Friedrich Ebert Vakfı’nın Afganistan Yöneticisi Magdalena Kirchner, Taliban’ın iktidarı ele geçirmesi ile bir arada bölgede başlayan kritik değişim sürecinin öne çıkan dinamiklerini ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın bu bağlamdaki Taliban atılımlarının gerisinde yatan niçinleri, DW Türkçe’ye kıymetlendirdi.
ABD’nin çekilmesiyle Afganistan’da global ve bölgesel güçler içinde başlayan yeni rekabet süreci ve Türkiye’nin Taliban ile işbirliğinin ortaya çıkardığı riskler ile ilgili çarpıcı değerlendirmelerde bulunan Kirchner, Türkiye’nin Taliban ile işbirliği teşebbüslerinin bununla birlikte Batı için de bir çeşit “test sürüşü” niteliği taşıdığını kaydetti.
“İstanbul, Afgan diasporanının bir merkezi haline gelebilir” diyen Kirchner, Avrupa’ya göçün engellenmesinde Türkiye’nin kilit pozisyonda bulunduğunu, AB’nin mülteci mutabakatını genişletmek istediğini söylemiş oldu.
Fakat Kirchner, seçmen dayanağı gerileyen Erdoğan’ın bunu kamuoyuna bir muvaffakiyet kıssası üzere sunmasının artık hayli güç olduğunu aktararak, “mevzu artık paradan ibaret değil. Türkiye’de kimlik tartışmaları yaşanıyor. Ayrıyeten Türkiye iktisadı, Suriyelilere ilaveten nitelikli olmayan Afgan işgücünü kaldırabilecek durumda görünmüyor. Erdoğan bunları yok sayamıyor, bu hususta Türkiye kamuoyunun dayanağını kazanması da güç görünüyor” dedi.
Afganistan’daki bakılırsavi öncesinde Türkiye’de, Türk dış ve güvenlik siyasetleri hususlarında yürüttüğü çalışmalarla tanınan Magdalena Kirchner’e yönelttiğimiz sorular ve karşılıkları şöyleki:
DW Türkçe: Taliban’ın süreksiz kabine listesi uluslararası kamuoyunda soğuk duş etkisi yarattı. ABD’nin “en epey aranan teröristler“ listesinde yer alan bazı isimler en kilit bakanlıklara getirilirken, kabineye sadece Taliban’a yakın aşiretlerden isimlerin seçilmiş olması dikkat çekiyor. Bunu nasıl değerlendiriyorsunuz?
Magdalena Kirchner: Taliban bir tercih yaptı. Batı’yı yatıştırmak ya da Afganistan’da uzlaşma sürecini başlatmak yerine tercihini kendi saflarını sıkılaştırmaktan yana kullandı. İlan ettikleri hükümet sadece Taliban’ın farklı kanatlarını bir ortaya getiriyor olması bakımında kapsayıcı… Ayrıyeten, Batılı büyükelçilikleri ve vatandaşlarını gaye alan büyük taarruzlardan sorumlu olan ve hala yaptırım uygulanan bazı kişilerin kabinede yer alıyor olması niçiniyle de bu kabinenin, Batı tarafınca hazmedilmesi son derece güç…
Türkiye’nin Kabil Havalimanı işletmesini üstlenmeye talip olması, pek hayli ülkenin bilakis büyükelçiliğini kapatmama kararı, Taliban’a üst seviyede verilen sıcak bildiriler ve perde arkasında Katar ile birlikte Taliban ile yürütülen yoğun temaslar, uluslararası aktörler tarafından da yakından izleniyor. Size göre Türk hükümetinin Afganistan atılımlarının gerisinde neler yatıyor?
AKP iktidarının, “yumuşak güç” projeksiyonu refleksiyle hareket ettiği görülüyor. Afganistan’ın cömert, iyiliksever bir partneri olarak, Müslüman dünyanın önderi olarak görülmek istemesi, AKP’nin bu türlü varlık göstermek istemesi bu atılımların niçinlerden biri…
Kimi uzmanlar Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Kabil Havalimanı hamleleriyle, ABD ile ilişkileri düzeltmeye çalıştığını, bazıları ise Türkiye’nin tıpkı Suriye’de olduğu üzere ABD’nin bölgeden çekilmesiyle meyyitşan güç boşluğunda istikrarları kendi lehine çevirmeye çabaladığını söylüyor…
Türkiye, Kabil Havalimanı’nda sorumluluğunu üstlenerek eskiden sahip olduğu, Batı ile Doğu içinde köprü olma rolünü bir daha kazanabilmek istiyordu. Bu rol Türkiye’ye NATO’da, AB’de müspet bir saygınlık sağlıyordu. Fakat gelinen noktada Taliban’ın denetimi bu kadar süratli bir biçimde geri kazanması aslında Türkiye’yi Katar, Pakistan üzere bölgesel aktörlere yakınlaştırıyor ve artık Türkiye, Taliban’ın kapıları kapatmasına yol açan NATO kartını epeyce da gündeme getirmiyor. Ve görünen o ki gelinen noktada Taliban Türkiye’nin angajmanına açık, çok doğal ki NATO bayrağı altında bu gerçekleşmeyecek. Fakat bir daha de tahliye baskısı altındaki Batı’da da memnuniyet yaratacaktır. Ayrıyeten Türkiye’nin bu çalışmaları beraberinde Batı için bir deneme sürüşü üzere, Taliban’ın sınandığı bir boyut da taşıyor. Türkiye Taliban ile hakikaten bir işbirliği yeri oluşturabilirse havalimanı probleminde, bu biçimde Batılı ülkeler de bu tarafta adımlar atacaktır.
Bu sürecin Türkiye’yi bölgesel aktörlerle yakınlaştırdığına dikkat çekiyorsunuz. Bu ortada bölgesel aktörler arasında da Taliban’a nüfuz etme rebaketi de sözkonusu. Türkiye ve Katar’ın Taliban’a Kabil Havalimanı ile dünyaya kapıları aralama vaadine, Taliban üzerinde kuvvetli bir nüfuza sahibi olan Pakistan’ın yaklaşımı önem taşıyor… Pakistan, Türkiye ve Katar’ın Taliban üstündeki nüfuzunu arkaırmasına müsaade verir mi?
Bu Türkiye’nin Taliban’dan taleplerinin Pakistan’ın siyaset maksatlarıyla çelişip çelişmeyeceğine bağlı. Türkiye ve Pakistan’ın fazlaca yakın bağları var. Üstelik Kabil Havalimanı sorununda fazlaca pratik bir argüman sözkonusu. Pakistan hava yollarının Kabil Havalimanı’nın memleketler arası terminalini işletmesi epeyce güç. Türkiye’nin, bu alanda milletlerarası çapta kabul görmüş Türk Hava Yolları ile epey daha fazla talihi olduğu da açık. Ve Pakistan, Taliban’a uygulanan milletlerarası izolasyonun aşılmasını istiyor. Ne kadar epey ülke Taliban ile münasebetlerini görünür biçimde normalleştirirse o kadar Pakistan’ın çıkarını olacaktır. Lakin şayet Türkiye, Batı’nın, Amerika’nın gündemini dayatmaya çalışır, Taliban’ı zayıflatmaya eforlar, muhalefeti güçlendirmeye çalışırsa bu biçimde Pakistan bundan rahatsız olabilir.
Ayrıca Taliban’ın Kabil Havalimanı için aslında Birleşik Arap Emirlikleri’ne de (BAE) yemin ettiği belirtiliyor. Gerçi son periyotta Türkiye ile BAE arasında tansiyonu düşürmeye dönük isimımlar atılsa da iki ülke örneğin Libya’da olduğu üzere vekalet savaşının karşı cephelerinde yer alan aktörler oldukları da bir gerçek… Bu sefer de Afganistan global ve bölgesel aktörlerin yeni bir vekalet savaşına sahne olabilir mi?
Afganistan geçmişte Türkiye için Batı ile bağlarında ehemmiyet taşıyan, o bağlamda varlık gösterilen bir yerdi. Artık ise farklı bir denklem ortaya çıktı. Yani Türkiye’nin Afganistan’da rol üstlenme teşebbüsü ABD ile bağları bağlamında bedellendiriliyor fakat asıl Türkiye’nin Doğu’daki güçlerle ile bağları bir daha form alıyor, güç istikrarlarının bir daha şekilleneceği bir müddetç yaşanıyor. Çin, Rusya, Hindistan, Pakistan üzere bir fazlaca aktör var. Ve evet, bu bağlamda Afganistan’ın Türkiye ile BAE’nin rekabetine sahne olması yeni bir uğraş alanı doğması da muhtemel… Zira artık havalimanı konusunda bu rekabet yaşanıyor, rekabetin nasıl gelişeceğini bekleyip görmek lazım.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, “Türkiye’nin Taliban’ın inancıyla alakalı ters bir yanı yok“ açıklaması kamuoyunda büyük yankı uyandırmış, fazlaca tartışılmıştı. Aslında bu çıkış Türkiye kamuoyunu bu yeni değişim sürecine hazırlama atılımı miydi?
Bu aslında bütün Batılı hükümetlerin yaşadıkları bir kuvvetlik. Yirmi yıldır Taliban ile savaşıldı artık onlarla çalışılmak zorunda, bu da retoriğin değişmesini zarurî kılıyor. Erdoğan doğal Taliban’ı olduklarından daha uygun göstermeye çalışarak ipin ucunu oldukça kaçırdı… Türkiye’deki muhafazakar bölümler bile bundan hiç hoşlanmadı. Gerici, radikal, terörist küme olarak tanınan Taliban ile Türkiye toplumu içinde bu biçimde bir yakınlık imasında bulunulmasına niye bu kadar reaksiyon gösterildiğini, bunun niye hakaret olarak algılandığını ben de çok uygun anlayabiliyorum…
Pekala Türkiye’nin Kabil Havalimanı’nda bakılırsav üstlenmesi ne ölçüde riskler barındırıyor? Bilhassa IŞİD’in Afganistan’da meyyitştiptiğu tehdit bağlamındaki değerlendirmeniz nedir?
Şiddetin tırmanması durumunda doğal ki riskler artacaktır. Lakin Türkiye’nin Afganistan’da varlık göstermesi, Türk istihbaratının şahsen ve lokal partnerleri üzerinden istihbarat toplamasını sağlayacaktır, bu biçimdelikle Türkiye’nin tabir yerindeyse art bahçesinde durumun denetim altında bulunmasına çalışılacaktır. Türkiye ile İran içinde bu bahiste hayli daha fazla işbirliği olacaktır, Taliban hükümeti IŞİD konusunda nasıl ABD ile işbirliği yaptıysa Türkiye ile de yapacaktır kanımca. IŞİD alışılmış ki bir tehdit, ancak evvela Taliban için bir tehlike. Bu niçinle Taliban mümkün tehdit ve atakları önlemeye, milletlerarası, yabancı gayeleri muhafazaya çalışacaktır. Lakin natürel ki IŞİD güçlenirse bu Türkiye için de sorun, ancak Türkiye hiç angaje olmadığı takdirde de bu risk mevcut.
Türkiye’nin bu yoğun girişimlerinin arkasında, Suriye’den olduğu üzere büyük bir sığınmacı akını endişesinin tesirli olduğunu düşünüyor musunuz?
Sığınmacı konusu kesinlikle ki ehemmiyet bir rol oynuyor. Mülteci problemi Türkiye iç siyasetinin epey sıcak bir gündem unsuru, AKP sığınmacılar niçiniyle tüm muhalefetin maksat tahtasında. Sığınmacılar konusu artık AKP iktidarının yumuşak karnı. aslına bakarsan Afganistan’dan Türkiye’ye göç vardı lakin son gelişmelerle birlikte başşehir Kabil’in Türkiye’ye akını kelam konusu oldu, orta sınıf ve varlıklı kesim Türkiye’ye gitti. İstanbul, Afgan diasporanının bir merkezi haline gelebilir… Ayrıyeten İran’da olan ve çabucak hemen Türkiye’ye geçememiş olanlar da var…
Almanya da Afganistan’daki gelişmeleri konusunda Türkiye ile yakın bir diyalog ortasında, epeyce sıcak bildiriler veriliyor. Yeni bir göç dalgası endişesi mi bunda belirleyici rol oynuyor?
Avrupa’da “2015’de yaşanan mülteci krizi tekrar asla yaşanmamalı” deniyor ancak aslında halihazırda bu durumun ortasındayız ve Türkiye ve başka bölge ülkelerine bu ağır ziyaretlerin gerisinde da bu tasa yatıyor. Avrupa’ya göçün engellenmesinde Türkiye’nin kilit pozisyonda bulunduğu biliniyor. Bu niçinle Avrupalılar mülteci mutabakatının Afganlara genişletilmesi için çalışacak. Transit ülkelerde kalmaları için Afganlar için daha düzgün hayat şartları oluşturulmaya çalışılacak bu yolla da Avrupa’ya geçişler önlenmeye çalışılacak. Lakin Türkiye artık daha fazla sığınmacıya konut sahipliği yapma kapasitesi olmadığını söylüyor tıpkı Pakistan ve İran gibi… Görünen o ki görüşmeler ağır ve çetin pazarlıklara sahne olacak lakin Almanların fazlaca diplomatik ve sıcak iletiler vermesinin gerisinde sığınmacıların transit ülkelerde kalmasını sağlayabilme maksadı yatıyor.
Lakin seçmen desteği gün geçtikçe azalan Cumhurbaşkanı Erdoğan için AB ile Türkiye arasında mülteci mutabakatının genişletilmesi kamuoyuna sunulabilecek bir başarı kıssası üzere durmuyor…
Evet, Türk tarafı için durum fazlaca daha güç. Zira konu artık paradan ibaret değil. Türkiye’de kimlik tartışmaları yaşanıyor. Ayrıyeten Türkiye iktisadı, Suriyelilere ilaveten nitelikli olmayan Afgan işgücünü kaldırabilecek durumda görünmüyor. Erdoğan bunları yok sayamıyor, bu hususta Türkiye kamuoyunun takviyesini kazanması da güç görünüyor.
Kıymet Akal
© Deutsche Welle Türkçe
ABD’nin çekilmesiyle Afganistan’da global ve bölgesel güçler içinde başlayan yeni rekabet süreci ve Türkiye’nin Taliban ile işbirliğinin ortaya çıkardığı riskler ile ilgili çarpıcı değerlendirmelerde bulunan Kirchner, Türkiye’nin Taliban ile işbirliği teşebbüslerinin bununla birlikte Batı için de bir çeşit “test sürüşü” niteliği taşıdığını kaydetti.
“İstanbul, Afgan diasporanının bir merkezi haline gelebilir” diyen Kirchner, Avrupa’ya göçün engellenmesinde Türkiye’nin kilit pozisyonda bulunduğunu, AB’nin mülteci mutabakatını genişletmek istediğini söylemiş oldu.
Fakat Kirchner, seçmen dayanağı gerileyen Erdoğan’ın bunu kamuoyuna bir muvaffakiyet kıssası üzere sunmasının artık hayli güç olduğunu aktararak, “mevzu artık paradan ibaret değil. Türkiye’de kimlik tartışmaları yaşanıyor. Ayrıyeten Türkiye iktisadı, Suriyelilere ilaveten nitelikli olmayan Afgan işgücünü kaldırabilecek durumda görünmüyor. Erdoğan bunları yok sayamıyor, bu hususta Türkiye kamuoyunun dayanağını kazanması da güç görünüyor” dedi.
Afganistan’daki bakılırsavi öncesinde Türkiye’de, Türk dış ve güvenlik siyasetleri hususlarında yürüttüğü çalışmalarla tanınan Magdalena Kirchner’e yönelttiğimiz sorular ve karşılıkları şöyleki:
DW Türkçe: Taliban’ın süreksiz kabine listesi uluslararası kamuoyunda soğuk duş etkisi yarattı. ABD’nin “en epey aranan teröristler“ listesinde yer alan bazı isimler en kilit bakanlıklara getirilirken, kabineye sadece Taliban’a yakın aşiretlerden isimlerin seçilmiş olması dikkat çekiyor. Bunu nasıl değerlendiriyorsunuz?
Magdalena Kirchner: Taliban bir tercih yaptı. Batı’yı yatıştırmak ya da Afganistan’da uzlaşma sürecini başlatmak yerine tercihini kendi saflarını sıkılaştırmaktan yana kullandı. İlan ettikleri hükümet sadece Taliban’ın farklı kanatlarını bir ortaya getiriyor olması bakımında kapsayıcı… Ayrıyeten, Batılı büyükelçilikleri ve vatandaşlarını gaye alan büyük taarruzlardan sorumlu olan ve hala yaptırım uygulanan bazı kişilerin kabinede yer alıyor olması niçiniyle de bu kabinenin, Batı tarafınca hazmedilmesi son derece güç…
Türkiye’nin Kabil Havalimanı işletmesini üstlenmeye talip olması, pek hayli ülkenin bilakis büyükelçiliğini kapatmama kararı, Taliban’a üst seviyede verilen sıcak bildiriler ve perde arkasında Katar ile birlikte Taliban ile yürütülen yoğun temaslar, uluslararası aktörler tarafından da yakından izleniyor. Size göre Türk hükümetinin Afganistan atılımlarının gerisinde neler yatıyor?
AKP iktidarının, “yumuşak güç” projeksiyonu refleksiyle hareket ettiği görülüyor. Afganistan’ın cömert, iyiliksever bir partneri olarak, Müslüman dünyanın önderi olarak görülmek istemesi, AKP’nin bu türlü varlık göstermek istemesi bu atılımların niçinlerden biri…
Kimi uzmanlar Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Kabil Havalimanı hamleleriyle, ABD ile ilişkileri düzeltmeye çalıştığını, bazıları ise Türkiye’nin tıpkı Suriye’de olduğu üzere ABD’nin bölgeden çekilmesiyle meyyitşan güç boşluğunda istikrarları kendi lehine çevirmeye çabaladığını söylüyor…
Türkiye, Kabil Havalimanı’nda sorumluluğunu üstlenerek eskiden sahip olduğu, Batı ile Doğu içinde köprü olma rolünü bir daha kazanabilmek istiyordu. Bu rol Türkiye’ye NATO’da, AB’de müspet bir saygınlık sağlıyordu. Fakat gelinen noktada Taliban’ın denetimi bu kadar süratli bir biçimde geri kazanması aslında Türkiye’yi Katar, Pakistan üzere bölgesel aktörlere yakınlaştırıyor ve artık Türkiye, Taliban’ın kapıları kapatmasına yol açan NATO kartını epeyce da gündeme getirmiyor. Ve görünen o ki gelinen noktada Taliban Türkiye’nin angajmanına açık, çok doğal ki NATO bayrağı altında bu gerçekleşmeyecek. Fakat bir daha de tahliye baskısı altındaki Batı’da da memnuniyet yaratacaktır. Ayrıyeten Türkiye’nin bu çalışmaları beraberinde Batı için bir deneme sürüşü üzere, Taliban’ın sınandığı bir boyut da taşıyor. Türkiye Taliban ile hakikaten bir işbirliği yeri oluşturabilirse havalimanı probleminde, bu biçimde Batılı ülkeler de bu tarafta adımlar atacaktır.
Bu sürecin Türkiye’yi bölgesel aktörlerle yakınlaştırdığına dikkat çekiyorsunuz. Bu ortada bölgesel aktörler arasında da Taliban’a nüfuz etme rebaketi de sözkonusu. Türkiye ve Katar’ın Taliban’a Kabil Havalimanı ile dünyaya kapıları aralama vaadine, Taliban üzerinde kuvvetli bir nüfuza sahibi olan Pakistan’ın yaklaşımı önem taşıyor… Pakistan, Türkiye ve Katar’ın Taliban üstündeki nüfuzunu arkaırmasına müsaade verir mi?
Bu Türkiye’nin Taliban’dan taleplerinin Pakistan’ın siyaset maksatlarıyla çelişip çelişmeyeceğine bağlı. Türkiye ve Pakistan’ın fazlaca yakın bağları var. Üstelik Kabil Havalimanı sorununda fazlaca pratik bir argüman sözkonusu. Pakistan hava yollarının Kabil Havalimanı’nın memleketler arası terminalini işletmesi epeyce güç. Türkiye’nin, bu alanda milletlerarası çapta kabul görmüş Türk Hava Yolları ile epey daha fazla talihi olduğu da açık. Ve Pakistan, Taliban’a uygulanan milletlerarası izolasyonun aşılmasını istiyor. Ne kadar epey ülke Taliban ile münasebetlerini görünür biçimde normalleştirirse o kadar Pakistan’ın çıkarını olacaktır. Lakin şayet Türkiye, Batı’nın, Amerika’nın gündemini dayatmaya çalışır, Taliban’ı zayıflatmaya eforlar, muhalefeti güçlendirmeye çalışırsa bu biçimde Pakistan bundan rahatsız olabilir.
Ayrıca Taliban’ın Kabil Havalimanı için aslında Birleşik Arap Emirlikleri’ne de (BAE) yemin ettiği belirtiliyor. Gerçi son periyotta Türkiye ile BAE arasında tansiyonu düşürmeye dönük isimımlar atılsa da iki ülke örneğin Libya’da olduğu üzere vekalet savaşının karşı cephelerinde yer alan aktörler oldukları da bir gerçek… Bu sefer de Afganistan global ve bölgesel aktörlerin yeni bir vekalet savaşına sahne olabilir mi?
Afganistan geçmişte Türkiye için Batı ile bağlarında ehemmiyet taşıyan, o bağlamda varlık gösterilen bir yerdi. Artık ise farklı bir denklem ortaya çıktı. Yani Türkiye’nin Afganistan’da rol üstlenme teşebbüsü ABD ile bağları bağlamında bedellendiriliyor fakat asıl Türkiye’nin Doğu’daki güçlerle ile bağları bir daha form alıyor, güç istikrarlarının bir daha şekilleneceği bir müddetç yaşanıyor. Çin, Rusya, Hindistan, Pakistan üzere bir fazlaca aktör var. Ve evet, bu bağlamda Afganistan’ın Türkiye ile BAE’nin rekabetine sahne olması yeni bir uğraş alanı doğması da muhtemel… Zira artık havalimanı konusunda bu rekabet yaşanıyor, rekabetin nasıl gelişeceğini bekleyip görmek lazım.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, “Türkiye’nin Taliban’ın inancıyla alakalı ters bir yanı yok“ açıklaması kamuoyunda büyük yankı uyandırmış, fazlaca tartışılmıştı. Aslında bu çıkış Türkiye kamuoyunu bu yeni değişim sürecine hazırlama atılımı miydi?
Bu aslında bütün Batılı hükümetlerin yaşadıkları bir kuvvetlik. Yirmi yıldır Taliban ile savaşıldı artık onlarla çalışılmak zorunda, bu da retoriğin değişmesini zarurî kılıyor. Erdoğan doğal Taliban’ı olduklarından daha uygun göstermeye çalışarak ipin ucunu oldukça kaçırdı… Türkiye’deki muhafazakar bölümler bile bundan hiç hoşlanmadı. Gerici, radikal, terörist küme olarak tanınan Taliban ile Türkiye toplumu içinde bu biçimde bir yakınlık imasında bulunulmasına niye bu kadar reaksiyon gösterildiğini, bunun niye hakaret olarak algılandığını ben de çok uygun anlayabiliyorum…
Pekala Türkiye’nin Kabil Havalimanı’nda bakılırsav üstlenmesi ne ölçüde riskler barındırıyor? Bilhassa IŞİD’in Afganistan’da meyyitştiptiğu tehdit bağlamındaki değerlendirmeniz nedir?
Şiddetin tırmanması durumunda doğal ki riskler artacaktır. Lakin Türkiye’nin Afganistan’da varlık göstermesi, Türk istihbaratının şahsen ve lokal partnerleri üzerinden istihbarat toplamasını sağlayacaktır, bu biçimdelikle Türkiye’nin tabir yerindeyse art bahçesinde durumun denetim altında bulunmasına çalışılacaktır. Türkiye ile İran içinde bu bahiste hayli daha fazla işbirliği olacaktır, Taliban hükümeti IŞİD konusunda nasıl ABD ile işbirliği yaptıysa Türkiye ile de yapacaktır kanımca. IŞİD alışılmış ki bir tehdit, ancak evvela Taliban için bir tehlike. Bu niçinle Taliban mümkün tehdit ve atakları önlemeye, milletlerarası, yabancı gayeleri muhafazaya çalışacaktır. Lakin natürel ki IŞİD güçlenirse bu Türkiye için de sorun, ancak Türkiye hiç angaje olmadığı takdirde de bu risk mevcut.
Türkiye’nin bu yoğun girişimlerinin arkasında, Suriye’den olduğu üzere büyük bir sığınmacı akını endişesinin tesirli olduğunu düşünüyor musunuz?
Sığınmacı konusu kesinlikle ki ehemmiyet bir rol oynuyor. Mülteci problemi Türkiye iç siyasetinin epey sıcak bir gündem unsuru, AKP sığınmacılar niçiniyle tüm muhalefetin maksat tahtasında. Sığınmacılar konusu artık AKP iktidarının yumuşak karnı. aslına bakarsan Afganistan’dan Türkiye’ye göç vardı lakin son gelişmelerle birlikte başşehir Kabil’in Türkiye’ye akını kelam konusu oldu, orta sınıf ve varlıklı kesim Türkiye’ye gitti. İstanbul, Afgan diasporanının bir merkezi haline gelebilir… Ayrıyeten İran’da olan ve çabucak hemen Türkiye’ye geçememiş olanlar da var…
Almanya da Afganistan’daki gelişmeleri konusunda Türkiye ile yakın bir diyalog ortasında, epeyce sıcak bildiriler veriliyor. Yeni bir göç dalgası endişesi mi bunda belirleyici rol oynuyor?
Avrupa’da “2015’de yaşanan mülteci krizi tekrar asla yaşanmamalı” deniyor ancak aslında halihazırda bu durumun ortasındayız ve Türkiye ve başka bölge ülkelerine bu ağır ziyaretlerin gerisinde da bu tasa yatıyor. Avrupa’ya göçün engellenmesinde Türkiye’nin kilit pozisyonda bulunduğu biliniyor. Bu niçinle Avrupalılar mülteci mutabakatının Afganlara genişletilmesi için çalışacak. Transit ülkelerde kalmaları için Afganlar için daha düzgün hayat şartları oluşturulmaya çalışılacak bu yolla da Avrupa’ya geçişler önlenmeye çalışılacak. Lakin Türkiye artık daha fazla sığınmacıya konut sahipliği yapma kapasitesi olmadığını söylüyor tıpkı Pakistan ve İran gibi… Görünen o ki görüşmeler ağır ve çetin pazarlıklara sahne olacak lakin Almanların fazlaca diplomatik ve sıcak iletiler vermesinin gerisinde sığınmacıların transit ülkelerde kalmasını sağlayabilme maksadı yatıyor.
Lakin seçmen desteği gün geçtikçe azalan Cumhurbaşkanı Erdoğan için AB ile Türkiye arasında mülteci mutabakatının genişletilmesi kamuoyuna sunulabilecek bir başarı kıssası üzere durmuyor…
Evet, Türk tarafı için durum fazlaca daha güç. Zira konu artık paradan ibaret değil. Türkiye’de kimlik tartışmaları yaşanıyor. Ayrıyeten Türkiye iktisadı, Suriyelilere ilaveten nitelikli olmayan Afgan işgücünü kaldırabilecek durumda görünmüyor. Erdoğan bunları yok sayamıyor, bu hususta Türkiye kamuoyunun takviyesini kazanması da güç görünüyor.
Kıymet Akal
© Deutsche Welle Türkçe