Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve ABD Lideri Joe Biden içinde Brüksel’de gerçekleşen görüşme, Türk-Amerikan münasebetlerinin geleceği açısından ihtiyatlı bir optimistlik ortamı yarattı.
Türkiye’nin NATO’ya bağlılığını kuvvetli tabirlerle lisana getirmesi ve Afganistan’da yeni bir misyona hazır olduğunu kaydetmesi de ABD ile bağlantılarda olumlu bir öge olarak değerlendirildi.
Biden’ın 20 Ocak’ta nazaranve başlamasının akabinde birinci defa 23 Nisan’da telefonda konuşan iki başkan, 14 Haziran’da birinci yüz yüze görüşmelerini Brüksel’de bulunan NATO karargâhında, NATO tepesi marjında gerçekleştirdi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, Biden’ın G7 önderleri haricinde yüz yüze görüşme yaptığı sonlu sayıda başkan içinde yer alması dikkat çekti. Toplamda yaklaşık bir saat görüşen iki önder, yarım saati aşkın bir süre baş başa görüştü; çabucak sonrasında heyetlerle devam etti.
Görüşmenin içeriğine ve münasebetlerin bundan daha sonraki seyrine ait değerlendirmeler, iki önder tarafınca düzenlenen basın toplantılarıyla kamuoyuna duyuruldu.
Hem Biden’ın birebir vakitte Erdoğan’ın açıklamalarında kullandıkları yumuşak ve olumlu ton ile bilhassa Erdoğan’ın görüşme öncesine göre hayli daha ölçülü bir lisan kullanımı dikkat çekti.
Görüşme öncesinde NATO önderler doruğu sırasında da karşılaşan ve ayakta kısa bir görüşme gerçekleştiren Erdoğan ve Biden’ın sıcak ve samimi haller içerisinde oldukları gözlenmişti. Bu havada gerçekleşen ikili görüşmenin “yapıcı ve verimli” geçtiği her iki tarafça da lisana getirildi.
Erdoğan’ın 3 temel iletisi
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın basın toplantısında yaptığı açıklamalarda üç temel ileti öne çıktı.
Bu bildirilerin başında Erdoğan’ın, Ocak 2020’de kendisi için “otokrat” tabirini kullanan, 24 Nisan bildirisinde da 1915 olaylarını “soykırım” olarak tanımlayan ABD Lideri ile münasebetini “uzun senelera dayalı dostlukla” söz etmesi oldu.
Biden’ı her iki olayda da sert sözlerle eleştirmiş olan Erdoğan, Brüksel’de hem beden lisanıyla tıpkı vakitte dostluk sözleriyle ABD Lideri ile içinde ikili bir sorun olmadığı iletisini vermiş oldu.
Erdoğan’ın ikinci değerli iletisi, “Türk-Amerikan bağlarında çözülemeyecek bir sorun olmadığına” ait değerlendirmesi oldu.
Basın toplantısında Türkiye ve ABD açısından en değerli iki sorun olarak görünen Washington’un, omurgasını YPG’nin oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri’ne dayanağı ve Ankara’nın Rus S-400 silah sistemleri alması mevzularına değinen Erdoğan, taraflar içinde direkt ve aktif bir diyalogla bu meselelerin aşılabileceğini söz etti.
ABD’nin YPG’ye takviyesini isim vermeden eleştiren ve genel olarak müttefiklerin “Türkiye’nin terörle gayretine takviye vermediğini” söyleyen Cumhurbaşkanı Erdoğan, S-400 konusunda ise mevcut statükonun değişmeyeceği belirtti.
Erdoğan’ın üçüncü ve tahminen de en kıymetli iletisi, Türk-Amerikan alakalarının işbirliği yapılabilecek bölgesel meseleler üzerinden derinleşip gelişebileceğine ilişkindi.
Karşılıklı hürmet ve anlayış vurgusu yapan Erdoğan, “İşbirliği alanlarımızın sorun başlıklarından daha geniş ve güçlü bir görünüm sergilediğini düşünüyoruz” kelamlarıyla bundan daha sonraki sürece verdiği ehemmiyeti göstermiş oldu.
Dışişleri Bakanları temasta kalacak
Biden ise basın toplantısında Erdoğan’la görüşmesine ait kısa bir bilgi verdi. Biden, “Ekiplerimiz görüşmelere devam edecek. Türkiye ile ABD içinde gerçek bir ilerleme kaydedeceğimize inanıyorum” tabirlerini kullandı.
Erdoğan-Biden görüşmesinde ele alınan hususların takibi için iki ülke dışişleri bakanlarının temasa geçmeleri ve diyaloğu devam ettirmeleri öngörülüyor.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, bağların yol haritasının belirlenmesi için ABD tarafına bir vizyon dokümanını sunduklarını ve cevap beklediklerini kaydetmişti.
Bu kapsamda görüşmeler için ya kendisinin Washington’a gidebileceğini ya da ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’ın Türkiye’ye gelebileceğini söylemişti.
Soykırım ve insan hakları konusu
İkili görüşmelerde gündeme gelmeyen hususlar da Erdoğan-Biden görüşmesinin seyrine ait kıymetli işaretler verdi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan hem 26 Mayıs’taki TRT röportajında tıpkı vakitte 13 Haziran’da Brüksel’e yanlışsız yola çıkmadan evvel düzenlediği basın toplantısında, 1915 olaylarının “soykırım” olarak tanımlanmasından kaynaklanan rahatsızlığını Biden’a ileteceğini açıklamıştı.
Getty Images
Lakin basın toplantısında, bu mevzunun gündeme getirilip getirilmediği sorulduğunda “Hamdolsun gündeme gelmedi” cevabını veren Erdoğan, en problemli hususun masaya taşınmamış olduğunu belirtmiş oldu.
ABD Lideri Biden da, basın toplantısında, Türkiye ile bağlantıları olumlu perspektiften değerlendirmeyi tercih etti ve başta insan hakları ve demokrasi ile ilgili Washington’un tasalarını kamuoyuna aktarmadı.
Biden’ın bu istikametteki davetlerini baş başa ya da heyetler ortası görüşmelerde Erdoğan’a iletip iletmediği ise bilinmiyor.
Erdoğan’dan ‘kuvvetli NATO’ vurgusu
Erdoğan’ın bildirilerinde dikkat çeken bir öbür değerli vurgu NATO müttefikliğine yaptığı vurgu oldu.
Başta ABD ve Fransa olmak üzere birtakım üye ülkelerin Türkiye’yi “müttefiklik ruhuna uygun davranmamakla” eleştirdikleri bir devirde NATO tepesine katılan Cumhurbaşkanı Erdoğan, yalnızca ittifaka olan taahhütlerini değil hem de NATO platformunda gelişen Türk-Amerikan bağlantılarına de vurgu yapmayı tercih etti.
Cumhurbaşkanı’nın “Üye devletler, kurucu unsurlarına sahip çıkmalı ve İttifak’ı güçlendirmelidir. Akdeniz’den Karadeniz’e, Avrupa’dan Asya’ya kadar NATO’nun sağladığı güvenlik şemsiyesine muhtaçlık duyulan her yerde, ittifak faal rol üstlenmelidir. Devir sorumluluktan kaçma değil, elini taşın altına koyma vaktidir. Özellikle NATO’nun global sınamalar karşısında daha aktif inisiyatifler üstlenmesi gerekmektedir.” kelamları bu yaklaşımı somutlaştıran bir bildiri olarak değerlendirildi.
Türkiye’nin Afganistan’da Kabil Milletlerarası Havalimanı’nın inançlı bir biçimde işletilmesi için askerlerini tutma eğilimi ve bir daha Afgan hükümeti ile Taliban içinde son bir muahede için devrede olması; bu yeni devirde ittifak ortasındaki rolünün daha da artması açısından kıymetli bir işaret olarak bedellendiriliyor.
İhtiyatlı optimistlik hakim
Ankara’da yapılan değerlendirmelerde, Türk-Amerikan münasebetlerindeki temel yapısal sıkıntılar ve var olan itimat buhranı niçiniyle, alakalarda süratli bir olağanlaşma yerine etaplı bir güzelleşme beklenmesi gerektiği kanısı öne çıkıyor.
ABD Kongresi’ndeki kuvvetli Türkiye muhalefeti ile Rum, Ermeni ve Yahudi lobilerinin aktifliği niçiniyle güzelleşme sürecinin kırılgan olduğuna dikkat çekiliyor.
Bu muhalif halin bilhassa S-400 konusunda kendisini göstermesi ve Kongre’nin Beyaz Saray üzerinde bir daha baskı kurması durumunda Türk-Amerikan münasebetlerinde yeni bir buhranın oluşabileceği öngörülen riskler içinde. Türkiye ve ABD, bu bahiste kesin bir tahlile ulaşana kadar bu riskin varlığını sürdüreceği öngörülüyor.
Bunun yanı sıra, Doğu Akdeniz ve Kıbrıs bahislerinde yaşanabilecek olumsuz gelişmelerin direkt Ankara-Washington ilgilerini de etkileyeceği, bu niçinle mevcut durumun lakin ihtiyatlı optimistlik kavramıyla tanımlanabileceği yapılan değerlendirmeler içinde.
Türkiye’nin NATO’ya bağlılığını kuvvetli tabirlerle lisana getirmesi ve Afganistan’da yeni bir misyona hazır olduğunu kaydetmesi de ABD ile bağlantılarda olumlu bir öge olarak değerlendirildi.
Biden’ın 20 Ocak’ta nazaranve başlamasının akabinde birinci defa 23 Nisan’da telefonda konuşan iki başkan, 14 Haziran’da birinci yüz yüze görüşmelerini Brüksel’de bulunan NATO karargâhında, NATO tepesi marjında gerçekleştirdi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, Biden’ın G7 önderleri haricinde yüz yüze görüşme yaptığı sonlu sayıda başkan içinde yer alması dikkat çekti. Toplamda yaklaşık bir saat görüşen iki önder, yarım saati aşkın bir süre baş başa görüştü; çabucak sonrasında heyetlerle devam etti.
Görüşmenin içeriğine ve münasebetlerin bundan daha sonraki seyrine ait değerlendirmeler, iki önder tarafınca düzenlenen basın toplantılarıyla kamuoyuna duyuruldu.
Hem Biden’ın birebir vakitte Erdoğan’ın açıklamalarında kullandıkları yumuşak ve olumlu ton ile bilhassa Erdoğan’ın görüşme öncesine göre hayli daha ölçülü bir lisan kullanımı dikkat çekti.
Görüşme öncesinde NATO önderler doruğu sırasında da karşılaşan ve ayakta kısa bir görüşme gerçekleştiren Erdoğan ve Biden’ın sıcak ve samimi haller içerisinde oldukları gözlenmişti. Bu havada gerçekleşen ikili görüşmenin “yapıcı ve verimli” geçtiği her iki tarafça da lisana getirildi.
Erdoğan’ın 3 temel iletisi
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın basın toplantısında yaptığı açıklamalarda üç temel ileti öne çıktı.
Bu bildirilerin başında Erdoğan’ın, Ocak 2020’de kendisi için “otokrat” tabirini kullanan, 24 Nisan bildirisinde da 1915 olaylarını “soykırım” olarak tanımlayan ABD Lideri ile münasebetini “uzun senelera dayalı dostlukla” söz etmesi oldu.
Biden’ı her iki olayda da sert sözlerle eleştirmiş olan Erdoğan, Brüksel’de hem beden lisanıyla tıpkı vakitte dostluk sözleriyle ABD Lideri ile içinde ikili bir sorun olmadığı iletisini vermiş oldu.
Erdoğan’ın ikinci değerli iletisi, “Türk-Amerikan bağlarında çözülemeyecek bir sorun olmadığına” ait değerlendirmesi oldu.
Basın toplantısında Türkiye ve ABD açısından en değerli iki sorun olarak görünen Washington’un, omurgasını YPG’nin oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri’ne dayanağı ve Ankara’nın Rus S-400 silah sistemleri alması mevzularına değinen Erdoğan, taraflar içinde direkt ve aktif bir diyalogla bu meselelerin aşılabileceğini söz etti.
ABD’nin YPG’ye takviyesini isim vermeden eleştiren ve genel olarak müttefiklerin “Türkiye’nin terörle gayretine takviye vermediğini” söyleyen Cumhurbaşkanı Erdoğan, S-400 konusunda ise mevcut statükonun değişmeyeceği belirtti.
Erdoğan’ın üçüncü ve tahminen de en kıymetli iletisi, Türk-Amerikan alakalarının işbirliği yapılabilecek bölgesel meseleler üzerinden derinleşip gelişebileceğine ilişkindi.
Karşılıklı hürmet ve anlayış vurgusu yapan Erdoğan, “İşbirliği alanlarımızın sorun başlıklarından daha geniş ve güçlü bir görünüm sergilediğini düşünüyoruz” kelamlarıyla bundan daha sonraki sürece verdiği ehemmiyeti göstermiş oldu.
- Erdoğan, Biden ile görüşmesinde 1915 olaylarının gündeme gelmediğini söylemiş oldu
Dışişleri Bakanları temasta kalacak
Biden ise basın toplantısında Erdoğan’la görüşmesine ait kısa bir bilgi verdi. Biden, “Ekiplerimiz görüşmelere devam edecek. Türkiye ile ABD içinde gerçek bir ilerleme kaydedeceğimize inanıyorum” tabirlerini kullandı.
Erdoğan-Biden görüşmesinde ele alınan hususların takibi için iki ülke dışişleri bakanlarının temasa geçmeleri ve diyaloğu devam ettirmeleri öngörülüyor.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, bağların yol haritasının belirlenmesi için ABD tarafına bir vizyon dokümanını sunduklarını ve cevap beklediklerini kaydetmişti.
Bu kapsamda görüşmeler için ya kendisinin Washington’a gidebileceğini ya da ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’ın Türkiye’ye gelebileceğini söylemişti.
Soykırım ve insan hakları konusu
İkili görüşmelerde gündeme gelmeyen hususlar da Erdoğan-Biden görüşmesinin seyrine ait kıymetli işaretler verdi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan hem 26 Mayıs’taki TRT röportajında tıpkı vakitte 13 Haziran’da Brüksel’e yanlışsız yola çıkmadan evvel düzenlediği basın toplantısında, 1915 olaylarının “soykırım” olarak tanımlanmasından kaynaklanan rahatsızlığını Biden’a ileteceğini açıklamıştı.
Getty Images
Lakin basın toplantısında, bu mevzunun gündeme getirilip getirilmediği sorulduğunda “Hamdolsun gündeme gelmedi” cevabını veren Erdoğan, en problemli hususun masaya taşınmamış olduğunu belirtmiş oldu.
ABD Lideri Biden da, basın toplantısında, Türkiye ile bağlantıları olumlu perspektiften değerlendirmeyi tercih etti ve başta insan hakları ve demokrasi ile ilgili Washington’un tasalarını kamuoyuna aktarmadı.
Biden’ın bu istikametteki davetlerini baş başa ya da heyetler ortası görüşmelerde Erdoğan’a iletip iletmediği ise bilinmiyor.
- New York Times: Erdoğan, Biden’la görüşmesi öncesi tutumunu yumuşattı
Erdoğan’dan ‘kuvvetli NATO’ vurgusu
Erdoğan’ın bildirilerinde dikkat çeken bir öbür değerli vurgu NATO müttefikliğine yaptığı vurgu oldu.
Başta ABD ve Fransa olmak üzere birtakım üye ülkelerin Türkiye’yi “müttefiklik ruhuna uygun davranmamakla” eleştirdikleri bir devirde NATO tepesine katılan Cumhurbaşkanı Erdoğan, yalnızca ittifaka olan taahhütlerini değil hem de NATO platformunda gelişen Türk-Amerikan bağlantılarına de vurgu yapmayı tercih etti.
Cumhurbaşkanı’nın “Üye devletler, kurucu unsurlarına sahip çıkmalı ve İttifak’ı güçlendirmelidir. Akdeniz’den Karadeniz’e, Avrupa’dan Asya’ya kadar NATO’nun sağladığı güvenlik şemsiyesine muhtaçlık duyulan her yerde, ittifak faal rol üstlenmelidir. Devir sorumluluktan kaçma değil, elini taşın altına koyma vaktidir. Özellikle NATO’nun global sınamalar karşısında daha aktif inisiyatifler üstlenmesi gerekmektedir.” kelamları bu yaklaşımı somutlaştıran bir bildiri olarak değerlendirildi.
Türkiye’nin Afganistan’da Kabil Milletlerarası Havalimanı’nın inançlı bir biçimde işletilmesi için askerlerini tutma eğilimi ve bir daha Afgan hükümeti ile Taliban içinde son bir muahede için devrede olması; bu yeni devirde ittifak ortasındaki rolünün daha da artması açısından kıymetli bir işaret olarak bedellendiriliyor.
İhtiyatlı optimistlik hakim
Ankara’da yapılan değerlendirmelerde, Türk-Amerikan münasebetlerindeki temel yapısal sıkıntılar ve var olan itimat buhranı niçiniyle, alakalarda süratli bir olağanlaşma yerine etaplı bir güzelleşme beklenmesi gerektiği kanısı öne çıkıyor.
ABD Kongresi’ndeki kuvvetli Türkiye muhalefeti ile Rum, Ermeni ve Yahudi lobilerinin aktifliği niçiniyle güzelleşme sürecinin kırılgan olduğuna dikkat çekiliyor.
Bu muhalif halin bilhassa S-400 konusunda kendisini göstermesi ve Kongre’nin Beyaz Saray üzerinde bir daha baskı kurması durumunda Türk-Amerikan münasebetlerinde yeni bir buhranın oluşabileceği öngörülen riskler içinde. Türkiye ve ABD, bu bahiste kesin bir tahlile ulaşana kadar bu riskin varlığını sürdüreceği öngörülüyor.
Bunun yanı sıra, Doğu Akdeniz ve Kıbrıs bahislerinde yaşanabilecek olumsuz gelişmelerin direkt Ankara-Washington ilgilerini de etkileyeceği, bu niçinle mevcut durumun lakin ihtiyatlı optimistlik kavramıyla tanımlanabileceği yapılan değerlendirmeler içinde.
- Cadillac One: Biden’ın özel tasarlanmış 10 tonluk makam aracı