sagliksal
Aktif Üye
Türkiye’de kamuya bağlı sıhhat kurululşlarında doğum denetim biçimlerine erişimin giderek zorlaştığını belirten uzmanlar, istenmeyen gebelikler kararı anne ölümlerinin artış gösterebileceğine dikkat çekiyor.
Son senelerda cinsel sıhhat ve üreme sıhhati konusunda yapılan araştırmalar, bu alanlardaki haklara erişimde çeşitli sıkıntılar olduğunu ortaya koyuyor. Doğum denetim hallerine erişim, bu problemlerden biri. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Ensitüsü’nün 2013 ve 2018 Türkiye Nüfus ve Sıhhat Araştırması (TNSA) sonuçları kıyaslandığında, rastgele bir gebelik önleyici sistem kullanan 15-49 yaş ortası evli bayanların oranının yüzde 73,3’den yüzde 69,8’e düştüğü görülüyor.
Aile hekimliği ünitelerinde mecburî olarak verilen spiral uygulama ve takip hizmeti, 2017 yılında yapılan yönetmelik değişikliği ile kaldırıldı. Resmi datalara bakılırsa, birinci kere 2018 yılında kondom kullanması rahim içi araç yani spiral kullanmasını geçerek en epeyce tercih edilen çağdaş prosedür oldu. Spiral kullanması, 2003-2018 devri TNSA neticelerina bakılırsa yüzde 20,2’den yüzde 13,7’e düştü.
“İstenmeyen gebelikler arttı”
Geçen sene Cinsel Sıhhat ve Üreme Sıhhati Platformu tarafınca yayınlanan Türkiye’de Cinsel Sıhhat ve Üreme Sıhhati: Durum Tahlili Raporu’na göre, spiral kullanmasının düşük olmasında birinci basamak sıhhat hizmetlerinde yaşanan değişim tesirli olabilir. Raporda, “Aile hekimliği uygulamasının birinci basamak sıhhat hizmeti sunumunu nasıl değiştirdiğini ele alan biroldukca çalışmada, birinci basamakta aile planlaması hizmetlerinin kondom ve hap dağıtımıyla sınırlandığını, materyal temininde meseleler yaşandığı ve spiral uygulamasının neredeyse ortadan kalktığı belirtilmiştir” deniyor. yıllar ortasında çağdaş formların temininde kamu kesiminden özel bölüme geçişin gözlemlendiğine dikkati çeken rapora göre, doğurganlığın düzenlenmesinde karşılanmamış muhtaçlığı olan bayanların oranı yüzde 33.
Cinsel Sıhhat ve Üreme Sıhhati Platformu’ndan Nurcan Müftüoğlu da kamuya bağlı sıhhat kuruluşlarında gebeliği önleyici formüllere erişimin pandemi öncesi zorlaştığını, bu sorunun hala devam ettiğini söylüyor. Müftüoğlu, “Tüm dünyada olduğu üzere Türkiye’de de bu vakitte istenmeyen gebelikler arttı. “bu vakitte istenmeyen gebeliklerin artmış olması ve bu gebeliklerin sonlandırılmasına yönelik hizmetlere erişimde yaşanmakta olan kuvvetlikler anne vefatlarını gelecekte etkilemeye devam edecek” diyor.
Aile planlanmasında karşılanmamış muhtaçlık iki katına çıktı
2008 ve 2018 TNSA’lara katılan tüm bayanların en epeyce bildikleri çağdaş metotlar kıyaslandığında, çağdaş tekniklere ait bilgi seviyelerinin azalmış olduğu da görülüyor. Cinsel Sıhhat ve Üreme Sıhhati Platformu’na göre, bu durum gebeliğin önlenmesi konusunda bilgilendirme ve danışmanlık hizmetlerinde evli olmayan bayanların hedeflenmemesinin bir kararı olabilir. Sıhhat kuruluşlarında yalnızca evli bayanlara değil gençlere, bekar bayanlara ve menopoz öncesi devirdeki bayanlara da bilgi verilmesi gerektiği vurgulanıyor.
Müftüoğlu, aile planlaması hizmetlerinin gerek ulusal mevzuat gerekse milletlerarası mukaveleler gereği kamu kesiminin sorumluluğunda olduğunu hatırlatıyor:
“Spiral için uzman bir sıhhat çalışanının olması gerekiyor. Aile Sıhhati Merkezlerinde bu her vakit için mümkün olmayabiliyor. kimi birtakım bu mevzuda ehil işçi bulunmasına karşın kontraseptif materyal olmuyor.”
TNSA neticelerinda, aile planlanmasında karşılanmamış gereksinimin 1993-2013 içinde giderek azaldığı görülse de, bu gereksinimin 2018 TNSA’da 2013’ün iki katına çıkarak yüzde 6’dan yüzde 12’ye yükseldiği görülüyor. Bu azalma, gebeliği önleyici rastgele bir yol kullanmasındaki azalıştan kaynaklanıyor.
Doğum denetim formlarına ulaşmakta mülteci bayanlar da zorluk çekiyor. TNSA 2018 sonuçları, evli Suriyeli göçmen bayanların yüzde 21’inin karşılanmamış aile planlaması gereksinimi olduğunu ortaya koyuyor. Müftüoğlu, “Bu kıymetli bir bulgu zira hem doğurganlığı yüksek bir kümeden bahsediyoruz birebir vakitte erken yaşta evliliklerin fazlaca yaygın olduğu bir kümeden bahsediyoruz. ötürüsıyla bu durum değerli sıhhat risklerine yol açabilir” ihtarını yapıyor.
“Medeni duruma bakılmaksızın hizmet verilmeli”
Sıhhatte Genç Yaklaşımlar Derneği (SGYD) Genel Koordinatörü Pelin Anılan, Türkiye’de kontraseptiflere erişimin zorluğunun yarattığı ihlallerden en çok etkilenen kümelerin başında gençlerin geldiğine dikkat çekiyor. Bilgi kaynaklarına erişim zorluğunun gençlerin hangi prosedürün kendileri için en uygun olduğunu tespit etmesini engellediğini belirten Anılan, “Aile sıhhati merkezlerinde kondom bulunmaması, kondom meblağlarının devasa yükseklikte olması gençler açısından erişimi çok güçleştiriyor. Rahim içi araç da evli olmayan gençlerin erişimi açısından çok zor” diyor.
Cinsel sıhhat hizmetlerinin uygar duruma bakılmaksızın verilmesi gerektiğini belirten Anılan, “Gebeliği önleyici haplar ve acil kontraseptifler ise hem fiyat açısından tıpkı vakitte ayrımcılıkla müsabaka tasası yüzünden danışmanlık alınamaması sebebiyle çok riskli biçimlerde kullanılıyor ya da hiç erişim sağlanamıyor” diye ekliyor. Anılan’a bakılırsa, cinsel sıhhat hizmetlerine erişimin sağlanması inançlı ve şuurlu kararların verilebilmesi açısından pek kritik.
Cinsel Sıhhat ve Üreme Sıhhati Platformu’na nazaran, bayanların doğurganlığına vurgu yapan siyasi telaffuzlar kararı sıhhat sisteminde doğurganlığın düzenlenmesine yönelik uygulamaları sırasında çekinceler oluşuyor. Aile planlamasının hami sıhhat hizmetlerinin değerli bir ayağı olduğunu hatırlatan Nurcan Müftüoğlu, “Doğurganlığı teşvik edici siyasetler geliştirilebilir lakin bu siyasetler temel insan haklarını yok etmemeli. Bu haklara hürmet gösterilmeli” diyor.
Burcu Karakaş
©Deutsche Welle Türkçe
Son senelerda cinsel sıhhat ve üreme sıhhati konusunda yapılan araştırmalar, bu alanlardaki haklara erişimde çeşitli sıkıntılar olduğunu ortaya koyuyor. Doğum denetim hallerine erişim, bu problemlerden biri. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Ensitüsü’nün 2013 ve 2018 Türkiye Nüfus ve Sıhhat Araştırması (TNSA) sonuçları kıyaslandığında, rastgele bir gebelik önleyici sistem kullanan 15-49 yaş ortası evli bayanların oranının yüzde 73,3’den yüzde 69,8’e düştüğü görülüyor.
Aile hekimliği ünitelerinde mecburî olarak verilen spiral uygulama ve takip hizmeti, 2017 yılında yapılan yönetmelik değişikliği ile kaldırıldı. Resmi datalara bakılırsa, birinci kere 2018 yılında kondom kullanması rahim içi araç yani spiral kullanmasını geçerek en epeyce tercih edilen çağdaş prosedür oldu. Spiral kullanması, 2003-2018 devri TNSA neticelerina bakılırsa yüzde 20,2’den yüzde 13,7’e düştü.
“İstenmeyen gebelikler arttı”
Geçen sene Cinsel Sıhhat ve Üreme Sıhhati Platformu tarafınca yayınlanan Türkiye’de Cinsel Sıhhat ve Üreme Sıhhati: Durum Tahlili Raporu’na göre, spiral kullanmasının düşük olmasında birinci basamak sıhhat hizmetlerinde yaşanan değişim tesirli olabilir. Raporda, “Aile hekimliği uygulamasının birinci basamak sıhhat hizmeti sunumunu nasıl değiştirdiğini ele alan biroldukca çalışmada, birinci basamakta aile planlaması hizmetlerinin kondom ve hap dağıtımıyla sınırlandığını, materyal temininde meseleler yaşandığı ve spiral uygulamasının neredeyse ortadan kalktığı belirtilmiştir” deniyor. yıllar ortasında çağdaş formların temininde kamu kesiminden özel bölüme geçişin gözlemlendiğine dikkati çeken rapora göre, doğurganlığın düzenlenmesinde karşılanmamış muhtaçlığı olan bayanların oranı yüzde 33.
Cinsel Sıhhat ve Üreme Sıhhati Platformu’ndan Nurcan Müftüoğlu da kamuya bağlı sıhhat kuruluşlarında gebeliği önleyici formüllere erişimin pandemi öncesi zorlaştığını, bu sorunun hala devam ettiğini söylüyor. Müftüoğlu, “Tüm dünyada olduğu üzere Türkiye’de de bu vakitte istenmeyen gebelikler arttı. “bu vakitte istenmeyen gebeliklerin artmış olması ve bu gebeliklerin sonlandırılmasına yönelik hizmetlere erişimde yaşanmakta olan kuvvetlikler anne vefatlarını gelecekte etkilemeye devam edecek” diyor.
Aile planlanmasında karşılanmamış muhtaçlık iki katına çıktı
2008 ve 2018 TNSA’lara katılan tüm bayanların en epeyce bildikleri çağdaş metotlar kıyaslandığında, çağdaş tekniklere ait bilgi seviyelerinin azalmış olduğu da görülüyor. Cinsel Sıhhat ve Üreme Sıhhati Platformu’na göre, bu durum gebeliğin önlenmesi konusunda bilgilendirme ve danışmanlık hizmetlerinde evli olmayan bayanların hedeflenmemesinin bir kararı olabilir. Sıhhat kuruluşlarında yalnızca evli bayanlara değil gençlere, bekar bayanlara ve menopoz öncesi devirdeki bayanlara da bilgi verilmesi gerektiği vurgulanıyor.
Müftüoğlu, aile planlaması hizmetlerinin gerek ulusal mevzuat gerekse milletlerarası mukaveleler gereği kamu kesiminin sorumluluğunda olduğunu hatırlatıyor:
“Spiral için uzman bir sıhhat çalışanının olması gerekiyor. Aile Sıhhati Merkezlerinde bu her vakit için mümkün olmayabiliyor. kimi birtakım bu mevzuda ehil işçi bulunmasına karşın kontraseptif materyal olmuyor.”
TNSA neticelerinda, aile planlanmasında karşılanmamış gereksinimin 1993-2013 içinde giderek azaldığı görülse de, bu gereksinimin 2018 TNSA’da 2013’ün iki katına çıkarak yüzde 6’dan yüzde 12’ye yükseldiği görülüyor. Bu azalma, gebeliği önleyici rastgele bir yol kullanmasındaki azalıştan kaynaklanıyor.
Doğum denetim formlarına ulaşmakta mülteci bayanlar da zorluk çekiyor. TNSA 2018 sonuçları, evli Suriyeli göçmen bayanların yüzde 21’inin karşılanmamış aile planlaması gereksinimi olduğunu ortaya koyuyor. Müftüoğlu, “Bu kıymetli bir bulgu zira hem doğurganlığı yüksek bir kümeden bahsediyoruz birebir vakitte erken yaşta evliliklerin fazlaca yaygın olduğu bir kümeden bahsediyoruz. ötürüsıyla bu durum değerli sıhhat risklerine yol açabilir” ihtarını yapıyor.
“Medeni duruma bakılmaksızın hizmet verilmeli”
Sıhhatte Genç Yaklaşımlar Derneği (SGYD) Genel Koordinatörü Pelin Anılan, Türkiye’de kontraseptiflere erişimin zorluğunun yarattığı ihlallerden en çok etkilenen kümelerin başında gençlerin geldiğine dikkat çekiyor. Bilgi kaynaklarına erişim zorluğunun gençlerin hangi prosedürün kendileri için en uygun olduğunu tespit etmesini engellediğini belirten Anılan, “Aile sıhhati merkezlerinde kondom bulunmaması, kondom meblağlarının devasa yükseklikte olması gençler açısından erişimi çok güçleştiriyor. Rahim içi araç da evli olmayan gençlerin erişimi açısından çok zor” diyor.
Cinsel sıhhat hizmetlerinin uygar duruma bakılmaksızın verilmesi gerektiğini belirten Anılan, “Gebeliği önleyici haplar ve acil kontraseptifler ise hem fiyat açısından tıpkı vakitte ayrımcılıkla müsabaka tasası yüzünden danışmanlık alınamaması sebebiyle çok riskli biçimlerde kullanılıyor ya da hiç erişim sağlanamıyor” diye ekliyor. Anılan’a bakılırsa, cinsel sıhhat hizmetlerine erişimin sağlanması inançlı ve şuurlu kararların verilebilmesi açısından pek kritik.
Cinsel Sıhhat ve Üreme Sıhhati Platformu’na nazaran, bayanların doğurganlığına vurgu yapan siyasi telaffuzlar kararı sıhhat sisteminde doğurganlığın düzenlenmesine yönelik uygulamaları sırasında çekinceler oluşuyor. Aile planlamasının hami sıhhat hizmetlerinin değerli bir ayağı olduğunu hatırlatan Nurcan Müftüoğlu, “Doğurganlığı teşvik edici siyasetler geliştirilebilir lakin bu siyasetler temel insan haklarını yok etmemeli. Bu haklara hürmet gösterilmeli” diyor.
Burcu Karakaş
©Deutsche Welle Türkçe