Bu yıl Türkiye’den Almanya’ya iş gücü göçünün 60’ncı yılı. Türkiye kökenlilerin birçok artık kendini “Almanyalı” hissetse de gündelik hayatta hâlâ kimi sıkıntıları var. Onlardan biri de ayrımcılık.
Bu yıl 30 Ekim’de Almanya’ya Türkiye kökenli emekçilerin gelmesinin önünü açan Türkiye-Almanya İş Gücü Mutabakatı’nın 60’ıncı yılı dolacak.
Almanya’ya göçün üzerinden geçen 60 yıl zarfında bir fazlaca şey değişti. Artık 1960 ve 1970’lerde gelen o birinci jenerasyon “misafir işçilerin” çocuklarının çocukları, Almanya’da iş hayatından sanata, bilimden siyasete ülkenin bir modülü. Geçen 60 yıl zarfında pek birden fazla kendini artık “Almanyalı” saymaya başladı. Buna karşın yaşadıkları birtakım sıkıntılar hâlâ sürüyor. Onlardan biri de sık sık lisana getirilen ayrımcılık.
Almanya’da bugün yaklaşık 3 milyon Türkiye kökenli yaşadığı tahmin ediliyor. Duisburglu Pedagog Burak Yılmaz da onlardan biri. 1987 doğumlu Yılmaz’ın dedesi 1963 yılında trenle İstanbul’dan Münih’e gelmiş. Oradan da en çok emekçi muhtaçlığı duyulan Ruhr Bölgesi’ne giderek evvel madende, daha sonra da demir yollarında çalışmış.
Ankara ile Berlin içinde yapılan muahedeye nazaran aslında taraflar gelen emekçilerin birkaç sene kalıp memleketine döneceğinden yola çıkıyordu, lakin o denli olmadı. 1970’lerden itibaren dönülmeyeceğinden emin olununca memleketten aileler getirilmeye başladı ve şimdiki yerleşik hayatın asıl temelleri atıldı.
“Büyükannem fabrikada çalıştı”
Burak Yılmaz, büyükannesinin bir fabrikada çalıştığını, çocukları sabahları okula bıraktıktan daha sonra işe gittiğini, fabrikadan çıkınca da kendilerine ilişkin minik bir manav dükkanında çalışmaya devam ettiğini anlatıyor. Yılmaz’a nazaran iş, onların ömründe ön plandaydı, zira biraz birikim sağlayıp çocuklarının kendilerinden daha yeterli bir geleceğe sahip olması en değerli gayelerinden bir tanesiydi.
Ortadan geçen onca vakte karşın Burak Yılmaz, büyükannesi ve büyükbabası ile hâlâ eski günler hakkında konuştuklarını ve bundan dolayı da epeyce keyifli olduğunu anlatıyor.
Pekala 30 Ekim 1961 Yılmaz ve ailesi için ne manaya geliyor, yalnızca kağıt üzerinde atılmış bir tarih mi?
“Hayır” diyor Yılmaz. “Bu tarih benim için epeyce büyük bir kıymete sahip. Ve yalnızca benim için de değil ailem için ve aslında göç öyküsü olan binlerce insan için epeyce değerli. Bu tarih niye burada olduğumuzun cevabı” diye de vurguluyor.
Artık buralı mıyız, yoksa dışlanıyor muyuz?
Burak Yılmaz, gençlere yönelik projeler hayata geçiren bir pedagog. Doğma büyüme buralı olduğu biçimde çocukluğunda sık sık Almanya’daki toplumun bir modülü olmadığı hissine kapılmış.
“Çoğu vakit bana ‘buraya ilişkin değilsin’, ‘sen sorunun kendisisin’ duygusu hissettirildi” diye hatırlıyor o devri. “Zaman vakit ‘memlekete geri dön’ üzere laflar ediyorlardı. Yalnız bu cins laflar başımda bir türlü oturmuyordu, ‘burada doğmuş, burada büyümüş biri olarak nereye gitmeliyim’ diye kendi kendime soruyordum” diye aktarıyor.
Bugünse memeleketin kendisi için çoğul bir kavram olduğunu ve kendisi için Alman, Türk ve Kürt kavramlarını içerdiğini belirtiyor.
yıllar daha sonra Burak Yılmaz ve onun gibiler kendilerinin Almanya’nın bir modülü olduklarını düşünseler de ırkçılığın da günlük hayatın bir kesimi olduğunu biliyorlar. Yılmaz, ayda birkaç defa de olsa hâlâ iğneleyici sataşmalar yaşadığını aktarıyor. Son olarak 26 Eylül Almanya genel seçimlerinde seçim sandığında bir sandık nazaranvlisinin kendisine ayrımcılık yaptığını söylüyor.
“Hâlâ Almanya’nın yalnızca sarı saçlı mavi gözlülere ilişkin bir ülke olduğunu sananlar var” diye de yansısını lisana getiriyor.
Okul süreci ahenk süreci demek bununla birlikte
Burak Yılmaz’ın seçim lokalinde yaşadığı istisna mı?
Türkiye ve Ahenk Araştırmaları Merkezi Vakfı’nın Bilimsel Yöneticisi Prof. Dr. Hacı Halil Uslucan’a nazaran değil. “Her on Türkiye kökenliden sekizi senede en az bir kere ayrımcılığa uğradığını belirtiyor” diye konuşuyor. Ve “Bu yüksek bir rakam” diye de ekliyor.
Prof. Dr. Uslucan’a bakılırsa eğitim alanına ahenkte pek olumlu aralıklar kaydedildi. Uslucan, “İlk nesil genelde ilkokul mezunuydu. İkinci nesil en az 8-10 yıllık bir eğitimle mezun olmayı başardı ki bu Almanya eğitim tarihinde görülmemiş bir muvaffakiyet, yalnızca tek bir jenerasyonda eğitim mühletinin evvelkini ikiye katlaması yaşanmamıştı” diye deneyimini aktarıyor.
Uslucan, üçüncü ve dördüncü nesilde artık üniversiteye gidebilecek biçimde liseyi bitirenlerin oranın da arttığını belirtiyor. Öte yandan tıpkı vakit diliminde genel olarak bu kümenin sayısında, yani Almanlarda da artış olduğuna dikkat çekiyor. Özetle yalnızca Türkiye kökenlilere has bir muvaffakiyet olmadığı hatırlatmasında bulunuyor. “Göçmenler durumlarını iyileştirseler de makastaki açılma kapatılamıyor. Bugün hâlâ ilkokuldan üst sınıfa geçişte Türkiye kökenli bir çocuğun yeterli bir okula gitmesi için gerekli tavsiyeyi alması akranlarına göre daha zor” diye kaydediyor,
Pedagog Burak Yılmaz da ilkokulu tamamlarken ileride üniversite okumaya hazırlayan bir lise yerine daha hayli meslek eğitimine yöneltecek daha düşük düzeydeki bir okula gitme tavsiyesi almış.
Son 60 yılda Türkiye kökenlilerin Almanya’daki çoğunluk toplumuyla benzerliklerinin arttığını söyleyen Uslucan, öte yandan kimi konularda da farklılıklarının arttığını gözlemlemiş. “Örneğin Almanya’daki çoğunluk toplumu giderek daha seküler hale gelirken, Türkiye kökenlilerde dini inanç jenerasyonlar boyunca istikrarlı halde birebir düzeyde kalmaya devam etti” diyor.
Türkiye’ye gönül bağının da birebir biçimde kuvvetli biçimde sürdüğünü gördüklerini aktaran Uslucan, “Üçüncü jenerasyonda Türkiye kökenlilerin hâlâ duygusal bağı epeyce kuvvetli, Almanya’da doğmuş ve Türkiye’yi anlatılanlardan ve yalnızca izinlerden tanıyor olmalarına karşın kuvvetli” diyor.
Pedagog Burak Yılmaz, yeni nesil gençlerin 1980-1990’lı senelerdaki nesillere nazaran kimlik sorununa yok istikametli yaklaştığını söylüyor ve “Dördüncü jenerasyon sorumluk alacağı konumlara gelmek istiyor, talepkar, zira burası artık bizim de vatanımız diye düşünüyor” halinde aktarıyor.
Pekala ayrımcılıkla karşılaştığında ne yapıyor?
Pekala Burak Yılmaz bu biçimde olaylarla karşılaştığında ne reaksiyon veriyor?
Seçim günü karşı karşıya kaldığı ayrımcılık üzerine Yılmaz örneğin şikayette bulunmuş. “Şikayetim üzerine bana o kişinin tekrar seçim sandığında nazaranvli yapılmayacağı söylendi” diye anlatıyor. “Ben de onlara bir daha sonraki seçimde çalışmayı teklif ettim” diye tebessüm ediyor.
Peter Hille
© Deutsche Welle Türkçe
Bu yıl 30 Ekim’de Almanya’ya Türkiye kökenli emekçilerin gelmesinin önünü açan Türkiye-Almanya İş Gücü Mutabakatı’nın 60’ıncı yılı dolacak.
Almanya’ya göçün üzerinden geçen 60 yıl zarfında bir fazlaca şey değişti. Artık 1960 ve 1970’lerde gelen o birinci jenerasyon “misafir işçilerin” çocuklarının çocukları, Almanya’da iş hayatından sanata, bilimden siyasete ülkenin bir modülü. Geçen 60 yıl zarfında pek birden fazla kendini artık “Almanyalı” saymaya başladı. Buna karşın yaşadıkları birtakım sıkıntılar hâlâ sürüyor. Onlardan biri de sık sık lisana getirilen ayrımcılık.
Almanya’da bugün yaklaşık 3 milyon Türkiye kökenli yaşadığı tahmin ediliyor. Duisburglu Pedagog Burak Yılmaz da onlardan biri. 1987 doğumlu Yılmaz’ın dedesi 1963 yılında trenle İstanbul’dan Münih’e gelmiş. Oradan da en çok emekçi muhtaçlığı duyulan Ruhr Bölgesi’ne giderek evvel madende, daha sonra da demir yollarında çalışmış.
Ankara ile Berlin içinde yapılan muahedeye nazaran aslında taraflar gelen emekçilerin birkaç sene kalıp memleketine döneceğinden yola çıkıyordu, lakin o denli olmadı. 1970’lerden itibaren dönülmeyeceğinden emin olununca memleketten aileler getirilmeye başladı ve şimdiki yerleşik hayatın asıl temelleri atıldı.
“Büyükannem fabrikada çalıştı”
Burak Yılmaz, büyükannesinin bir fabrikada çalıştığını, çocukları sabahları okula bıraktıktan daha sonra işe gittiğini, fabrikadan çıkınca da kendilerine ilişkin minik bir manav dükkanında çalışmaya devam ettiğini anlatıyor. Yılmaz’a nazaran iş, onların ömründe ön plandaydı, zira biraz birikim sağlayıp çocuklarının kendilerinden daha yeterli bir geleceğe sahip olması en değerli gayelerinden bir tanesiydi.
Ortadan geçen onca vakte karşın Burak Yılmaz, büyükannesi ve büyükbabası ile hâlâ eski günler hakkında konuştuklarını ve bundan dolayı da epeyce keyifli olduğunu anlatıyor.
Pekala 30 Ekim 1961 Yılmaz ve ailesi için ne manaya geliyor, yalnızca kağıt üzerinde atılmış bir tarih mi?
“Hayır” diyor Yılmaz. “Bu tarih benim için epeyce büyük bir kıymete sahip. Ve yalnızca benim için de değil ailem için ve aslında göç öyküsü olan binlerce insan için epeyce değerli. Bu tarih niye burada olduğumuzun cevabı” diye de vurguluyor.
Artık buralı mıyız, yoksa dışlanıyor muyuz?
Burak Yılmaz, gençlere yönelik projeler hayata geçiren bir pedagog. Doğma büyüme buralı olduğu biçimde çocukluğunda sık sık Almanya’daki toplumun bir modülü olmadığı hissine kapılmış.
“Çoğu vakit bana ‘buraya ilişkin değilsin’, ‘sen sorunun kendisisin’ duygusu hissettirildi” diye hatırlıyor o devri. “Zaman vakit ‘memlekete geri dön’ üzere laflar ediyorlardı. Yalnız bu cins laflar başımda bir türlü oturmuyordu, ‘burada doğmuş, burada büyümüş biri olarak nereye gitmeliyim’ diye kendi kendime soruyordum” diye aktarıyor.
Bugünse memeleketin kendisi için çoğul bir kavram olduğunu ve kendisi için Alman, Türk ve Kürt kavramlarını içerdiğini belirtiyor.
yıllar daha sonra Burak Yılmaz ve onun gibiler kendilerinin Almanya’nın bir modülü olduklarını düşünseler de ırkçılığın da günlük hayatın bir kesimi olduğunu biliyorlar. Yılmaz, ayda birkaç defa de olsa hâlâ iğneleyici sataşmalar yaşadığını aktarıyor. Son olarak 26 Eylül Almanya genel seçimlerinde seçim sandığında bir sandık nazaranvlisinin kendisine ayrımcılık yaptığını söylüyor.
“Hâlâ Almanya’nın yalnızca sarı saçlı mavi gözlülere ilişkin bir ülke olduğunu sananlar var” diye de yansısını lisana getiriyor.
Okul süreci ahenk süreci demek bununla birlikte
Burak Yılmaz’ın seçim lokalinde yaşadığı istisna mı?
Türkiye ve Ahenk Araştırmaları Merkezi Vakfı’nın Bilimsel Yöneticisi Prof. Dr. Hacı Halil Uslucan’a nazaran değil. “Her on Türkiye kökenliden sekizi senede en az bir kere ayrımcılığa uğradığını belirtiyor” diye konuşuyor. Ve “Bu yüksek bir rakam” diye de ekliyor.
Prof. Dr. Uslucan’a bakılırsa eğitim alanına ahenkte pek olumlu aralıklar kaydedildi. Uslucan, “İlk nesil genelde ilkokul mezunuydu. İkinci nesil en az 8-10 yıllık bir eğitimle mezun olmayı başardı ki bu Almanya eğitim tarihinde görülmemiş bir muvaffakiyet, yalnızca tek bir jenerasyonda eğitim mühletinin evvelkini ikiye katlaması yaşanmamıştı” diye deneyimini aktarıyor.
Uslucan, üçüncü ve dördüncü nesilde artık üniversiteye gidebilecek biçimde liseyi bitirenlerin oranın da arttığını belirtiyor. Öte yandan tıpkı vakit diliminde genel olarak bu kümenin sayısında, yani Almanlarda da artış olduğuna dikkat çekiyor. Özetle yalnızca Türkiye kökenlilere has bir muvaffakiyet olmadığı hatırlatmasında bulunuyor. “Göçmenler durumlarını iyileştirseler de makastaki açılma kapatılamıyor. Bugün hâlâ ilkokuldan üst sınıfa geçişte Türkiye kökenli bir çocuğun yeterli bir okula gitmesi için gerekli tavsiyeyi alması akranlarına göre daha zor” diye kaydediyor,
Pedagog Burak Yılmaz da ilkokulu tamamlarken ileride üniversite okumaya hazırlayan bir lise yerine daha hayli meslek eğitimine yöneltecek daha düşük düzeydeki bir okula gitme tavsiyesi almış.
Son 60 yılda Türkiye kökenlilerin Almanya’daki çoğunluk toplumuyla benzerliklerinin arttığını söyleyen Uslucan, öte yandan kimi konularda da farklılıklarının arttığını gözlemlemiş. “Örneğin Almanya’daki çoğunluk toplumu giderek daha seküler hale gelirken, Türkiye kökenlilerde dini inanç jenerasyonlar boyunca istikrarlı halde birebir düzeyde kalmaya devam etti” diyor.
Türkiye’ye gönül bağının da birebir biçimde kuvvetli biçimde sürdüğünü gördüklerini aktaran Uslucan, “Üçüncü jenerasyonda Türkiye kökenlilerin hâlâ duygusal bağı epeyce kuvvetli, Almanya’da doğmuş ve Türkiye’yi anlatılanlardan ve yalnızca izinlerden tanıyor olmalarına karşın kuvvetli” diyor.
Pedagog Burak Yılmaz, yeni nesil gençlerin 1980-1990’lı senelerdaki nesillere nazaran kimlik sorununa yok istikametli yaklaştığını söylüyor ve “Dördüncü jenerasyon sorumluk alacağı konumlara gelmek istiyor, talepkar, zira burası artık bizim de vatanımız diye düşünüyor” halinde aktarıyor.
Pekala ayrımcılıkla karşılaştığında ne yapıyor?
Pekala Burak Yılmaz bu biçimde olaylarla karşılaştığında ne reaksiyon veriyor?
Seçim günü karşı karşıya kaldığı ayrımcılık üzerine Yılmaz örneğin şikayette bulunmuş. “Şikayetim üzerine bana o kişinin tekrar seçim sandığında nazaranvli yapılmayacağı söylendi” diye anlatıyor. “Ben de onlara bir daha sonraki seçimde çalışmayı teklif ettim” diye tebessüm ediyor.
Peter Hille
© Deutsche Welle Türkçe