bu durumda mahkeme, dava dilekçesini inceleyerek, dava konusunun hukuken mümkün olup olmadığını belirler.
7. **Dava Açan Kişinin Ölü Olması**
Dava açan kişinin ölmüş olması, dava açılmamış sayılmasına neden olabilir. Dava açtıktan sonra davacının vefat etmesi durumunda, mirasçıları davayı devam ettirme hakkına sahiptir. Ancak, eğer davacı hayatta iken dava açmamışsa, dava açılmamış sayılır.
Davanın Açılmamış Sayılmasına İlişkin Örnekler ve Yorumlar
1. **Yetkisiz Mahkeme Durumu**
Bir tüketici, malın ayıplı olduğunu iddia ederek tüketici mahkemesine başvurmuş olabilir. Ancak, söz konusu mal ticari bir işletmeye aitse ve ticaret hukukuna ilişkin bir uyuşmazlık varsa, dava tüketici mahkemesi yerine asliye ticaret mahkemesinde açılmalıdır. Aksi halde, yetkisiz mahkeme nedeniyle dava açılmamış sayılır.
2. **Dava Dilekçesinin Eksik Olması**
Bir kişi, başka bir kişi hakkında alacak davası açmak istemektedir. Ancak, dava dilekçesinde alacak miktarı net bir şekilde belirtilmemiştir. Mahkeme, dava dilekçesinin eksik olması nedeniyle davanın açılmamış sayılmasına karar verebilir. Bu durumda davacı, eksiklikleri gidererek davayı tekrar açabilir.
3. **Harç ve Masrafların Ödenmemesi**
Bir işçi, işverene karşı işe iade davası açmak istemektedir. Ancak, davacı işçi, dava harcını ödemezse, dava açılmamış sayılacaktır. Mahkeme, harç ödenmeden açılan davayı kabul etmeyip, davanın açılmadığına karar verir.
Davanın Açılmamış Sayılmasının Sonuçları
Davanın açılmamış sayılması, hem davacı hem de davalı için bazı hukuki sonuçlar doğurur. Öncelikle, dava açılmamış sayıldığında, davacının başvurusu geçerli sayılmadığı için, davacının yeni bir başvuru yapması gerekebilir. Ayrıca, davalı taraf da açılmamış sayılan davadan dolayı herhangi bir yükümlülük altına girmemiş olur.
Sonuç olarak, davanın açılmamış sayılmasına neden olan durumlar, Türk hukukunda belirli usul kurallarına dayanmaktadır. Davacı, doğru mahkeme seçimi, harç ödeme, doğru süreler içinde başvuru yapma gibi yükümlülüklere uyarak, davanın açılmamış sayılmasının önüne geçebilir.
Dava açma, bir kişinin hakkını savunma yoludur ve hukuki süreçlerin başlangıcını oluşturur. Ancak, bazen dava açıldığı halde, çeşitli nedenlerle davanın açılmamış sayılması söz konusu olabilir. Türk hukukunda, davanın açılmamış sayılmasına neden olabilecek durumlar, usul kuralları ve belirli şartların ihlali sonucu ortaya çıkar. Bu yazıda, davanın açılmamış sayılmasına neden olan haller detaylı bir şekilde ele alınacaktır.
Davanın Açılmamış Sayılmasına Neden Olan Haller
Türk Medeni Kanunu ve Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na (HMK) göre, davanın açılmamış sayılmasına neden olan bazı durumlar şunlardır:
1. **Davanın Yetkisiz Mahkemeye Açılması**
Bir dava, doğru mahkemeye başvurulmadığı takdirde açılmamış sayılabilir. Hukuk davaları, genellikle görevli ve yetkili mahkemede açılmalıdır. Yetki, mahkemenin davaya bakma konusunda sahip olduğu hukuki sınırları belirler. Yetkisiz mahkemeye başvurulması, davanın usulden reddine neden olabilir. Ancak, yetkisiz mahkemeye başvurulmuşsa, davacı, doğru mahkemede davayı yeniden açabilir.
2. **Dava Dilekçesinin Eksik Olması**
Bir dava dilekçesinde, davacı tarafından hukuki taleplerin ve gerekçelerin net bir şekilde belirtilmesi gerekir. Eğer dava dilekçesi eksik veya yetersizse, mahkeme tarafından dava açılmamış sayılabilir. HMK'nın 118. maddesinde, dava dilekçesinin içeriği ve gerekli unsurları düzenlenmiştir. Dava dilekçesinde gerekli unsurların bulunmaması, davanın açılmamış sayılmasına yol açabilir.
3. **Harç ve Masrafların Ödenmemesi**
Dava açabilmek için mahkeme harcının ödenmesi gerekmektedir. Eğer davacı, harç ve masrafları ödemezse, dava açılmamış sayılır. HMK'nın 118. maddesi gereğince, mahkeme harcı ödenmeden açılan dava geçerli sayılmaz ve mahkeme, davanın açılmadığına karar verebilir. Harç, dava açma hakkının yerine getirilebilmesi için bir ön koşuldur.
4. **Yasal Sürelerin Geçirilmesi**
Bir davanın açılabilmesi için belirli süreler içinde başvurulması gerekir. Bu süreler, zamanaşımı veya hak düşürücü süre olarak tanımlanır. Eğer davacı, dava açma süresini geçirmişse, davanın açılmamış sayılması söz konusu olabilir. Zamanaşımı, genellikle hakların talep edilebilmesi için son bir tarihe kadar başvurulması gereken bir süreyi ifade eder. Hak düşürücü süre ise, davanın açılmasına engel teşkil eder. Bu sürelere uyulmaması, davanın açılmamış sayılmasına neden olabilir.
5. **Davacının Dava Açma Hakkı Olmaması**
Bir kişi, yalnızca hukuki menfaatini ihlal eden bir durum karşısında dava açabilir. Eğer davacının, davayı açmaya yetkisi yoksa veya hukuki menfaati bulunmuyorsa, dava açılmamış sayılabilir. Örneğin, bir kişi başkası adına dava açmak istiyorsa, yetkili ve vekaletnameye sahip olmalıdır. Eğer bu şartlar sağlanmazsa, dava geçersiz kabul edilir.
6. **Dava Konusunun Hukuken Geçersiz Olması**
Bir davanın konusu, hukuken geçersiz bir durum teşkil ediyorsa, dava açılmamış sayılabilir. Örneğin, geçersiz bir sözleşme ya da hukuka aykırı bir eylem söz konusuysa, davanın açılması da geçerli olmayacaktır. Bu durumda mahkeme, dava dilekçesini inceleyerek, dava konusunun hukuken mümkün olup olmadığını belirler.
7. **Dava Açan Kişinin Ölü Olması**
Dava açan kişinin ölmüş olması, dava açılmamış sayılmasına neden olabilir. Dava açtıktan sonra davacının vefat etmesi durumunda, mirasçıları davayı devam ettirme hakkına sahiptir. Ancak, eğer davacı hayatta iken dava açmamışsa, dava açılmamış sayılır.
Davanın Açılmamış Sayılmasına İlişkin Örnekler ve Yorumlar
1. **Yetkisiz Mahkeme Durumu**
Bir tüketici, malın ayıplı olduğunu iddia ederek tüketici mahkemesine başvurmuş olabilir. Ancak, söz konusu mal ticari bir işletmeye aitse ve ticaret hukukuna ilişkin bir uyuşmazlık varsa, dava tüketici mahkemesi yerine asliye ticaret mahkemesinde açılmalıdır. Aksi halde, yetkisiz mahkeme nedeniyle dava açılmamış sayılır.
2. **Dava Dilekçesinin Eksik Olması**
Bir kişi, başka bir kişi hakkında alacak davası açmak istemektedir. Ancak, dava dilekçesinde alacak miktarı net bir şekilde belirtilmemiştir. Mahkeme, dava dilekçesinin eksik olması nedeniyle davanın açılmamış sayılmasına karar verebilir. Bu durumda davacı, eksiklikleri gidererek davayı tekrar açabilir.
3. **Harç ve Masrafların Ödenmemesi**
Bir işçi, işverene karşı işe iade davası açmak istemektedir. Ancak, davacı işçi, dava harcını ödemezse, dava açılmamış sayılacaktır. Mahkeme, harç ödenmeden açılan davayı kabul etmeyip, davanın açılmadığına karar verir.
Davanın Açılmamış Sayılmasının Sonuçları
Davanın açılmamış sayılması, hem davacı hem de davalı için bazı hukuki sonuçlar doğurur. Öncelikle, dava açılmamış sayıldığında, davacının başvurusu geçerli sayılmadığı için, davacının yeni bir başvuru yapması gerekebilir. Ayrıca, davalı taraf da açılmamış sayılan davadan dolayı herhangi bir yükümlülük altına girmemiş olur.
Sonuç olarak, davanın açılmamış sayılmasına neden olan durumlar, Türk hukukunda belirli usul kurallarına dayanmaktadır. Davacı, doğru mahkeme seçimi, harç ödeme, doğru süreler içinde başvuru yapma gibi yükümlülüklere uyarak, davanın açılmamış sayılmasının önüne geçebilir.