Cumhurbaşkanı Erdoğan, 26 Nisan ve 26 Mayıs’ta yaptığı açıklamalarda, Biden ile görüşmesinin Türk-Amerikan bağlantılarında yeni bir sayfa açmasını umduğunu belirterek buluşmaya verdiği kıymeti lisana getirmişti.
Ankara’nın Washington’dan beklentisinin bu bildirinin üzerine inşa edildiği öngörülüyor. Diplomatik etraflarda yapılan değerlendirmelerde, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 2023 seçimlerine giden yolda ABD ile çalkantılı bir bağlantı yerine siyasi ve ekonomik işbirliği ve diyaloğu öne çıkarmak istediği, mevcut problemlerin derinleştirilmesinden hayli tahlil yollarına odaklanılmasından yana olduğu kaydediliyor.
ABD ile daha yakın alakalar
Biden’ın 24 Nisan iletisinde 1915 olaylarını “soykırım” olarak nitelemesinin akabinde yaşanan süreçte, taraflar içinde artan diplomatik trafik -özellikle Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ve ABD Dışişleri Bakanı Anthony Blinken ile iki ülke başkanının danışmanları İbrahim Kalın ve Jake Sullivan içinde kurulan diyalog- her iki tarafın da bağların daha da bozulmasını istemediğini gösterdi.
Çavuşoğlu, geçen hafta basına yaptığı açıklamalarda, “Yeni ABD idaresinin Türkiye ile daha âlâ alaka ortasında olma arayışını görüyoruz” tabirleriyle bu durumu somutlaştırmıştı.
Biden-Erdoğan tepesi öncesi Ankara’ya gelen ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Wendy Sherman ile İbrahim Kalın’ın yaptığı görüşmenin akabinde yapılan yazılı açıklamada da “Görüş ayrılıklarına karşın münasebetlerimizin stratejik bir anlayışla ve olumlu gündemle ilerletilmesinin kıymetine değinildi,” beklentisi lisana getirilmişti.
Türkiye açısından olumlu gündem oluşturacak ögelerin başında Afganistan, Libya ve Suriye’de ABD ile devam ettirilen işbirliği bulunuyor. Türkiye’nin kıymetli bir NATO üyesi olarak biroldukça misyonda ve operasyonda etkin olarak yer alıyor olması da Ankara’nın işlediği tezlerden bir tanesi.
Bu kapsamda NATO’nun çekilmesi daha sonrasında Afganistan’da askeri varlığını sürdürüp Kabil Hamid Karzai Havalimanı’nın inançlı biçimde yönetim edilmesi için yaptığı teklif ittifak için büyük ehemmiyet taşıyor.
Afganistan’da kıymetli işbirliği
Türkiye ve ABD, Afgan hükümeti ile Taliban içinde en son bir barış mutabakatı olması tarafında Şubat ayından itibaren birlikte çalışıyorlar. Türkiye’nin hem Afgan hükümeti tıpkı vakitte Taliban ile daima bağlantı kanallarına sahip bulunmasına değer veren ABD, Nisan sonunda İstanbul’da düzenlenecek bir konferansla mutabakatın imzalanması için çalışmıştı. Taliban yabancı güçlerin vaktinde çekilmediği sebebi öne sürülerek konferansa katılmamıştı.
Afganistan açısından şimdiki en değerli süreç NATO’nun 20 yıllık misyonunu tamamlaması ve ülkeden çekilmesi. Lakin hem Kabil’deki diplomatik varlığın sürmesi tıpkı vakitte ülkenin dış dünyaya kontağının sürmesi açısından Hamid Karzai Milletlerarası Havalimanı’nın inançlı biçimde çalıştırılması büyük ehemmiyet taşıyor. Mayıs ayında yapılan NATO toplantısında Türkiye’nin bu nazaranvi siyasi, lojistik ve güvenlik açısından aşikâr şartların karşılanması durumunda üstlenebileceği önerdiği basına yansımıştı.
NATO açısından değeri olan bu teklifin 14 Haziran’da başkanlar tepesi sırasında ele alınacağı, bu durumun Erdoğan-Biden görüşmesinde de müspet bir öge olarak değerlendirileceği kaydediliyor. Libya ve Batı Suriye’de yaşanan işbirliği de başkanların üzerinde duracağı bir mevzu başlığı olarak görülüyor. Ankara’dan son periyotta Libya’dan kimi milis güçlerinin çekilebileceğine ait işaretler, bilhassa 23 Haziran’da yapılacak 2. Berlin Konferansı öncesinde olumlu bir öge olarak bedellendiriliyor.
Doğu Akdeniz’de sakin yaz
Ankara’dan Washington’a verilen en kuvvetli iletilerden bir tanesi de Doğu Akdeniz’e ait. Yunanistan ile Ocak ayından itibaren siyasi, askeri ve ekonomik temasları artıran Türkiye, 2020’de yaşanan tansiyonun bu yaz yaşanmayacağı iletisini veriyor. Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu ile Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Dendias içinde 31 Mayıs’ta yapılan son vakit içinderın en samimi ve sıcak görüşmesi Yunan basınına “Bu yaz sakin geçecek” başlıklarıyla yansıması, bu fikrin Atina’ya da iletildiği değerlendirmelerine yol açıyor.
Doğu Akdeniz’de tansiyonun düşmesi kararı Türkiye-AB diyaloğunda başlayan olağanlaşma süreci de ABD’nin dikkatle izlediği bir gelişme. Türkiye, bu bağlamda da “pozitif gündem” isteğinde olduğunu hem Brüksel’e birebir vakitte Fransa üzere kahır yaşadığı önde gelen üyelere de aktarıyor. Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu’nun değerli diplomatik süreçlerin yaşanacağı Haziran ayının çabucak başında evvel Atina’ya daha sonra Paris’e gitmesi de Washington’a iletilen bu ileti açısından değerli görülüyor.
Münasebetlere S-400 ve YPG parantezi
Taraflar içindeki en değerli sıkıntılar Rusya’dan S-400 satın alınması ve ABD’nin YPG’ye takviyesinin devam ediyor olması olarak görülüyor. Taraflar içinde son devirde gelişen “çözülemeyen meselelerin paranteze alınması” fikri, bu iki mevzuda kendini gösteriyor.
ABD’nin son devirde S-400 konusunda “Durumu daha da zorlaştıracak adımlardan kaçının” içerikli iletilerinin Ankara’da karşılık bulduğu değerlendirmesi yapılıyor. Ankara’nın şu ana kadar “S-400’lerin aktive edilmemesi, test atışı yapılmaması ve Rusya’dan yeni silah sistemi alınmaması” tarafındaki Amerikan ikazlarına zıt bir aksiyonda bulunmadığı kaydediliyor. Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu ve Savunma Bakanı Hulusi Akar’ın son periyotta S-400 konusunda verdiği bildirilerin Washington tarafınca olumlu olarak not edildiği belirtiliyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, TRT’ye verdiği röportajda, YPG’ye verilen dayanak konusunda ABD’yi hayli önemli biçimde eleştirmiş ve Biden ile yapacağı toplantıda bunları lisana getireceğini kaydetmişti. Buna rağmen, son periyotta üst seviye Amerikalı diplomat ve askerlerin bölgeyi ziyaret ederek YPG’nin üst seviye yöneticileriyle görüşmelerine Ankara’nın önemli bir reaksiyon vermemesi dikkat çekmişti.
Erdoğan’dan ‘lider diplomasisi’ vurgusu
Erdoğan’ın görüşme öncesi verdiği en değerli bildirilerden biri, evvelki Amerikan liderlerinin bilakis Joe Biden ile yakın temas kuramaması, meselelerin tahlili için en üst seviyede bağlantı gerekliliği vurgusu oldu.
TRT’de röportajı sırasında “Sizdilk evvel demokratlarla çalıştık. Fakat bu biçimde bir görünüm olmadı. Bush’la çalıştık, Obama ile çalıştık ancak bunların hiç biriyle bu biçimde bir tansiyon yaşamadık. Akabinde Trump ile çalıştık ve hiç bir tansiyon yaşamadık. Bilakis telefon görüşmesinde huzurluyduk, rahattık. Şu görüşmede buluşuruz üzere bu konuşmaları yürüttük. Tabi Biden ile bu görüşmeler bu biçimde olmadı,” diyen Erdoğan, mevcut Lider Biden ile “liderler diplomasisi” kurmak isteğini dolaylı olarak lisana getirmiş oldu.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, tıpkı röportajda, Biden’la yapacağı toplantıda 1915 olaylarına ait anma bildirisinde Ermeni soykırımı tabirini kullanımından duyduğu rahatsızlığı da lisana getireceğini kaydetmişti. Türk basınına yansıyan haberlerde, Erdoğan’ın bu mevzuda özel bir hazırlık yaptırdığı ve Biden’a bu çalışmayı sunacağı belirtilmişti. Cumhurbaşkanı Erdoğan, bu mevzudaki rahatsızlığını, “Şimdi NATO tepesinde görüşeceğiz. Artık bu tansiyonun niçini ne. Kelamda Ermeni soykırımı. Artık bıktık ya. Senin bütün işin bitti de Ermenilerin avukatlığına mı soyunuyorsun? Bırak bu işi tarihçiler, hukukçular çalışsın. Şu anda ortada rastgele bir şey kelam konusu değilken, kalkıyorsunuz bunu gündeme getiriyorsunuz?” kelamlarıyla lisana getirmişti.
İktisat ve yatırım bildirisi
Ankara’dan Washington’a verilen iletiler içinde ekonomik işbirliği ve ticaretin artırılması istemi ve bilhassa Amerikan yatırımcılara dönük davetler yer aldı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, ABD’nin önde gelen şirketlerinin CEO’larıyla yaptığı görüşme ile ilgili bilgi verirken, “Biz de ‘Kapımız açık, yatırım takviye ofisimiz emrinizde. Bizde size her türlü dayanağı vermeye hazırız’ dedik,” dedi.
Türkiye ile ABD’nin bundan evvelki lider Donald Trump periyodunda koydukları 100 milyar dolar ticaret hacmi gayesini Biden idaresi ile de devam ettirmek istediğini kayda geçiriyor. ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Wendy Sherman da Ankara’daki temasları sırasında ticaret ve yatırımlar açısından büyük potansiyel olduğunu kaydetmiş, öngörülebilirlik ve hukukun üstünlüğü problemlerine dikkat çekmişti.
Ankara’nın Washington’dan beklentisinin bu bildirinin üzerine inşa edildiği öngörülüyor. Diplomatik etraflarda yapılan değerlendirmelerde, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 2023 seçimlerine giden yolda ABD ile çalkantılı bir bağlantı yerine siyasi ve ekonomik işbirliği ve diyaloğu öne çıkarmak istediği, mevcut problemlerin derinleştirilmesinden hayli tahlil yollarına odaklanılmasından yana olduğu kaydediliyor.
ABD ile daha yakın alakalar
Biden’ın 24 Nisan iletisinde 1915 olaylarını “soykırım” olarak nitelemesinin akabinde yaşanan süreçte, taraflar içinde artan diplomatik trafik -özellikle Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ve ABD Dışişleri Bakanı Anthony Blinken ile iki ülke başkanının danışmanları İbrahim Kalın ve Jake Sullivan içinde kurulan diyalog- her iki tarafın da bağların daha da bozulmasını istemediğini gösterdi.
Çavuşoğlu, geçen hafta basına yaptığı açıklamalarda, “Yeni ABD idaresinin Türkiye ile daha âlâ alaka ortasında olma arayışını görüyoruz” tabirleriyle bu durumu somutlaştırmıştı.
Biden-Erdoğan tepesi öncesi Ankara’ya gelen ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Wendy Sherman ile İbrahim Kalın’ın yaptığı görüşmenin akabinde yapılan yazılı açıklamada da “Görüş ayrılıklarına karşın münasebetlerimizin stratejik bir anlayışla ve olumlu gündemle ilerletilmesinin kıymetine değinildi,” beklentisi lisana getirilmişti.
Türkiye açısından olumlu gündem oluşturacak ögelerin başında Afganistan, Libya ve Suriye’de ABD ile devam ettirilen işbirliği bulunuyor. Türkiye’nin kıymetli bir NATO üyesi olarak biroldukça misyonda ve operasyonda etkin olarak yer alıyor olması da Ankara’nın işlediği tezlerden bir tanesi.
Bu kapsamda NATO’nun çekilmesi daha sonrasında Afganistan’da askeri varlığını sürdürüp Kabil Hamid Karzai Havalimanı’nın inançlı biçimde yönetim edilmesi için yaptığı teklif ittifak için büyük ehemmiyet taşıyor.
Afganistan’da kıymetli işbirliği
Türkiye ve ABD, Afgan hükümeti ile Taliban içinde en son bir barış mutabakatı olması tarafında Şubat ayından itibaren birlikte çalışıyorlar. Türkiye’nin hem Afgan hükümeti tıpkı vakitte Taliban ile daima bağlantı kanallarına sahip bulunmasına değer veren ABD, Nisan sonunda İstanbul’da düzenlenecek bir konferansla mutabakatın imzalanması için çalışmıştı. Taliban yabancı güçlerin vaktinde çekilmediği sebebi öne sürülerek konferansa katılmamıştı.
Afganistan açısından şimdiki en değerli süreç NATO’nun 20 yıllık misyonunu tamamlaması ve ülkeden çekilmesi. Lakin hem Kabil’deki diplomatik varlığın sürmesi tıpkı vakitte ülkenin dış dünyaya kontağının sürmesi açısından Hamid Karzai Milletlerarası Havalimanı’nın inançlı biçimde çalıştırılması büyük ehemmiyet taşıyor. Mayıs ayında yapılan NATO toplantısında Türkiye’nin bu nazaranvi siyasi, lojistik ve güvenlik açısından aşikâr şartların karşılanması durumunda üstlenebileceği önerdiği basına yansımıştı.
NATO açısından değeri olan bu teklifin 14 Haziran’da başkanlar tepesi sırasında ele alınacağı, bu durumun Erdoğan-Biden görüşmesinde de müspet bir öge olarak değerlendirileceği kaydediliyor. Libya ve Batı Suriye’de yaşanan işbirliği de başkanların üzerinde duracağı bir mevzu başlığı olarak görülüyor. Ankara’dan son periyotta Libya’dan kimi milis güçlerinin çekilebileceğine ait işaretler, bilhassa 23 Haziran’da yapılacak 2. Berlin Konferansı öncesinde olumlu bir öge olarak bedellendiriliyor.
Doğu Akdeniz’de sakin yaz
Ankara’dan Washington’a verilen en kuvvetli iletilerden bir tanesi de Doğu Akdeniz’e ait. Yunanistan ile Ocak ayından itibaren siyasi, askeri ve ekonomik temasları artıran Türkiye, 2020’de yaşanan tansiyonun bu yaz yaşanmayacağı iletisini veriyor. Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu ile Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Dendias içinde 31 Mayıs’ta yapılan son vakit içinderın en samimi ve sıcak görüşmesi Yunan basınına “Bu yaz sakin geçecek” başlıklarıyla yansıması, bu fikrin Atina’ya da iletildiği değerlendirmelerine yol açıyor.
Doğu Akdeniz’de tansiyonun düşmesi kararı Türkiye-AB diyaloğunda başlayan olağanlaşma süreci de ABD’nin dikkatle izlediği bir gelişme. Türkiye, bu bağlamda da “pozitif gündem” isteğinde olduğunu hem Brüksel’e birebir vakitte Fransa üzere kahır yaşadığı önde gelen üyelere de aktarıyor. Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu’nun değerli diplomatik süreçlerin yaşanacağı Haziran ayının çabucak başında evvel Atina’ya daha sonra Paris’e gitmesi de Washington’a iletilen bu ileti açısından değerli görülüyor.
Münasebetlere S-400 ve YPG parantezi
Taraflar içindeki en değerli sıkıntılar Rusya’dan S-400 satın alınması ve ABD’nin YPG’ye takviyesinin devam ediyor olması olarak görülüyor. Taraflar içinde son devirde gelişen “çözülemeyen meselelerin paranteze alınması” fikri, bu iki mevzuda kendini gösteriyor.
ABD’nin son devirde S-400 konusunda “Durumu daha da zorlaştıracak adımlardan kaçının” içerikli iletilerinin Ankara’da karşılık bulduğu değerlendirmesi yapılıyor. Ankara’nın şu ana kadar “S-400’lerin aktive edilmemesi, test atışı yapılmaması ve Rusya’dan yeni silah sistemi alınmaması” tarafındaki Amerikan ikazlarına zıt bir aksiyonda bulunmadığı kaydediliyor. Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu ve Savunma Bakanı Hulusi Akar’ın son periyotta S-400 konusunda verdiği bildirilerin Washington tarafınca olumlu olarak not edildiği belirtiliyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, TRT’ye verdiği röportajda, YPG’ye verilen dayanak konusunda ABD’yi hayli önemli biçimde eleştirmiş ve Biden ile yapacağı toplantıda bunları lisana getireceğini kaydetmişti. Buna rağmen, son periyotta üst seviye Amerikalı diplomat ve askerlerin bölgeyi ziyaret ederek YPG’nin üst seviye yöneticileriyle görüşmelerine Ankara’nın önemli bir reaksiyon vermemesi dikkat çekmişti.
Erdoğan’dan ‘lider diplomasisi’ vurgusu
Erdoğan’ın görüşme öncesi verdiği en değerli bildirilerden biri, evvelki Amerikan liderlerinin bilakis Joe Biden ile yakın temas kuramaması, meselelerin tahlili için en üst seviyede bağlantı gerekliliği vurgusu oldu.
TRT’de röportajı sırasında “Sizdilk evvel demokratlarla çalıştık. Fakat bu biçimde bir görünüm olmadı. Bush’la çalıştık, Obama ile çalıştık ancak bunların hiç biriyle bu biçimde bir tansiyon yaşamadık. Akabinde Trump ile çalıştık ve hiç bir tansiyon yaşamadık. Bilakis telefon görüşmesinde huzurluyduk, rahattık. Şu görüşmede buluşuruz üzere bu konuşmaları yürüttük. Tabi Biden ile bu görüşmeler bu biçimde olmadı,” diyen Erdoğan, mevcut Lider Biden ile “liderler diplomasisi” kurmak isteğini dolaylı olarak lisana getirmiş oldu.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, tıpkı röportajda, Biden’la yapacağı toplantıda 1915 olaylarına ait anma bildirisinde Ermeni soykırımı tabirini kullanımından duyduğu rahatsızlığı da lisana getireceğini kaydetmişti. Türk basınına yansıyan haberlerde, Erdoğan’ın bu mevzuda özel bir hazırlık yaptırdığı ve Biden’a bu çalışmayı sunacağı belirtilmişti. Cumhurbaşkanı Erdoğan, bu mevzudaki rahatsızlığını, “Şimdi NATO tepesinde görüşeceğiz. Artık bu tansiyonun niçini ne. Kelamda Ermeni soykırımı. Artık bıktık ya. Senin bütün işin bitti de Ermenilerin avukatlığına mı soyunuyorsun? Bırak bu işi tarihçiler, hukukçular çalışsın. Şu anda ortada rastgele bir şey kelam konusu değilken, kalkıyorsunuz bunu gündeme getiriyorsunuz?” kelamlarıyla lisana getirmişti.
İktisat ve yatırım bildirisi
Ankara’dan Washington’a verilen iletiler içinde ekonomik işbirliği ve ticaretin artırılması istemi ve bilhassa Amerikan yatırımcılara dönük davetler yer aldı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, ABD’nin önde gelen şirketlerinin CEO’larıyla yaptığı görüşme ile ilgili bilgi verirken, “Biz de ‘Kapımız açık, yatırım takviye ofisimiz emrinizde. Bizde size her türlü dayanağı vermeye hazırız’ dedik,” dedi.
Türkiye ile ABD’nin bundan evvelki lider Donald Trump periyodunda koydukları 100 milyar dolar ticaret hacmi gayesini Biden idaresi ile de devam ettirmek istediğini kayda geçiriyor. ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Wendy Sherman da Ankara’daki temasları sırasında ticaret ve yatırımlar açısından büyük potansiyel olduğunu kaydetmiş, öngörülebilirlik ve hukukun üstünlüğü problemlerine dikkat çekmişti.