İran’da Cuma günü yapılacak seçimlerle ülkenin yeni Cumhurbaşkanı seçilecek.
Birfazlaca adayın elendiği seçim sürecinde, toplam yedi aday yarışacak. Adaylar üç sefer televizyon tartışmasında karşılaştı.
İran’da yargı erkinin başındaki İbrahim Reisi, seçimin en kuvvetli adayı olarak görülüyor.
İbrahim Reisi ve öbür adaylarla ilgili en çok gündeme gelen dört iddiayı inceledik.
İnternete sansür arttı mı?
Eski Merkez Bankası Lideri ölçülü aday Abdülnasır Himmeti ve hafta başında adaylıktan çekilen reformcu bağımsız milletvekili Muhsin Mehralizade, Reisi ile ilgili şu argümanlarda bulundu:
Lakin yüksek güvenlikli olmasıyla bilinen Signal isimli iletileşme uygulaması Ocak ayında yasaklandı. Signal yasaklama sonucunı, İran’da en çok indirilen uygulama olduklarını ve bloke edildiklerini söyleyerek duyurdu:
Haftalık mecmua Seda ise Tahran ile Washington içindeki gerginliğe yer vermesi ve kapağında bir ABD savaş gemisini resmetmesinin akabinde 2019’un Mayıs ayında kapatıldı.
Oxford Internet Enstitüsü’nden araştırmacı Mahsa Alimardani’ye bakılırsa, Reisi internetteki özgürlük alanını daraltan biroldukca adımın ardındaki isimlerden:
“Yargıdaki nazaranvi mühletince, azınlıkların hakları, LGBTQ hakları ve mecburî başörtüsüyle ilgili gönderilerin paylaşıldığı Telegram kanallarının yöneticileri gözaltına alındı.”
İranlı doğrulama servisi Factnameh’e bakılırsa, Reisi’nin nazaranvi boyunca Instagram’a erişimin kısıtlanması da daima gündemde kaldı.
2019’da tutuklanan protestocular hür bırakıldı mı?
Reisi’yle ilgili tenkitlerden biri de 2019’un Kasım ayında petrol fiyatlarındaki artışın tetiklediği aksiyonlarda tutuklanan protestocularla ilgiliydi.
Hareketler, güvenlik güçleri tarafınca sert ve kanlı biçimde bastırılmıştı.
Milletlerarası Af Örgütü 304 kişinin öldürüldüğünü söylerken, Reuters haber ajansı bu sayıyı 1500 olarak duyurmuştu.
İranlı yetkililer ise her iki sayıyı da kabul etmedi. Resmi sayılar açıklanmadı lakin İran’da parlamentonun ulusal güvenlik komitesi o devirde 7 bin kişinin tutuklandığını kaydetti.
Mehralizade adaylıktan çekilmedilk evvel katıldığı tartışma programında Reisi’yi zorlayarak, İran’ın dini başkanı Ayetullah Ali Hamaney’den hala mahpustaki tutukluları affetmesini istemesini söylemiş oldu.
Reisi ise tutukluların birçoklarının manevî başkan tarafınca affedildiğini, sadece “başka ülkelerle bağlantıları olanların ve özel duruma sahip mahkumların” içeride olduğunu savundu lakin bilgi paylaşmadı.
Öte yandan Reisi cezaevlerindeki Covid tehlikesini azaltmak için on binlerce mahkumun hür bırakıldığını söyleyerek, “bu biçimdesini dünyada kimse yapmadı” yorumunu yaptı.
Milletlerarası Af Örgütü, geçen yıl kimi protestocuların aftan yararlandığını söylemekle bir arada, “yetkililerin tutuklu sayısı ve suçlamalarla ilgili bilgi paylaşmadığını” da hatırlattı.
Seçim mitinginde Covid kuralları ihlal edildi mi?
Son TV tartışmasında Mehrelizade, Reisi’nin 9 Haziran’da Ahvaz kentindeki seçim mitinginde toplumsal aralık ve maske üzere Covid kurallarının ihlal edildiğini ileri sürdü.
Reisi, mitingle ilgili gerekli müsaadelerin alındığını ve mitingde Covid kurallarının benimsendiğini savundu.
Tartışmaların akabinde İran’da Covid-19 salgınıyla ilgili kuralları belirleyen heyet, açıklama yaptı:
Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yarışacak adaylardan, eski İhtilal Muhafızları Ordusu Genel Kumandanı Muhsin Rızai, öteki aday eski Merkez Bankası Lideri Abdülnasır Himmeti’yi, İran para ünitesinin paha kaybından sorumlu tuttu.
Reisi lehine adaylıktan çekilen Ali İstek Zakani de Himmeti’yi “ulusal paraya ziyan vermekle” suçladı.
halbuki İran para ünitesi Riyal geçtiğimiz yıllar içerisinde bedel kaybetti ve 2018’in Temmuz ayında Himmeti Merkez Bankası Lideri olarak belirlendiğinde esasen kıymet kaybı başlamıştı.
İran yıllardır ABD’nin yaptırımlarının da tesiriyle ekonomik olarak zorluklar yaşıyor.
ABD Lideri Joe Biden’ın seçilmesinin akabinde yaptırımların gevşeyeceğine yönelik umutlar yeşerse de, koronavirüs salgını ve petrol fiyatlarındaki dalgalanmalar üzere etkenler para ünitesindeki bedel kaybının sürmesine yol açtı.
Birfazlaca adayın elendiği seçim sürecinde, toplam yedi aday yarışacak. Adaylar üç sefer televizyon tartışmasında karşılaştı.
İran’da yargı erkinin başındaki İbrahim Reisi, seçimin en kuvvetli adayı olarak görülüyor.
İbrahim Reisi ve öbür adaylarla ilgili en çok gündeme gelen dört iddiayı inceledik.
İnternete sansür arttı mı?
Eski Merkez Bankası Lideri ölçülü aday Abdülnasır Himmeti ve hafta başında adaylıktan çekilen reformcu bağımsız milletvekili Muhsin Mehralizade, Reisi ile ilgili şu argümanlarda bulundu:
- “İran’daki yasaklı web siteleri ve toplumsal medya hesaplarına yenilerini ekledi.”
- “Gazeteleri ve gazetecileri amaç aldı.”
Lakin yüksek güvenlikli olmasıyla bilinen Signal isimli iletileşme uygulaması Ocak ayında yasaklandı. Signal yasaklama sonucunı, İran’da en çok indirilen uygulama olduklarını ve bloke edildiklerini söyleyerek duyurdu:
Ever since Signal simultaneously hit #1 on thePlay Store and #1 on the
government's block list, we've been working aroundcensorship.
Unable to stop registration, the IR censors are now dropping all Signal traffic.
Iranian people deserve privacy. We haven't given up.
— Signal (@signalapp) January 25, 2021
Haftalık mecmua Seda ise Tahran ile Washington içindeki gerginliğe yer vermesi ve kapağında bir ABD savaş gemisini resmetmesinin akabinde 2019’un Mayıs ayında kapatıldı.
Oxford Internet Enstitüsü’nden araştırmacı Mahsa Alimardani’ye bakılırsa, Reisi internetteki özgürlük alanını daraltan biroldukca adımın ardındaki isimlerden:
“Yargıdaki nazaranvi mühletince, azınlıkların hakları, LGBTQ hakları ve mecburî başörtüsüyle ilgili gönderilerin paylaşıldığı Telegram kanallarının yöneticileri gözaltına alındı.”
İranlı doğrulama servisi Factnameh’e bakılırsa, Reisi’nin nazaranvi boyunca Instagram’a erişimin kısıtlanması da daima gündemde kaldı.
2019’da tutuklanan protestocular hür bırakıldı mı?
Reisi’yle ilgili tenkitlerden biri de 2019’un Kasım ayında petrol fiyatlarındaki artışın tetiklediği aksiyonlarda tutuklanan protestocularla ilgiliydi.
Hareketler, güvenlik güçleri tarafınca sert ve kanlı biçimde bastırılmıştı.
Milletlerarası Af Örgütü 304 kişinin öldürüldüğünü söylerken, Reuters haber ajansı bu sayıyı 1500 olarak duyurmuştu.
İranlı yetkililer ise her iki sayıyı da kabul etmedi. Resmi sayılar açıklanmadı lakin İran’da parlamentonun ulusal güvenlik komitesi o devirde 7 bin kişinin tutuklandığını kaydetti.
Mehralizade adaylıktan çekilmedilk evvel katıldığı tartışma programında Reisi’yi zorlayarak, İran’ın dini başkanı Ayetullah Ali Hamaney’den hala mahpustaki tutukluları affetmesini istemesini söylemiş oldu.
Reisi ise tutukluların birçoklarının manevî başkan tarafınca affedildiğini, sadece “başka ülkelerle bağlantıları olanların ve özel duruma sahip mahkumların” içeride olduğunu savundu lakin bilgi paylaşmadı.
Öte yandan Reisi cezaevlerindeki Covid tehlikesini azaltmak için on binlerce mahkumun hür bırakıldığını söyleyerek, “bu biçimdesini dünyada kimse yapmadı” yorumunu yaptı.
Milletlerarası Af Örgütü, geçen yıl kimi protestocuların aftan yararlandığını söylemekle bir arada, “yetkililerin tutuklu sayısı ve suçlamalarla ilgili bilgi paylaşmadığını” da hatırlattı.
Seçim mitinginde Covid kuralları ihlal edildi mi?
Son TV tartışmasında Mehrelizade, Reisi’nin 9 Haziran’da Ahvaz kentindeki seçim mitinginde toplumsal aralık ve maske üzere Covid kurallarının ihlal edildiğini ileri sürdü.
Reisi, mitingle ilgili gerekli müsaadelerin alındığını ve mitingde Covid kurallarının benimsendiğini savundu.
Tartışmaların akabinde İran’da Covid-19 salgınıyla ilgili kuralları belirleyen heyet, açıklama yaptı:
- Miting müsaadesi, bireyler içinde 4 metre bırakılması şartıyla verilmişti.
- Seçim kampanyası 28 yerleşim yerinden 4 bin kişinin otobüslerle taşınmış olması niçiniyle Covid kurallarını ihlal etmişti.
Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yarışacak adaylardan, eski İhtilal Muhafızları Ordusu Genel Kumandanı Muhsin Rızai, öteki aday eski Merkez Bankası Lideri Abdülnasır Himmeti’yi, İran para ünitesinin paha kaybından sorumlu tuttu.
Reisi lehine adaylıktan çekilen Ali İstek Zakani de Himmeti’yi “ulusal paraya ziyan vermekle” suçladı.
halbuki İran para ünitesi Riyal geçtiğimiz yıllar içerisinde bedel kaybetti ve 2018’in Temmuz ayında Himmeti Merkez Bankası Lideri olarak belirlendiğinde esasen kıymet kaybı başlamıştı.
İran yıllardır ABD’nin yaptırımlarının da tesiriyle ekonomik olarak zorluklar yaşıyor.
ABD Lideri Joe Biden’ın seçilmesinin akabinde yaptırımların gevşeyeceğine yönelik umutlar yeşerse de, koronavirüs salgını ve petrol fiyatlarındaki dalgalanmalar üzere etkenler para ünitesindeki bedel kaybının sürmesine yol açtı.
- İran’da 18 Haziran’da yapılacak cumhurbaşkanlığı seçimi niye kıymetli?
- İran’da iki cumhurbaşkanı adayı seçimden çekildi
- İran’da cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yarışacak adaylar kimler?