ABD Lideri Joe Biden, Texas’ta kürtajı büyük oranda yasaklayan yasanın yürütmesinin Yüksek Mahkeme tarafınca durdurulmamasına reaksiyon gösterdi. Biden, mahkemenin tutumu için “Anayasal haklara görülmemiş bir saldırı” dedi ve kürtaj hakkı konusunda “topyekün mücadele” kelamı verdi.
Yasanın yürürlüğe girmesiyle Texas’ta 6 haftayı geçmiş bir gebeliğe son veren ya da buna yardımcı olan herkes hakkında dava açılabilecek.
6 hafta birfazlaca bayan için hamileliğin farkında olmadıkları bir devir olduğundan, eyalette kürtaj fiilen büyük oranda yasaklanmış oluyor.
Yüksek Mahkeme’nin liberal yargıçlarından Sonia Sotomayor karara muhalefet şerhinde, bu düzenlemeye karşı çıkmayan yargıçların “açıkça anayasaya muhalif bir yasa” karşısında “başlarını kuma gömmeyi tercih ettiklerini” kaydetti.
Biden ne yapacak?
ABD Lideri Joe Biden ise Yüksek Mahkeme’yi “anayasal olmayan bir kaosa” yol açmakla suçladı.
Joe Biden, Sıhhat ve İnsani Hizmetler Bakanlığı ile Adalet Bakanlığı’na, federal hükümetin “kadınlar ve hizmet sağlayıcıların korunması için” ne çeşit adımlar atılabileceğini araştırmaları için talimat verdiğini söylemiş oldu lakin daha fazla detaya girmedi.
Biden ayrıyeten Texas’taki kürtaj yasağının, ülkesinde kürtaj konusunda bir dönüm noktası niteliğindeki Yüksek Mahkeme’nin 1973 tarihindeki sonucunı ihlal ettiğini söylemiş oldu.
Yüksek Mahkeme o tarihte, ABD genelinde kürtajın anayasal bir hak olduğuna ve engellenemeyeceğine hükmetmişti.
Texas’tan yansılar
Cumhuriyetçi Texas Valisi Greg Abbott ise eyaletinin “yaşam hakkını her daim savunacağını” söylemiş oldu.
ABD Yüksek Mahkemesi’nin yürütmeyi durdurmayı reddeden sonucu Texas Vali Yardımcısı Dan Patrick tarafınca memnuniyetle karşılandı.
Patrick Twitter bildirisinde “#Yaşamdanyana büyük bir zafer! Bu hayat kurtarıcı yasa Texas’ın ömürden yana inançlarının ve en muhafazasız olanı müdafaa kararlılığımızın devam ettiğinin bir ifadesi” dedi.
Kürtaj yapan sağlıkçılar nasıl reaksiyon verdi?
Texas’da kürtaj hizmeti verenler de bir yandan yeni yasanın yürürlüğe girmesinin getireceği değişiklikleri sindirmeye çalışırken öteki yandan düzenlemeye itiraz etmenin yollarını arıyor.
Whole Woman’s Health isimli klinikten Andrea Ferrigno “Gerçek bir yıkım oldu” diye konuştu.
BBC’ye konuşan Ferrigno hastalarının yeni düzenlemeden daha sonra nasıl gebelikle ilgili olarak “kendilerini fazlaca süratli bir biçimde karar verme baskısı altında ve çaresiz” hissettiklerini söylemiş oldu.
Ferrigno, gebelik müddeti 6 haftayı dolmuş olan, yani eyalet yasasının kapsamına giren bayanlara bundan daha sonra atabilecekleri adımlarla ilgili bilgi sağladıklarını da söylemiş oldu.
Texas’ın San Antonio kentindeki Planned Parenthood kliniği de “yasal süreçler devam ettiği sürece” kürtaj hizmetlerini durdurduğunu bildirdi.
Texas Kalp Atışı Yasası diye de anılan düzenleme kürtaj terslerinin “ceninin kalp atışı” diye niteledikleri noktadan daha sonra gebeliğin sonlandırılmasını yasaklıyor. Bu da çoklukla hamileliğin altıncı haftasından itibaren kürtajın yasaklanması manasına geliyor ki biroldukça bayan bu noktada gebe olduklarını anlamamış bile olabiliyor.
Amerikan Bayan Hastalıkları ve Doğum Uzmanları Koleji yetkilileri, “kalp atışı” kavramının aldatıcı olduğuna dikkat çekiyor ve bu etapta duyulan şeyin kalp atışı değil cenin dokusunun çabucak sonrasında fetus geliştikçe kalp haline gelecek olan kısmının verdiği ses olduğunu vurguluyor.
Texas’taki yasası ayrıyeten koyduğu yasağı alışılmışın haricinde bir yaptırıma da bağlıyor: Her Amerikan vatandaşına, yasa dışı kürtajın yapılmasına “yardım ve yataklık eden” herkes hakkında dava açma hakkı veriyor.
Bu da teorik olarak, her bireyin kürtaj yapan hekimler ve klinikleri hatta muhtemelen bu sürece bir biçimde katılan yahut dayanak veren işçi, aile mensupları, din adamları dahil herkesi 10 bin dolara kadar tazminat talebiyle mahkemeye verebilmesi demek.
Yasanın uygulanmasının yaptırımının yetkili mercilere değil vatandaşlara verilmesi, Yüksek Mahkeme de müdahale etmeyi reddettiğine bakılırsa, muhtemelen yasaya hukuken itiraz edilebilmesi için, bir vatandaşın kürtaj maddesine dayanarak tazminat davası açmasını beklemek gerektiği manasına geliyor.
Yasa yalnızca acil tıbbi gereklilik durumunda tabip raporu olması koşuluyla kürtaj yasağına istisna getiriyor ancak ensest ya da tecavüz kararı meydana gelen gebelikler için muafiyet koymuyor.
Bu durumda altı haftadan büyük gebelikler için, kürtaj yaptırmak isteyen Texaslı bayanların öteki eyaletlere gitmesi gerekecek.
ABD’de 1973’te tarihi bir kararla sonuçlanan davayı açan Norma McCorvey, daha sonraki senelerda kürtaj hakkının önde gelen savunucularından oldu
ABD çapında kürtaj 1973 yılında Yüksek Mahkeme’nin aldığı bir kararla yasal hale geldi. Bu sonucun alındığı dava “Roe, Wade’e karşı” davası olarak anılıyor.
O tarihte Yüksek Mahkeme yargıçları 2’ye karşı 7 oy sıklıkla tek tek eyaletlerin kürtajı yasaklama yetkisine sahip olmadığına karar vermişti.
Yüksek Mahkeme bu sonucunı ABD Anayasası’nın bireylerin ailevi konularda karar verme özgürlüğünü teminat altına alan 14. hususuna dayanarak vermiş, bir bayanın gebeliğini sonlandırma sonucunın bu özgürlük kapsamında olduğuna hükmetmişti.
Davayı “Jane Roe” takma ismini kullanarak açın 25 yaşındaki Norma McCorvey o sırada bir daha Texas’ta geçerli olan ve birçok kürtajı “suç” kapsamına alarak yasaklayan yasaya karşı açmıştı.
Vaktin Texas Eyalet Başsavcısı Henry Wade ise davada kürtajı yasaklayan düzenlemeyi savunmuştu.
Bu davada verilen karar kürtaj hakkında üçer aylık devirlerle belirlenen bir sistem getirmişti:
Yasanın yürürlüğe girmesiyle Texas’ta 6 haftayı geçmiş bir gebeliğe son veren ya da buna yardımcı olan herkes hakkında dava açılabilecek.
6 hafta birfazlaca bayan için hamileliğin farkında olmadıkları bir devir olduğundan, eyalette kürtaj fiilen büyük oranda yasaklanmış oluyor.
Yüksek Mahkeme’nin liberal yargıçlarından Sonia Sotomayor karara muhalefet şerhinde, bu düzenlemeye karşı çıkmayan yargıçların “açıkça anayasaya muhalif bir yasa” karşısında “başlarını kuma gömmeyi tercih ettiklerini” kaydetti.
Biden ne yapacak?
ABD Lideri Joe Biden ise Yüksek Mahkeme’yi “anayasal olmayan bir kaosa” yol açmakla suçladı.
Joe Biden, Sıhhat ve İnsani Hizmetler Bakanlığı ile Adalet Bakanlığı’na, federal hükümetin “kadınlar ve hizmet sağlayıcıların korunması için” ne çeşit adımlar atılabileceğini araştırmaları için talimat verdiğini söylemiş oldu lakin daha fazla detaya girmedi.
Biden ayrıyeten Texas’taki kürtaj yasağının, ülkesinde kürtaj konusunda bir dönüm noktası niteliğindeki Yüksek Mahkeme’nin 1973 tarihindeki sonucunı ihlal ettiğini söylemiş oldu.
Yüksek Mahkeme o tarihte, ABD genelinde kürtajın anayasal bir hak olduğuna ve engellenemeyeceğine hükmetmişti.
Texas’tan yansılar
Cumhuriyetçi Texas Valisi Greg Abbott ise eyaletinin “yaşam hakkını her daim savunacağını” söylemiş oldu.
ABD Yüksek Mahkemesi’nin yürütmeyi durdurmayı reddeden sonucu Texas Vali Yardımcısı Dan Patrick tarafınca memnuniyetle karşılandı.
Patrick Twitter bildirisinde “#Yaşamdanyana büyük bir zafer! Bu hayat kurtarıcı yasa Texas’ın ömürden yana inançlarının ve en muhafazasız olanı müdafaa kararlılığımızın devam ettiğinin bir ifadesi” dedi.
Kürtaj yapan sağlıkçılar nasıl reaksiyon verdi?
Texas’da kürtaj hizmeti verenler de bir yandan yeni yasanın yürürlüğe girmesinin getireceği değişiklikleri sindirmeye çalışırken öteki yandan düzenlemeye itiraz etmenin yollarını arıyor.
Whole Woman’s Health isimli klinikten Andrea Ferrigno “Gerçek bir yıkım oldu” diye konuştu.
BBC’ye konuşan Ferrigno hastalarının yeni düzenlemeden daha sonra nasıl gebelikle ilgili olarak “kendilerini fazlaca süratli bir biçimde karar verme baskısı altında ve çaresiz” hissettiklerini söylemiş oldu.
Ferrigno, gebelik müddeti 6 haftayı dolmuş olan, yani eyalet yasasının kapsamına giren bayanlara bundan daha sonra atabilecekleri adımlarla ilgili bilgi sağladıklarını da söylemiş oldu.
Texas’ın San Antonio kentindeki Planned Parenthood kliniği de “yasal süreçler devam ettiği sürece” kürtaj hizmetlerini durdurduğunu bildirdi.
- ABD’nin Texas eyaletinde tartışmalı kürtaj yasağı yürürlüğe girdi, Yüksek Mahkeme yürütmeyi durdurmadı
- ABD’nin Texas eyaletinde kürtaj yasağı bayanları nasıl etkiledi?
- ABD’de kürtaj tartışması: Erkekler kelam sahibi olmalı mı?
Texas Kalp Atışı Yasası diye de anılan düzenleme kürtaj terslerinin “ceninin kalp atışı” diye niteledikleri noktadan daha sonra gebeliğin sonlandırılmasını yasaklıyor. Bu da çoklukla hamileliğin altıncı haftasından itibaren kürtajın yasaklanması manasına geliyor ki biroldukça bayan bu noktada gebe olduklarını anlamamış bile olabiliyor.
Amerikan Bayan Hastalıkları ve Doğum Uzmanları Koleji yetkilileri, “kalp atışı” kavramının aldatıcı olduğuna dikkat çekiyor ve bu etapta duyulan şeyin kalp atışı değil cenin dokusunun çabucak sonrasında fetus geliştikçe kalp haline gelecek olan kısmının verdiği ses olduğunu vurguluyor.
Texas’taki yasası ayrıyeten koyduğu yasağı alışılmışın haricinde bir yaptırıma da bağlıyor: Her Amerikan vatandaşına, yasa dışı kürtajın yapılmasına “yardım ve yataklık eden” herkes hakkında dava açma hakkı veriyor.
Bu da teorik olarak, her bireyin kürtaj yapan hekimler ve klinikleri hatta muhtemelen bu sürece bir biçimde katılan yahut dayanak veren işçi, aile mensupları, din adamları dahil herkesi 10 bin dolara kadar tazminat talebiyle mahkemeye verebilmesi demek.
Yasanın uygulanmasının yaptırımının yetkili mercilere değil vatandaşlara verilmesi, Yüksek Mahkeme de müdahale etmeyi reddettiğine bakılırsa, muhtemelen yasaya hukuken itiraz edilebilmesi için, bir vatandaşın kürtaj maddesine dayanarak tazminat davası açmasını beklemek gerektiği manasına geliyor.
Yasa yalnızca acil tıbbi gereklilik durumunda tabip raporu olması koşuluyla kürtaj yasağına istisna getiriyor ancak ensest ya da tecavüz kararı meydana gelen gebelikler için muafiyet koymuyor.
Bu durumda altı haftadan büyük gebelikler için, kürtaj yaptırmak isteyen Texaslı bayanların öteki eyaletlere gitmesi gerekecek.
ABD’de 1973’te tarihi bir kararla sonuçlanan davayı açan Norma McCorvey, daha sonraki senelerda kürtaj hakkının önde gelen savunucularından oldu
ABD çapında kürtaj 1973 yılında Yüksek Mahkeme’nin aldığı bir kararla yasal hale geldi. Bu sonucun alındığı dava “Roe, Wade’e karşı” davası olarak anılıyor.
O tarihte Yüksek Mahkeme yargıçları 2’ye karşı 7 oy sıklıkla tek tek eyaletlerin kürtajı yasaklama yetkisine sahip olmadığına karar vermişti.
Yüksek Mahkeme bu sonucunı ABD Anayasası’nın bireylerin ailevi konularda karar verme özgürlüğünü teminat altına alan 14. hususuna dayanarak vermiş, bir bayanın gebeliğini sonlandırma sonucunın bu özgürlük kapsamında olduğuna hükmetmişti.
Davayı “Jane Roe” takma ismini kullanarak açın 25 yaşındaki Norma McCorvey o sırada bir daha Texas’ta geçerli olan ve birçok kürtajı “suç” kapsamına alarak yasaklayan yasaya karşı açmıştı.
Vaktin Texas Eyalet Başsavcısı Henry Wade ise davada kürtajı yasaklayan düzenlemeyi savunmuştu.
Bu davada verilen karar kürtaj hakkında üçer aylık devirlerle belirlenen bir sistem getirmişti:
- Hamileliğin birinci üç ayında bayanlara kürtaj konusunda tam tercih hakkı verilecek
- İkinci üç ay için hükümete kimi düzenlemeler getirme hakkı tanınacak
- Hamileliğin üçüncü ayında yani ceninin artık rahim haricinde yaşayabilecek hale geldiği periyotta eyaletler kürtajı sınırlayabilecek ya da yasaklayabilecek