Beş yıl evvel başşehir Ankara’nın en merkezi noktalarından birinde devrin Rusya Büyükelçisi Andrey Karlov’un silahlı bir atağa uğrayıp hayatını yitirmesi Ankara-Moskova bağlantıları açısından en değerli imtihanlarından birine niye olmuştu.
Büyükelçi’ye suikastın, 2015’de Türk savaş uçaklarının hava alanını ihlal ettiği nedeni öne sürülerek bir Rus savaş uçağını düşürmesi ile gerilen münasebetlerin tamir edilmeye çalışıldığı bir müddetçte gerçekleşmiş olması bölgenin iki kuvvetli ülkesi içinde yeni bir tansiyon potansiyelini gündeme getirmişti.
Bütün olumsuz beklentilere ve dertlere rağmen Karlov cinayeti ikili alakalarda yeni bir fırtınaya niye olmadı.
Rusya, terör hareketi olarak gördüğü saldırıyı kınadı fakat bunun Türkiye ile ilgilerin gelişmesi sürecini etkilemeyeceğini kaydetti. O periyottan bu yana, vakit zaman iniş ve çıkışlar yaşanmasına rağmen, iki ülke içindeki diyalog ve işbirliği devam etti.
Tehditlere kimse kulak asmadı
Rusya’nın Ankara Büyükelçisi Andrey Karlov, 19 Aralık 2016’da Ankara’da bir fotoğraf standı açılışı sırasında kameramanlar ve fotomuhabirlerin gözü önünde tabancayla vuruldu.
O an eşinin yanında bulunan Marina Karlova, BBC Türkçe için sorularımızı yanıtlarken, “Kocamı bulmak için başımı kaldırdım. Sekiz metre uzağımda yerde yatıyordu. Kolları ve ayakları yana gerçek açılmıştı. Kravatının ucu göğsüne yanlışsız çıkıntı yapmıştı. Şayet o kravatı azıcık oynasa hayatta olduğunu anlayacaktım lakin kıpırdamadı. O anda başımıza gelenlerin gerçek olamayacağını düşündüm” kelamlarıyla hücumdan daha sonrasındaki hislerini deklare etti.
Saldırıyı Mevlüt Mert Altıntaş isminde o anda bakılırsavde olmayan bir polis memuru gerçekleştirdi. Altıntaş, olay yerine gelen güvenlik güçleri tarafınca vurularak öldürüldü. Geride bıraktığı mektupta, saldırıyı Suriye’de askeri operasyonlar gerçekleştiren ve Beşar Esad rejimini savunan Rusya’yı cezalandırmak için gerçekleştirdiğini kaydetmişti.
Öldürülen tecrübeli diplomata ülkesindeki en yüksek unvan olan Rusya Federasyonu Kahramanı nişanı verildi.
Türk yetkililer, büyükelçiye atağın bir terör hareketi olduğunu belirtirken, kuşkuların odağına Fethullah Gülen hareketini koydular. Gülen ise argümanları yalanladı ve olayla ilgilerinin olmadığını deklare etti.
Yapılan soruşturmalar sonunda Altıntaş ve kendisine yardım eden faillerin, Rus diplomata 2016 yaz aylarında hücum düzenlemeyi planladıkları ortaya çıktı. Karlov’u, Ankara’daki büyükelçilere düzenlenen klâsik bir iftar yemeği daha sonrasında vurmayı planlamışlardı lakin büyükelçi, o gün öteki bir iş için kent dışına çıkmıştı.
O periyotta yaşadıklarını Marina Karlova şu biçimde anımsıyor:
“Bir şeyler olacağı Andrey’in içine doğuyordu. Bir gün otomobilde giderken, birdenbire şu biçimde bir şey dedi: ‘Marina, şayet sana ‘Yere yat’ diye bağırırsam, hiç soru sormadan dediğimi yap ve otomobilin içine gerçek yat’. Ben de ‘Sen ne yapacaksın pekala?’ dedim. O da kendisini koruyacağını söylemiş oldu. hadiseden daha sonra bana kendisine dönük tehditler olduğu söylendi lakin o tehditlere karşı kimse bir şey yapmadı.”
‘Saldırı, Türk-Rus bağlarına karşı bir provokasyondu’
Ankara’da görülen dava kararında mahkeme, Rus diplomatın öldürülmesinden ABD’de yaşayan Fethullah Gülen ve destekçilerini sorumlu tuttu. Toplam 28 bireye hata isnat edildi. 9 Mart 2021’de görülen son duruşmada, 5 şahsa ömür uzunluğu mahpus cezası verilirken 8 bireye 5 ve 15 yıllar ortası değişen cezalar verildi.
Rus medyası, kararlarla ilgili haberlerinde, “Suçlanan şahıslar içinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a muhalif şahıslar olduğuna” yer verdi. Bunlar içinde Karlov’un günlük programlarını saldırıyı planlayanlara aktardığı argüman edilen eski bir istihbarat yetkilisi, Altıntaş’ı denetim etmekle misyonlu bir oburu ve suikast buyruğunu veren bir yetkili daha bulunuyor.
Büyükelçi’nin eşi bu bireylerin hiç birini tanımadığını söylüyor.
Altı sanığın beraat ettiği davanın iddianamesinde, hücumun “Türk-Rus bağlantılarının bozulmasını amaçlayan bir provokasyon” olduğu sözü dikkat çekmişti. Bunun altında yatan gerçek ise büyükelçinin, Ankara ve Moskova’nın düşürülen uçak buhranın geride bırakmalarından yalnızca 6 ay daha sonra öldürülmüş olmasıydı.
Şoke eden hücumun duyulmasından daha sonra çabucak her insanın en hayli merak ettiği şey Moskova’nın nasıl reaksiyon vereceği idi: 2015 sonunda yaşandığı üzere Türkiye’ye yaptırımlar uygulanacak mıydı? Türk vatandaşlarına uygulanan vize rejiminin daha da sıkılaştırılması, Rus vatandaşlarının Türkiye’ye tatile gitmesinin engellenmesi üzere biroldukça yaptırım akıllara geliyordu.
Rus yetkililer açıklamadan yapmadan bir gün beklediler. Zira 20 Aralık 2016’da Türkiye, Rusya ve İran dışişleri bakanlarının Moskova’da Suriye konusunda yapacakları üçlü bir görüşme vardı. Rusya’nın “saldırının ikili bağları etkilemeyeceği” açıklaması birfazlacaları için sürpriz olmuştu.
Rus medyası: Cihat kontağı soruşturulmadı
olaydan beş sene daha sonra Rusya Dışişleri Bakanlığı, mahkeme kararlarından tatmin olduğunu saklamıyor.
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zakharova, yaptığı bir açıklamada, Türk isimli yetkililerinin bu “barbarca saldırıyı” kesin bir lisanla kınamalarını takdirle karşıladıklarını belirtirken, dava ve soruşturma sürecini şu biçimde anlattı:
“Türk meslektaşlarımızla bir arada, bu cürmün yaratabileceği tüm sonuçlara ait titiz bir soruşturma yürüttük. Ankara ile bir dizi hayli değerli alanı da içerecek biçimde gelişen diyaloğumuz gösteriyor ki bu vahşeti düzenleyenler, ikili bağlarımızın olağanlaşması ile Suriye’de istikrar ve siyasi tahlile dönük kolektif eforlarımızı baltalamak istediler. Lakin başaramadılar.”
Rus medyasında ise, “Türk yetkililerinin Altıntaş’ın Gülencilerle olan kontaklarına yük verdiğini lakin cihatçılarla olan bağlarını görmezden geldiği” tenkitleri yer aldı.
Rus haber ajansı Ria Novosti, hususla ilgili bir haberinde, “Tanıklar, Altıntaş’ın Rusya’nın Suriye’deki aksiyonlarından hayli kaygılandığını, Suriye’ye nasıl gidebileceğine ait Google araştırmaları yaptığını, radikal kümeleri destekleyen örgütlere para gönderdiğini, radikal görüşlerini WhatsApp kümelerinde paylaştığını ve ailesini gereğince dindar olmamakla eleştirdiğini lisana getiriyorlar” sözlerini kullanmıştı.
İzvestia gazetesi de şöyleki yazdı: “Rus büyükelçisinin öldürülmesine ait soruşturma dört sene sürdü ve mahkemenin sonucu, taarruzdan yalnızca bir saat daha sonra görüşlerini açıklayan Türk yetkililerin kanaatinden farklı değildi: Her zamanki üzere her şeyle suçlanan bir daha Gülen yandaşları oldu.”
Karlov suikastı ve daha sonrasında yaşanan süreç hakkında sorularımızı yanıtlayan Doğu ve İslami çalışmalar uzmanı Yuri Mavashev’e bakılırsa Ankara’nın soruşturmayı tamamlayıp sorumluları cezalandırması epey kıymetli bir gelişme oldu.
“Sadece Andrey Karlov’un ailesi için değil bununla birlikte güvenlik niçinlerinden dolayı. Olağan ki Türkiye’nin soruşturmayı çıkmaz sokağa götürecek biçimde birtakım gerçekleri gizlemiş olabileceğini göz gerisi etmiyorum,” diyen Rus uzman, Ankara’nın kimi konularda kusurlu olduğunu kabul ettiğini lakin bunun milletlerarası seviyede olmadığını kayda geçirdi.
Alakalar en kıymetli sınamalara karşı gelişti
Bu taarruz ve daha sonrasından yaşanan olaylara rağmen Türk-Rus diyaloğu etkilenmedi. Bilhassa Suriye, Libya üzere bölgesel konularda her vakit tıpkı görüşte olmamalarına rağmen süreçlerin en değerli aktörleri olarak sahnede kalmayı başardılar.
Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in geçen sene yıllık basın toplantısında muhatabı Erdoğan’la ilgili konuşurken her vakit birebir görüşte olmamalarına karşın “sözünün adamı” diye tanımlaması bu diyaloğun şahsi boyutunu da gösteren bir öge olarak hafızalarda.
Doğu ile ilgiler konusunda uzman Andrey Ontikov da, sorularımıza verdiği karşılıklarda, Rus uçağının düşürülmesi ve büyükelçinin öldürülmesi üzere hayli kıymetli iki olumsuz olaya rağmen Türkiye ve Rusya’nın ilgilerini devam ettirmelerine dikkat çekti.
“Türkiye ve Rusya’nın çıkarları biroldukca yerde çatışıyor: Dağlık Karabağ, Suriye ve Libya bunlardan bazıları” diyen Ontikov şu noktanın altını çiziyor:
“Çok önemli olmalarına rağmen bu aksilikler bir tansiyona niye olmuyorlar. Bu düzeye diyalog ve orta noktayı arama yardımıyla gelindi. Bu da ortak çıkarlar kapsamında biroldukca farklı coğrafyada istikrarı birlikteinde getiriyor. Bunun yanında ülkelerimiz içinde çeşitli ekonomik projeler de yer alıyor ve bu işbirliği de diyaloğa daha fazla yer yaratıyor. Türkiye bizim ne dostumuz ne de müttefikimiz. Bizim bir ortağımız fakat epey da sıradan olmayan bir biçimde.”
Türkiye-Rusya: Formalite evlilik
Rus Milletlerarası Münasebetler Kurulu ve Valdai Tartışma Kulübü üyesi Maxim Suchkov da Türk-Rus bağlarını değerlendirirken, “sadece çocukların hatırına birlikte yaşamaya devam eden iki partnerin formalite evliliği” tarifini kullanıyor.
“İki önder içindeki özel bağlar ticarette ve turizmde büyümeye, Akkuyu üzere büyük bir nükleer güç projesine, Rusya’dan Türkiye’ye TurkStream doğal gaz boru sınırına, Türkiye’nin S-400 hava savunma sistemi almasına ve askeri teknoloji alanında potansiyel işbirliğinin önünün açılmasına niye oldu,” diye konuşan Suchkov, bu olumlu noktalara karşın alakaların süratle bozulabileceği ihtarında da bulundu:
“Ancak bu (olumlu unsurlar), her iki ülkeyi ‘stratejik ortak’ tabirinden ‘tarihi düşmana’ geçişin birkaç gün ortasında yapılabileceği farklı krizlerden korumaz. Bağlantıları son derece esnek tutmaya fayda yalnızca. Bu esnekliğin tam odağında ise her iki tarafın da çatışma yerine işbirliğinin daha yararlı olduğu fikrine ait alaycı bir pragmatizm yer alıyor.
“Uluslararası sistemin Batılılaşmadan uzaklaştığı bir devirde Türkiye, Rusya’yı kendi stratejik egemenliğini güçlendirmek için kullanabileceği bir kaynak olarak görürken Rusya da Türkiye’yi büyük bir güç olarak kendi otoritesini artırmanın bir aracı olarak görmekte.”
“Türkiye’ye asla dönmem dedim kendime”
Öldürülmesinden bu yana geçen beş sene ortasında Büyükelçi Karlov’un anısının yaşatılması için biroldukca şey yapıldı Türkiye’de: Büyükelçilik binasının bulunduğu caddeye ismi verildi. Birebir biçimde Antalya’nın Demre ilçesinde de bir caddede yaşıyor ismi. Silifke’de de büyükelçinin anısını yaşatmak için bir müze kuruldu. Fakat bir daha de Türk ve Rus yetkililerinin, bu bahsin artık daha fazla dikkat çekmemesini tercih ettikleri gözleniyor.
Marina Karlova, “İlk başlarda, hayatımın en pahalı şahsını yitirdiğim ülkeye tekrar asla dönmem diyordum. Lakin duygusal sözlerdi bunlar. Türkiye’yi seviyorum. Kocamın başına gelenlerle ilgili hüzün duyan ve içtenlikle benim hislerimi paylaşan halkını da seviyorum,” kelamlarıyla açıklıyor bugünkü hislerini.
Büyükelçi’ye suikastın, 2015’de Türk savaş uçaklarının hava alanını ihlal ettiği nedeni öne sürülerek bir Rus savaş uçağını düşürmesi ile gerilen münasebetlerin tamir edilmeye çalışıldığı bir müddetçte gerçekleşmiş olması bölgenin iki kuvvetli ülkesi içinde yeni bir tansiyon potansiyelini gündeme getirmişti.
Bütün olumsuz beklentilere ve dertlere rağmen Karlov cinayeti ikili alakalarda yeni bir fırtınaya niye olmadı.
Rusya, terör hareketi olarak gördüğü saldırıyı kınadı fakat bunun Türkiye ile ilgilerin gelişmesi sürecini etkilemeyeceğini kaydetti. O periyottan bu yana, vakit zaman iniş ve çıkışlar yaşanmasına rağmen, iki ülke içindeki diyalog ve işbirliği devam etti.
Tehditlere kimse kulak asmadı
Rusya’nın Ankara Büyükelçisi Andrey Karlov, 19 Aralık 2016’da Ankara’da bir fotoğraf standı açılışı sırasında kameramanlar ve fotomuhabirlerin gözü önünde tabancayla vuruldu.
O an eşinin yanında bulunan Marina Karlova, BBC Türkçe için sorularımızı yanıtlarken, “Kocamı bulmak için başımı kaldırdım. Sekiz metre uzağımda yerde yatıyordu. Kolları ve ayakları yana gerçek açılmıştı. Kravatının ucu göğsüne yanlışsız çıkıntı yapmıştı. Şayet o kravatı azıcık oynasa hayatta olduğunu anlayacaktım lakin kıpırdamadı. O anda başımıza gelenlerin gerçek olamayacağını düşündüm” kelamlarıyla hücumdan daha sonrasındaki hislerini deklare etti.
Saldırıyı Mevlüt Mert Altıntaş isminde o anda bakılırsavde olmayan bir polis memuru gerçekleştirdi. Altıntaş, olay yerine gelen güvenlik güçleri tarafınca vurularak öldürüldü. Geride bıraktığı mektupta, saldırıyı Suriye’de askeri operasyonlar gerçekleştiren ve Beşar Esad rejimini savunan Rusya’yı cezalandırmak için gerçekleştirdiğini kaydetmişti.
Öldürülen tecrübeli diplomata ülkesindeki en yüksek unvan olan Rusya Federasyonu Kahramanı nişanı verildi.
Türk yetkililer, büyükelçiye atağın bir terör hareketi olduğunu belirtirken, kuşkuların odağına Fethullah Gülen hareketini koydular. Gülen ise argümanları yalanladı ve olayla ilgilerinin olmadığını deklare etti.
Yapılan soruşturmalar sonunda Altıntaş ve kendisine yardım eden faillerin, Rus diplomata 2016 yaz aylarında hücum düzenlemeyi planladıkları ortaya çıktı. Karlov’u, Ankara’daki büyükelçilere düzenlenen klâsik bir iftar yemeği daha sonrasında vurmayı planlamışlardı lakin büyükelçi, o gün öteki bir iş için kent dışına çıkmıştı.
O periyotta yaşadıklarını Marina Karlova şu biçimde anımsıyor:
“Bir şeyler olacağı Andrey’in içine doğuyordu. Bir gün otomobilde giderken, birdenbire şu biçimde bir şey dedi: ‘Marina, şayet sana ‘Yere yat’ diye bağırırsam, hiç soru sormadan dediğimi yap ve otomobilin içine gerçek yat’. Ben de ‘Sen ne yapacaksın pekala?’ dedim. O da kendisini koruyacağını söylemiş oldu. hadiseden daha sonra bana kendisine dönük tehditler olduğu söylendi lakin o tehditlere karşı kimse bir şey yapmadı.”
‘Saldırı, Türk-Rus bağlarına karşı bir provokasyondu’
Ankara’da görülen dava kararında mahkeme, Rus diplomatın öldürülmesinden ABD’de yaşayan Fethullah Gülen ve destekçilerini sorumlu tuttu. Toplam 28 bireye hata isnat edildi. 9 Mart 2021’de görülen son duruşmada, 5 şahsa ömür uzunluğu mahpus cezası verilirken 8 bireye 5 ve 15 yıllar ortası değişen cezalar verildi.
Rus medyası, kararlarla ilgili haberlerinde, “Suçlanan şahıslar içinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a muhalif şahıslar olduğuna” yer verdi. Bunlar içinde Karlov’un günlük programlarını saldırıyı planlayanlara aktardığı argüman edilen eski bir istihbarat yetkilisi, Altıntaş’ı denetim etmekle misyonlu bir oburu ve suikast buyruğunu veren bir yetkili daha bulunuyor.
Büyükelçi’nin eşi bu bireylerin hiç birini tanımadığını söylüyor.
Altı sanığın beraat ettiği davanın iddianamesinde, hücumun “Türk-Rus bağlantılarının bozulmasını amaçlayan bir provokasyon” olduğu sözü dikkat çekmişti. Bunun altında yatan gerçek ise büyükelçinin, Ankara ve Moskova’nın düşürülen uçak buhranın geride bırakmalarından yalnızca 6 ay daha sonra öldürülmüş olmasıydı.
Şoke eden hücumun duyulmasından daha sonra çabucak her insanın en hayli merak ettiği şey Moskova’nın nasıl reaksiyon vereceği idi: 2015 sonunda yaşandığı üzere Türkiye’ye yaptırımlar uygulanacak mıydı? Türk vatandaşlarına uygulanan vize rejiminin daha da sıkılaştırılması, Rus vatandaşlarının Türkiye’ye tatile gitmesinin engellenmesi üzere biroldukça yaptırım akıllara geliyordu.
Rus yetkililer açıklamadan yapmadan bir gün beklediler. Zira 20 Aralık 2016’da Türkiye, Rusya ve İran dışişleri bakanlarının Moskova’da Suriye konusunda yapacakları üçlü bir görüşme vardı. Rusya’nın “saldırının ikili bağları etkilemeyeceği” açıklaması birfazlacaları için sürpriz olmuştu.
Rus medyası: Cihat kontağı soruşturulmadı
olaydan beş sene daha sonra Rusya Dışişleri Bakanlığı, mahkeme kararlarından tatmin olduğunu saklamıyor.
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zakharova, yaptığı bir açıklamada, Türk isimli yetkililerinin bu “barbarca saldırıyı” kesin bir lisanla kınamalarını takdirle karşıladıklarını belirtirken, dava ve soruşturma sürecini şu biçimde anlattı:
“Türk meslektaşlarımızla bir arada, bu cürmün yaratabileceği tüm sonuçlara ait titiz bir soruşturma yürüttük. Ankara ile bir dizi hayli değerli alanı da içerecek biçimde gelişen diyaloğumuz gösteriyor ki bu vahşeti düzenleyenler, ikili bağlarımızın olağanlaşması ile Suriye’de istikrar ve siyasi tahlile dönük kolektif eforlarımızı baltalamak istediler. Lakin başaramadılar.”
Rus medyasında ise, “Türk yetkililerinin Altıntaş’ın Gülencilerle olan kontaklarına yük verdiğini lakin cihatçılarla olan bağlarını görmezden geldiği” tenkitleri yer aldı.
Rus haber ajansı Ria Novosti, hususla ilgili bir haberinde, “Tanıklar, Altıntaş’ın Rusya’nın Suriye’deki aksiyonlarından hayli kaygılandığını, Suriye’ye nasıl gidebileceğine ait Google araştırmaları yaptığını, radikal kümeleri destekleyen örgütlere para gönderdiğini, radikal görüşlerini WhatsApp kümelerinde paylaştığını ve ailesini gereğince dindar olmamakla eleştirdiğini lisana getiriyorlar” sözlerini kullanmıştı.
İzvestia gazetesi de şöyleki yazdı: “Rus büyükelçisinin öldürülmesine ait soruşturma dört sene sürdü ve mahkemenin sonucu, taarruzdan yalnızca bir saat daha sonra görüşlerini açıklayan Türk yetkililerin kanaatinden farklı değildi: Her zamanki üzere her şeyle suçlanan bir daha Gülen yandaşları oldu.”
Karlov suikastı ve daha sonrasında yaşanan süreç hakkında sorularımızı yanıtlayan Doğu ve İslami çalışmalar uzmanı Yuri Mavashev’e bakılırsa Ankara’nın soruşturmayı tamamlayıp sorumluları cezalandırması epey kıymetli bir gelişme oldu.
“Sadece Andrey Karlov’un ailesi için değil bununla birlikte güvenlik niçinlerinden dolayı. Olağan ki Türkiye’nin soruşturmayı çıkmaz sokağa götürecek biçimde birtakım gerçekleri gizlemiş olabileceğini göz gerisi etmiyorum,” diyen Rus uzman, Ankara’nın kimi konularda kusurlu olduğunu kabul ettiğini lakin bunun milletlerarası seviyede olmadığını kayda geçirdi.
Alakalar en kıymetli sınamalara karşı gelişti
Bu taarruz ve daha sonrasından yaşanan olaylara rağmen Türk-Rus diyaloğu etkilenmedi. Bilhassa Suriye, Libya üzere bölgesel konularda her vakit tıpkı görüşte olmamalarına rağmen süreçlerin en değerli aktörleri olarak sahnede kalmayı başardılar.
Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in geçen sene yıllık basın toplantısında muhatabı Erdoğan’la ilgili konuşurken her vakit birebir görüşte olmamalarına karşın “sözünün adamı” diye tanımlaması bu diyaloğun şahsi boyutunu da gösteren bir öge olarak hafızalarda.
Doğu ile ilgiler konusunda uzman Andrey Ontikov da, sorularımıza verdiği karşılıklarda, Rus uçağının düşürülmesi ve büyükelçinin öldürülmesi üzere hayli kıymetli iki olumsuz olaya rağmen Türkiye ve Rusya’nın ilgilerini devam ettirmelerine dikkat çekti.
“Türkiye ve Rusya’nın çıkarları biroldukca yerde çatışıyor: Dağlık Karabağ, Suriye ve Libya bunlardan bazıları” diyen Ontikov şu noktanın altını çiziyor:
“Çok önemli olmalarına rağmen bu aksilikler bir tansiyona niye olmuyorlar. Bu düzeye diyalog ve orta noktayı arama yardımıyla gelindi. Bu da ortak çıkarlar kapsamında biroldukca farklı coğrafyada istikrarı birlikteinde getiriyor. Bunun yanında ülkelerimiz içinde çeşitli ekonomik projeler de yer alıyor ve bu işbirliği de diyaloğa daha fazla yer yaratıyor. Türkiye bizim ne dostumuz ne de müttefikimiz. Bizim bir ortağımız fakat epey da sıradan olmayan bir biçimde.”
Türkiye-Rusya: Formalite evlilik
Rus Milletlerarası Münasebetler Kurulu ve Valdai Tartışma Kulübü üyesi Maxim Suchkov da Türk-Rus bağlarını değerlendirirken, “sadece çocukların hatırına birlikte yaşamaya devam eden iki partnerin formalite evliliği” tarifini kullanıyor.
“İki önder içindeki özel bağlar ticarette ve turizmde büyümeye, Akkuyu üzere büyük bir nükleer güç projesine, Rusya’dan Türkiye’ye TurkStream doğal gaz boru sınırına, Türkiye’nin S-400 hava savunma sistemi almasına ve askeri teknoloji alanında potansiyel işbirliğinin önünün açılmasına niye oldu,” diye konuşan Suchkov, bu olumlu noktalara karşın alakaların süratle bozulabileceği ihtarında da bulundu:
“Ancak bu (olumlu unsurlar), her iki ülkeyi ‘stratejik ortak’ tabirinden ‘tarihi düşmana’ geçişin birkaç gün ortasında yapılabileceği farklı krizlerden korumaz. Bağlantıları son derece esnek tutmaya fayda yalnızca. Bu esnekliğin tam odağında ise her iki tarafın da çatışma yerine işbirliğinin daha yararlı olduğu fikrine ait alaycı bir pragmatizm yer alıyor.
“Uluslararası sistemin Batılılaşmadan uzaklaştığı bir devirde Türkiye, Rusya’yı kendi stratejik egemenliğini güçlendirmek için kullanabileceği bir kaynak olarak görürken Rusya da Türkiye’yi büyük bir güç olarak kendi otoritesini artırmanın bir aracı olarak görmekte.”
“Türkiye’ye asla dönmem dedim kendime”
Öldürülmesinden bu yana geçen beş sene ortasında Büyükelçi Karlov’un anısının yaşatılması için biroldukca şey yapıldı Türkiye’de: Büyükelçilik binasının bulunduğu caddeye ismi verildi. Birebir biçimde Antalya’nın Demre ilçesinde de bir caddede yaşıyor ismi. Silifke’de de büyükelçinin anısını yaşatmak için bir müze kuruldu. Fakat bir daha de Türk ve Rus yetkililerinin, bu bahsin artık daha fazla dikkat çekmemesini tercih ettikleri gözleniyor.
Marina Karlova, “İlk başlarda, hayatımın en pahalı şahsını yitirdiğim ülkeye tekrar asla dönmem diyordum. Lakin duygusal sözlerdi bunlar. Türkiye’yi seviyorum. Kocamın başına gelenlerle ilgili hüzün duyan ve içtenlikle benim hislerimi paylaşan halkını da seviyorum,” kelamlarıyla açıklıyor bugünkü hislerini.