Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 20 Temmuz’da Kuzey Kıbrıs’a yapacağı ziyaret, başta Kıbrıs Cumhuriyeti ve Yunanistan olmak üzere Batı ülkelerinde merak ve dertle bekleniyor.
Erdoğan’ın bu ziyaret sırasında Kıbrıs probleminde taraflar içinde yeni bir çatışma yaratabilecek bir gelişmeyi gündeme getirme mümkünlüğü Batı’yı kaygılandıran en değerli niye olarak görülüyor.
Bunların başında Kıbrıs karasularında doğalgaz bulunduğunun açıklanması, kapalı Maraş bölgesinin statüsünün değiştirilmesi yahut adada kalıcı askeri üs kurulması üzere olasılıklar yer alıyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türk ordusunun 1974’te gerçekleştirdiği askeri harekatın yıldönümü kutlamalarına katılmak üzere 20 Temmuz’da adaya yapacağı ziyareti Mayıs ayı ortasında açıklamıştı.
Erdoğan, 19 Mayıs’ta gençlerle buluşmasında adaya yapacağı ziyaretle ilgili olarak “İnşallah 20 Temmuz’da ben Kıbrıs’ta olacağım ve Kuzey Kıbrıs’tan gerekli iletileri tüm dünyaya inşallah oradan vereceğim ve onun için Kuzey Kıbrıs’ta olacağım. Zira Kuzey Kıbrıs’ta bizim bulunmamız, Kuzey Kıbrıs’tan bizim vereceğimiz iletiler yalnızca adayı değil tüm dünyayı ilgilendiriyor ve şayet siz bu kararlılığınızı göstermezseniz, bu duruşunuzu ortaya koyamazsanız, kimse sizi adam yerine koymaz,” tabirlerini kullanmıştı.
Erdoğan, sonrasındasındaki açıklamalarında da adaya yapacağı ziyaretin kıymetini lisana getirmeye devam etmişti. AKP Sözcüsü Ömer Çelik de, parti idarenin tam takım Erdoğan’ın heyetinde yer alacağını belirtmiş ve ziyaretin “özel anlamına” dikkat çekmişti.
Batı niye telaşlı?
Başta Yunanistan ve Kıbrıs Cumhuriyeti olmak üzere AB ülkeleri ve ABD’yi, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın adaya ziyareti değil, oradan vereceği bildirilerin içeriği kaygılandırıyor. Erdoğan’ın mümkün açıklamalarının yalnızca adadaki siyasi durumla ilgili sorun yaratmayacağı, hem de Türkiye-Batı içinde çatışmalı yeni bir sureci başlatma potansiyeli bu tasayı daha da artıran bir mümkünlük olarak görülüyor.
Diplomatik etraflarda yapılan değerlendirmelerde ise Erdoğan’ın bildirilerinin 4 temel hususta ağırlaşacağı, bunlardan kimilerinin Kıbrıs problemini derinleştirecek içerikte olabileceği dertleri öne çıkıyor.
AFP
İki devlet vurgusu
Erdoğan’ın ziyareti sırasında Kıbrıs sorunun yalnızca iki devletli bir formatta çözülebileceğini güçlü bir biçimde vurgulaması öngörülüyor. Türkiye ve Kuzey Kıbrıs idaresi, Birleşmiş Milletler’in 26 Nisan’da gerçekleştirdiği 5+1 formatındaki görüşmede, Kıbrıs meselesinin tahlilinin yalnızca “iki devletin” varlığının tanınmasıyla mümkün olacağını, ötürüsıyla mevcut BM parametreleri çerçevesinde federal bir tahlil için müzakere etmeyeceklerini kayda geçirmişlerdi. 2004 Annan Planı ve 2017 Crans Montana görüşmelerini anımsatan Türk tarafı, Kıbrıs Rumları’nın daha evvel federal bir planda Kıbrıs Türkleri ile idaresi paylaşmak istemediklerini ve ötürüsıyla artık bu sistemin ömrünü doldurduğunu vurgulamışlardı.
Türkiye ve Kıbrıs Türk tarafı, en son BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in sorunun tahlili için yeni bir özel temsilci atanması teklifine mevcut şartlarda gerekli olmadığı sebebi öne sürülerek karşı çıkmışlardı.
Getty Images
AB, ABD ve Rusya üzere Kıbrıs sıkıntısını yakından takip eden ülkeler ise Kıbrıs meselesinde BM Güvenlik Kurulu kararlarınca belirlenen çerçevenin esnetilmesine karşılar. AB Komitesi Lideri Ursula von der Leyen, bu bahiste en net açıklamayı 6 Temmuz’da yapmış ve AB’nin iki devletli tahlili hiç bir vakit kabul etmeyeceğini ilan etmişti.
Ayrıyeten Leyen, “bir süre evvel Türkiye Cumhurbaşkanıyla konuşuyordum ve planlanan ziyarette epeyce nettim, bu ziyaretin nasıl olacağını izlemek konusunda epeyce hassasız” tabirleriyle Brüksel’in telaşlarını aktarmıştı. AB’nin Gümrük Birliği müzakerelerinin başlatılmasına ait adımını Haziran ayındaki Kurul toplantısında karara bağlamamasının gerisinde da Erdoğan’ın Kıbrıs ziyaretinin beklenmesinin yattığı kaydedilmişti.
Batıda Erdoğan’ın iki devletli tahlil durumunu daha da ileriye götürerek yeni bir diplomatik söylemi gündeme getirmesi, mesela Kıbrıs Türk idaresinin tanınmasını sağlamak için bir müddetç başlatacaklarını açıklaması mümkünlüğü tasaların temelini oluşturuyor.
Türkiye ile Batı içinde son devirdeki en kıymetli meselelerden biri Türk hükümetinin Kıbrıs Cumhuriyeti kıta sahanlığına giren alanlarda hidrokarbon faaliyetlerini sürdürmesi oldu. Türkiye, Kuzey Kıbrıs’ın bu rezervlerde hakkı olduğunu ve belirlediği alanlarda TPAO’nun araştırma yapmasının doğal hakkı olduğunu kaydediyor. Kıbrıs ise egemenliğinin ihlal edildiğini belirtiyor.
Erdoğan 19 Mayıs’ta yaptığı açıklamada bu mevzuyla ilgili şu görüşleri aktarmıştı: “Ama biz bunların o denli bir vakit içindemasını hoş yaptık ki bu vakit içindemayla birlikte de bu gemileri ülkemize kazandırdık. Artık de inşallah hoş muştular de alıyoruz, bu muştularla birlikte de yakında inşallah petrol, doğal gaz, bunların haberini alırsanız şaşmayın. Bunları aslına bakarsan aldığımız andan itibaren dünyanın Türkiye’ye bakışı hayli daha farklı olacak. Bu bakımdan şu anda dünya bizi kıskanıyor, kıskanmakta da haklılar. Varsın kıskansınlar. Güney Kıbrıs ve Kuzey Kıbrıs. Niçin rahatsızlar? Zira bizim gemilerimiz orada. Geçen gün açıklama yaptı arkadaşlarımız da.”
Erdoğan’ın müjdeli haber olarak Karadeniz’de yeni bulunan doğal gaz rezervlerini mi, yoksa Akdeniz’deki faaliyetlerin sonuçlarını mı kastettiği anlaşılamadı. Türkiye, 2021 başından beri süren yumuşama çerçevesinde hem Kıbrıs açıklarındaki, birebir vakitte Doğu Akdeniz’deki faaliyetlerini askıya almıştı. Türk yetkililerden şu ana kadar bu çalışmaların bir daha başlayacağına ait bir açıklama gelmedi. Lakin Erdoğan’ın ziyareti sırasında bu durumun değişebileceği ve yeni çalışmalarla ilgili takvimin açıklanabileceği tasası diplomatik etraflarda lisana getirilen ögeler içinde.
Kıbrıs Cumhuriyeti’nin mevcut hidrokarbon kaynaklarından elde ettiği geliri Türk tarafı ile paylaşmaması durumunda Türkiye’nin de faaliyetlerine bir daha başlayabileceği Ankara’da yapılan değerlendirmeler içinde.
BBC
Maraş’ın statüsü değişir mi?
Cumhurbaşkanı Erdoğan, adaya son ziyaretini 15 Kasım 2020’de yapmış ve 1974’den bu yana kapalı olan Maraş’ın kullanıma açılması için birinci adımı atmıştı. Erdoğan, o ziyaretinde, “Kapalı Maraş bölgesini gördükten daha sonra, neden sanki Güney ve Kuzey olarak bu Kapalı Maraş bölgesi, bütün bu hoşluğuyla buraların halkından uzak tutulmuş, kapalı tutulmuş, bu da düşündürücüdür. Artık Taşınmaz Mal Komitesinin da devreye girmesiyle Güney’de kimler var ise Taşınmaz Mal Kuruluna müracaat etmek suretiyle buradaki malları neredeyse, nasılsa, bunların hepsinin bedeli ödenmek suretiyle, bir sefer buralar sahiplerini bulur ve sahiplerini bulduktan daha sonra da bu iş tahlile kavuşur,” açıklamasını yapmıştı.
Kasım ayından bu yana Maraş ile ilgili yapılan çalışmalarda kıymetli bir ilerlemenin olmaması ve bölgenin kapalı askeri statüsünün değişmemiş olması dikkat çeken bir gelişme oldu. Lakin Erdoğan’ın bu ziyaretinde Maraş açılımını daha da ileriye götürecek adımların atılması ve bu tarafta alınan kararların açıklanması olasılıklar içinde görülüyor.
Erdoğan’ın Kıbrıs Rumları’nın Taşınmaz Mal Kurulu’na başvurmalarını hızlandıracak yeni açılımlarda bulunabileceği, Maraş açılımını hızlandıracak yeni projeleri gündeme getirebileceği kaydediliyor. Batı’nın altını çizdiği kırmızı çizgilerden biri ise BM kararlarınca belirlenmiş Maraş’ın statüsünün değiştirilmemesi.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da Temmuz başında adaya yaptığı ziyaret sırasında gazetecilerin sorularını yanıtlarken, “Maraş açılımı herkese söylemiş olduğimiz üzere şeffaf ve hukuksal çerçevede olacaktır. BM Güvenlik Kurulu kararlarını ihlal etmemiştir, etmeyecektir atılan adımlar. Tıpkı biçimde mülkiyet haklarını da ihlal etmemiştir. Bu hususta KKTC’nin atacağı her türlü adıma dayanağımız tamdır,” tabirleri kullanmıştı. Çavuşoğlu’nun bu açıklaması, Maraş’ın statüsünün değiştirilmeyeceği halinde yorumlanmıştı.
Yunanistan ve Kıbrıs Cumhuriyeti’nin korkularının değerli bir kısmını ise Türkiye’nin adanın kuzeyinde kalıcı askeri üsler kurması mümkünlüğü oluşturuyor. Bu korkuların temelinde ise Erdoğan’ın “Şimdi havaalanı olarak iki tane havaalanı var Kıbrıs’ta; birisi işte Türkiye’de tüm vatandaşlarımın bildiği Ercan, birisi de doğal daha evvel orada bulunan, ancak biz orayı da artık bir değişikliğe sevk etmek suretiyle yeni bir isimle ve daha epey SİHA’larımızın ve İHA’larımızın yer aldığı alan. Bunları niçin sanki bu kadar hareketlendiriyoruz, sebep? Bölgede olabilecek rastgele bir akında kuvvetli olmamız lazım. kuvvetli olmak için de havada, karada, denizde her şeyinle var olacaksın,” sözleri yer alıyor.
Ankara’ya geçen hafta bir ziyaret düzenleyen Kuzey Kıbrıs önderi Ersin Tatar, bir demecinde hususla ilgili bir soru üzerine “Gerginlikten yana değiliz lakin hazırlıklı olmak lazım” sözlerini kullanmıştı.
Batı’da telaş yaratan bir diğer mümkünlük da Türkiye’nin adanın kuzeyinde deniz kuvvetlerinin kullanması için yeni bir askeri liman inşa etmesi ya da var olan imkanları askeri kullanım için düzenlemesi.
Erdoğan’ın bu ziyaret sırasında Kıbrıs probleminde taraflar içinde yeni bir çatışma yaratabilecek bir gelişmeyi gündeme getirme mümkünlüğü Batı’yı kaygılandıran en değerli niye olarak görülüyor.
Bunların başında Kıbrıs karasularında doğalgaz bulunduğunun açıklanması, kapalı Maraş bölgesinin statüsünün değiştirilmesi yahut adada kalıcı askeri üs kurulması üzere olasılıklar yer alıyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türk ordusunun 1974’te gerçekleştirdiği askeri harekatın yıldönümü kutlamalarına katılmak üzere 20 Temmuz’da adaya yapacağı ziyareti Mayıs ayı ortasında açıklamıştı.
Erdoğan, 19 Mayıs’ta gençlerle buluşmasında adaya yapacağı ziyaretle ilgili olarak “İnşallah 20 Temmuz’da ben Kıbrıs’ta olacağım ve Kuzey Kıbrıs’tan gerekli iletileri tüm dünyaya inşallah oradan vereceğim ve onun için Kuzey Kıbrıs’ta olacağım. Zira Kuzey Kıbrıs’ta bizim bulunmamız, Kuzey Kıbrıs’tan bizim vereceğimiz iletiler yalnızca adayı değil tüm dünyayı ilgilendiriyor ve şayet siz bu kararlılığınızı göstermezseniz, bu duruşunuzu ortaya koyamazsanız, kimse sizi adam yerine koymaz,” tabirlerini kullanmıştı.
Erdoğan, sonrasındasındaki açıklamalarında da adaya yapacağı ziyaretin kıymetini lisana getirmeye devam etmişti. AKP Sözcüsü Ömer Çelik de, parti idarenin tam takım Erdoğan’ın heyetinde yer alacağını belirtmiş ve ziyaretin “özel anlamına” dikkat çekmişti.
Batı niye telaşlı?
Başta Yunanistan ve Kıbrıs Cumhuriyeti olmak üzere AB ülkeleri ve ABD’yi, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın adaya ziyareti değil, oradan vereceği bildirilerin içeriği kaygılandırıyor. Erdoğan’ın mümkün açıklamalarının yalnızca adadaki siyasi durumla ilgili sorun yaratmayacağı, hem de Türkiye-Batı içinde çatışmalı yeni bir sureci başlatma potansiyeli bu tasayı daha da artıran bir mümkünlük olarak görülüyor.
Diplomatik etraflarda yapılan değerlendirmelerde ise Erdoğan’ın bildirilerinin 4 temel hususta ağırlaşacağı, bunlardan kimilerinin Kıbrıs problemini derinleştirecek içerikte olabileceği dertleri öne çıkıyor.
AFP
İki devlet vurgusu
Erdoğan’ın ziyareti sırasında Kıbrıs sorunun yalnızca iki devletli bir formatta çözülebileceğini güçlü bir biçimde vurgulaması öngörülüyor. Türkiye ve Kuzey Kıbrıs idaresi, Birleşmiş Milletler’in 26 Nisan’da gerçekleştirdiği 5+1 formatındaki görüşmede, Kıbrıs meselesinin tahlilinin yalnızca “iki devletin” varlığının tanınmasıyla mümkün olacağını, ötürüsıyla mevcut BM parametreleri çerçevesinde federal bir tahlil için müzakere etmeyeceklerini kayda geçirmişlerdi. 2004 Annan Planı ve 2017 Crans Montana görüşmelerini anımsatan Türk tarafı, Kıbrıs Rumları’nın daha evvel federal bir planda Kıbrıs Türkleri ile idaresi paylaşmak istemediklerini ve ötürüsıyla artık bu sistemin ömrünü doldurduğunu vurgulamışlardı.
Türkiye ve Kıbrıs Türk tarafı, en son BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in sorunun tahlili için yeni bir özel temsilci atanması teklifine mevcut şartlarda gerekli olmadığı sebebi öne sürülerek karşı çıkmışlardı.
Getty Images
AB, ABD ve Rusya üzere Kıbrıs sıkıntısını yakından takip eden ülkeler ise Kıbrıs meselesinde BM Güvenlik Kurulu kararlarınca belirlenen çerçevenin esnetilmesine karşılar. AB Komitesi Lideri Ursula von der Leyen, bu bahiste en net açıklamayı 6 Temmuz’da yapmış ve AB’nin iki devletli tahlili hiç bir vakit kabul etmeyeceğini ilan etmişti.
Ayrıyeten Leyen, “bir süre evvel Türkiye Cumhurbaşkanıyla konuşuyordum ve planlanan ziyarette epeyce nettim, bu ziyaretin nasıl olacağını izlemek konusunda epeyce hassasız” tabirleriyle Brüksel’in telaşlarını aktarmıştı. AB’nin Gümrük Birliği müzakerelerinin başlatılmasına ait adımını Haziran ayındaki Kurul toplantısında karara bağlamamasının gerisinde da Erdoğan’ın Kıbrıs ziyaretinin beklenmesinin yattığı kaydedilmişti.
Batıda Erdoğan’ın iki devletli tahlil durumunu daha da ileriye götürerek yeni bir diplomatik söylemi gündeme getirmesi, mesela Kıbrıs Türk idaresinin tanınmasını sağlamak için bir müddetç başlatacaklarını açıklaması mümkünlüğü tasaların temelini oluşturuyor.
- Kıbrıs’ta Türk tarafı hangi adımları atacak, iki devletli tahlil mümkün mü?
- Cenevre’de başarısızlık, Kıbrıs görüşmelerinin geleceğini nasıl tesirler?
Türkiye ile Batı içinde son devirdeki en kıymetli meselelerden biri Türk hükümetinin Kıbrıs Cumhuriyeti kıta sahanlığına giren alanlarda hidrokarbon faaliyetlerini sürdürmesi oldu. Türkiye, Kuzey Kıbrıs’ın bu rezervlerde hakkı olduğunu ve belirlediği alanlarda TPAO’nun araştırma yapmasının doğal hakkı olduğunu kaydediyor. Kıbrıs ise egemenliğinin ihlal edildiğini belirtiyor.
Erdoğan 19 Mayıs’ta yaptığı açıklamada bu mevzuyla ilgili şu görüşleri aktarmıştı: “Ama biz bunların o denli bir vakit içindemasını hoş yaptık ki bu vakit içindemayla birlikte de bu gemileri ülkemize kazandırdık. Artık de inşallah hoş muştular de alıyoruz, bu muştularla birlikte de yakında inşallah petrol, doğal gaz, bunların haberini alırsanız şaşmayın. Bunları aslına bakarsan aldığımız andan itibaren dünyanın Türkiye’ye bakışı hayli daha farklı olacak. Bu bakımdan şu anda dünya bizi kıskanıyor, kıskanmakta da haklılar. Varsın kıskansınlar. Güney Kıbrıs ve Kuzey Kıbrıs. Niçin rahatsızlar? Zira bizim gemilerimiz orada. Geçen gün açıklama yaptı arkadaşlarımız da.”
Erdoğan’ın müjdeli haber olarak Karadeniz’de yeni bulunan doğal gaz rezervlerini mi, yoksa Akdeniz’deki faaliyetlerin sonuçlarını mı kastettiği anlaşılamadı. Türkiye, 2021 başından beri süren yumuşama çerçevesinde hem Kıbrıs açıklarındaki, birebir vakitte Doğu Akdeniz’deki faaliyetlerini askıya almıştı. Türk yetkililerden şu ana kadar bu çalışmaların bir daha başlayacağına ait bir açıklama gelmedi. Lakin Erdoğan’ın ziyareti sırasında bu durumun değişebileceği ve yeni çalışmalarla ilgili takvimin açıklanabileceği tasası diplomatik etraflarda lisana getirilen ögeler içinde.
Kıbrıs Cumhuriyeti’nin mevcut hidrokarbon kaynaklarından elde ettiği geliri Türk tarafı ile paylaşmaması durumunda Türkiye’nin de faaliyetlerine bir daha başlayabileceği Ankara’da yapılan değerlendirmeler içinde.
BBC
Maraş’ın statüsü değişir mi?
Cumhurbaşkanı Erdoğan, adaya son ziyaretini 15 Kasım 2020’de yapmış ve 1974’den bu yana kapalı olan Maraş’ın kullanıma açılması için birinci adımı atmıştı. Erdoğan, o ziyaretinde, “Kapalı Maraş bölgesini gördükten daha sonra, neden sanki Güney ve Kuzey olarak bu Kapalı Maraş bölgesi, bütün bu hoşluğuyla buraların halkından uzak tutulmuş, kapalı tutulmuş, bu da düşündürücüdür. Artık Taşınmaz Mal Komitesinin da devreye girmesiyle Güney’de kimler var ise Taşınmaz Mal Kuruluna müracaat etmek suretiyle buradaki malları neredeyse, nasılsa, bunların hepsinin bedeli ödenmek suretiyle, bir sefer buralar sahiplerini bulur ve sahiplerini bulduktan daha sonra da bu iş tahlile kavuşur,” açıklamasını yapmıştı.
Kasım ayından bu yana Maraş ile ilgili yapılan çalışmalarda kıymetli bir ilerlemenin olmaması ve bölgenin kapalı askeri statüsünün değişmemiş olması dikkat çeken bir gelişme oldu. Lakin Erdoğan’ın bu ziyaretinde Maraş açılımını daha da ileriye götürecek adımların atılması ve bu tarafta alınan kararların açıklanması olasılıklar içinde görülüyor.
Erdoğan’ın Kıbrıs Rumları’nın Taşınmaz Mal Kurulu’na başvurmalarını hızlandıracak yeni açılımlarda bulunabileceği, Maraş açılımını hızlandıracak yeni projeleri gündeme getirebileceği kaydediliyor. Batı’nın altını çizdiği kırmızı çizgilerden biri ise BM kararlarınca belirlenmiş Maraş’ın statüsünün değiştirilmemesi.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da Temmuz başında adaya yaptığı ziyaret sırasında gazetecilerin sorularını yanıtlarken, “Maraş açılımı herkese söylemiş olduğimiz üzere şeffaf ve hukuksal çerçevede olacaktır. BM Güvenlik Kurulu kararlarını ihlal etmemiştir, etmeyecektir atılan adımlar. Tıpkı biçimde mülkiyet haklarını da ihlal etmemiştir. Bu hususta KKTC’nin atacağı her türlü adıma dayanağımız tamdır,” tabirleri kullanmıştı. Çavuşoğlu’nun bu açıklaması, Maraş’ın statüsünün değiştirilmeyeceği halinde yorumlanmıştı.
- Kapalı Maraş’ın bir kısmının açılması ne manaya geliyor? Bundan daha sonra ne olacak?
- Maraş: Akdeniz’in unutulmuş plajı
- Kıbrıslı Rumlar, Maraş’ın açılması için ne diyor?
Yunanistan ve Kıbrıs Cumhuriyeti’nin korkularının değerli bir kısmını ise Türkiye’nin adanın kuzeyinde kalıcı askeri üsler kurması mümkünlüğü oluşturuyor. Bu korkuların temelinde ise Erdoğan’ın “Şimdi havaalanı olarak iki tane havaalanı var Kıbrıs’ta; birisi işte Türkiye’de tüm vatandaşlarımın bildiği Ercan, birisi de doğal daha evvel orada bulunan, ancak biz orayı da artık bir değişikliğe sevk etmek suretiyle yeni bir isimle ve daha epey SİHA’larımızın ve İHA’larımızın yer aldığı alan. Bunları niçin sanki bu kadar hareketlendiriyoruz, sebep? Bölgede olabilecek rastgele bir akında kuvvetli olmamız lazım. kuvvetli olmak için de havada, karada, denizde her şeyinle var olacaksın,” sözleri yer alıyor.
- Türkiye, İHA ve SİHA üretiminde dünyada yükselen bir güç mü?
Ankara’ya geçen hafta bir ziyaret düzenleyen Kuzey Kıbrıs önderi Ersin Tatar, bir demecinde hususla ilgili bir soru üzerine “Gerginlikten yana değiliz lakin hazırlıklı olmak lazım” sözlerini kullanmıştı.
Batı’da telaş yaratan bir diğer mümkünlük da Türkiye’nin adanın kuzeyinde deniz kuvvetlerinin kullanması için yeni bir askeri liman inşa etmesi ya da var olan imkanları askeri kullanım için düzenlemesi.