Gazeteci-yazar Fehim Taştekin
Arap Baharı isyanı, dış müdahaleler ve iç savaşla bölünmeler yaşayan Libya rotasını seçimlere kırdığından beri “sandığa gitmek” ile “sandığı gömmek” içinde geriliyor.
Trablus-Mısrata merkezli güçler, Libya Ulusal Ordusu önderi Mareşal Halife Hafter ile 2011’de linç edilen devrik başkan Albay Muammer Kaddafi’nin oğlu Seyfülislam Kaddafi’nin yarıştığı bir seçime müsaade vermeyecekleri tehdidini sürdürürken, Yüksek Seçim Heyeti (YSK) sonuncu aday listesini bir türlü açıklayamadı. Süreç hasımların adaylığını ya da muhtemel zaferini peşinen reddedip elini tetiğe uzatan güçlerin elinde rehine.
Bölünmeleri bitirmek için seçime umut bağlayanlar da seçimi erteletmek isteyenler de savaşı bertaraf etmekten bahsediyor. Süreci yönetmekten sorumlu yetkililer de 24 Aralık’a birkaç gün kala bu şartlarda sandıkların açılabileceği umudunu yitirmişe benziyor. Hafter destekçileri içinde da seçimin ertelenmesinin elzem olacağına dair sesler yükselmeye başladı. Lakin geçiş periyodu idaresi seçimlerin planlandığı üzere yapılacağına dair demeçleri sürdürüyor.
YSK birinci incelemede 98 adaydan 25’inin üzerini çizmişti. Halife Hafter, Seyfülislam Kaddafi ve Başbakan Abdülhamid Dibeybe’nin adaylıklarına itirazlar mahkemelere taşındı. YSK ve mahkemeler baskı, tehdit, şantaj ve rüşvet suçlamalarının gölgesinde kaldı. Şiddetli restleşmelerin altında üç isim için adaylığın yolu açıldı. İş askeri-siyasi aktörlerin cenderesindeki YSK’nin vereceği karara kaldı. YSK, türel altyapısı eksik bir müddetcin üstesinden Yüksek Yargı Kurulu ve Temsilciler Meclisi’nin beş kişilik özel komitesiyle uyum halinde gelmeye çalışıyor. Birleşmiş Milletler’in (BM) yol haritasına göre başkanlık seçimiyle tıpkı gün yapılması gereken parlamento seçimleri için 5 bin 385 kişi aday oldu. Bunlarla ilgili incelenme de bitmedi. İki seçimin bir ortada olup olmayacağı da muamma.
Umutsuz bir tablo
Farklı askeri ve siyasi güçler içinde lime lime olan ülkeyi birleştirmek için BM Libya Misyonu’nun öncülüğünde hazırlanan yol haritası seçim sathi mailinde birden çok hususta sendeledi:
-23 Ekim 2020 ateşkesinin akabinde yeni ‘Başkanlık Konseyi’ ve ‘Ulusal Mutabakat Hükümeti’nin kurulmasıyla yakalanan ivme bölünmüş kurumlar ve güçlerin birleşmesine yetmediği üzere sağlıklı bir seçim süreci yürütülemedi. Hesapta seçime kadar 5+5 Askeri Komite’nin çalışmaları yardımıyla Trablus merkezli resmi ve gayriresmi güçlerle ülkenin doğusunu denetim eden Hafter’e bağlı güçler tek çatı altında birleşecek; Merkez Bankası üzere hâkim kurumlardaki bölünmüşlüğe son verilecekti.
-Üç ay ortasında tüm yabancı güçler ve milisler Libya’dan gönderilecekti. Bu konulardaki görüşmeler ipe un seriyor. Milisler ve yabancı güçlerin çekilmesinde muhatap Türkiye ve Rusya. 16 Nisan’da BM Güvenlik Kurulu 2571 sayılı kararla tarafları ateşkes muahedesine uymaya ve tüm yabancı güçler ve milislerin gecikmeden çekilmeye çağırmıştı. 23 Haziran’da Berlin’deki ikinci konferans ve 12 Kasım’daki Paris Konferansı’nda bu davetler bir dahalenmişti. Berlin’deki ikinci konferansta Rusya ve Türkiye içinde eş vakitli olarak kısmi çekilme istikametinde bir uzlaşma sağlanmıştı. Manidar bir gelişme olmadı. Stratejik hesaplar garantileninceye kadar statükonun sürdürüleceği anlaşılıyor.
-Tabii bu sürecin kuvvetli nazaranvlerinden biri de seçim yasasının hazırlanmasıydı. Tobruk merkezli Temsilciler Meclisi Lideri Akile Salih 8 Eylül’de yasanın çıktığını duyurdu. Trablus’ta istişare organına dönüştürülmüş “Devlet Yüksek Kurulu’nun (eski Genel Ulusal Kongre) lideri Halide el Mişri tasarı için kendileriyle uyum olmadığını, Salih’in tasarıyı tartışmaya açmadan oldubittiyle çıkardığını belirtip seçimlerin ertelenmesi kampanyasına soyundu. Mişri’nin temaslı olduğu Müslüman Kardeşler de seçimin Şubat ayına ertelenmesi istikametinde tercihini açıkladı. Kendi adaylarıyla sonuç alma bahtı bulunmayan, bu niçinle Dibeybe’ye yatırım yapan Müslüman Kardeşler’in öteden beri tercihi evvel anayasa ve referandum.
Diskalifiye savaşı
Dibeybe mahkeme ve yüksek seçim heyetinin olumlu tavrını temin için bakılırsavini vekâleten Ramazan Ebu Cenah’a devretti lakin tartışma bitmedi. BM, Şubat’ta Siyasi Diyalog Forumu’nda süreksiz idaresi belirlerken adaylardan seçime katılmama kelamını almıştı. Dibeybe bu taahhüdü de çiğnemiş oldu. Başbakanken evlenecek gençlere konut kredisi, fiyatsız arsa ve üniversite öğrencilerine iki kat burs vaat eden Dibeybe, aday olduktan daha sonra çetin bir muhalefetle karşılaştı: Libya Diyalog Forumu’nda üyelere rüşvet vererek koltuğu garantilediği suçlamaları yinelanırken üniversite diplomasının düzmece olduğu ve devletin kaynaklarını kullandığı suçlamasıyla karşı karşıya kaldı. Argüman o ki Dibeybe de talihinin azaldığını anlayınca seçimin ertelenmesini ister hale geldi.
Hafter, Kaddafi ve yeminli düşmanları
Asıl sarsıcı restleşme Dibeybe’nin ötesinde. Halife Hafter ve Seyfülislam Kaddafi’nin adaylığını kırmızı çizgiye dönüştüren Trablus-Mısrata sınırındaki güçler çok kararlı gözüküyor. Seçimin ertelenmesi kampanyasında öne çıkan Mışri, 10 Kasım’da Ankara’da Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’la istişarelerde bulunmuş, 13 Kasım’da İstanbul’da bir konferansta Libya’yı bölünmeye ve iç savaşa götüreceği nedeni öne sürülerek Türkiye’nin de yanılgılı bir seçimden yana olmadığını söylemişti.
Seçimlerin ertelenmesi konusunda kabaca “Türkiye dayanaklı Batı güçleri” ve “Mısır, Rusya, Fransa, Birleşik Arap Emirlikler dayanaklı doğu güçleri” diye zıtlık üzerine konseyi kaba bir bölünmeden kelam etmek aldatıcı olabilir.
Ankara, Fayez Sarrac hükümetiyle yaptığı deniz yetki alanları ve askeri işbirliği mutabakatlarından vazgeçmeyecek şahsa bakıyor. Dibeybe ülkü bir aday. Rakibi Başağa da Hafter’in Trablus kuşatmasına karşı Türkiye ile fazlaca yakından çalışmış bir isim. Fakat Başağa, Şubat’ta başbakanlığı garantilemek için Mısır, Fransa ve ABD’nin de dayanağını arayarak ilgilerini çeşitlendirmişti.
Bu seçimde de ABD ve Britanya başta olmak üzere Batı’ya en yakın aday olarak kendinden kelam ettiriyor. Amerikan tavrıyla örtüşen bir halla da seçimin ertelenmesine karşı çıkıyor. Bu tavır, Kasım’da havlu atan Ian Kubis’in yerine BM Libya Özel Temsilciliği nazaranvini yürüten Stephanie Williams’ın gayretleriyle da örtüşüyor.
Williams geçen hafta seçime karşı çıkanları ikna etmek için Trablus ve Mısrata’da görüşmeler yaptı. Williams’a şiddetle cephe alanlar çıktı. Bunların başında Semud Tugayı önderi Salah Badi geliyor. 15 Aralık’ta bir küme müttefikiyle birlikte yayımladığı görüntü kaydında “hain” dediği Williams’ı ülkeden kovmaktan bahseden Badi, “Anayasa ve suçluları iktidara erişmekten men kapsamlı yasa olmadan seçimler olmayacak” deyip ekledi:
“Her şeyi tepetaklak edecek sıradan bir karar üzerinde anlaştık.”
Bu çıkışıyla paralel İslamcı kümeler Başkanlık Kurulu’nun binasını kuşattı. Bu kuşatmayı Trablus Askeri Bölge Kumandanı Abdulsıradan Mervan’ın misyondan alınmasının tetiklediği öğrenildi. Kuşatma, yabancı güçler kadar kendilerini devrimci güç diye konumlandıran Libyalı milislerin seçimler dahil olağanlaşma sürecini nasıl tehdit ettiğini bir sefer daha gösterdi.
Hafter adaylığını deklare ettiğında mutabakat hükümetine bağlı Savunma Bakanlığı’nın bünyesindeki milis kümeler yedi kentte seçim merkezlerini basmıştı. Zaviye’deki milisler alenen savaş başlatma tehdidi savurmuştu. Mısrata İhtiyarlar ve İleri Gelenler Meclisi de Halife Hafter ve Seyfülislam Kaddafi’yi kastederek, bilerek savaş kabahati işleyenlerin adaylıklarını reddettiklerini duyurmuştu.
Lokal medyaya bakılırsa Müslüman Kardeşler, 14 Aralık’ta Zaviye ve Mısrata’dan gelen milislerin iştirakiyle Trablus’ta YSK önünde oturma hareketi başlattı. Buna rağmen Sirte, Trablus, Sebha ve Tobruk’ta seçimlerin ertelenmesine karşı çıkanlar şovlar düzenledi.
Libya belgesinde eli olan öbür aktörlerin tercihleriyle ilgili de tablo karmaşık. Genel izlenim; ABD’nin Seyf’ül İslam haricinde adaylarla ilgili bir rezerv taşımadığı ve belirli bir isim üzerinde durmadığı istikametinde. Özel savaş şirketi Wagner üzerinden Hafter’in askeri destekçisi olsa da siyaseten yumurtaları farklı sepetlere dağıtan ve Trablus kanadıyla münasebetlerini ilerleten Rusya, Seyf’ül İslam dahil tüm adaylar hakkında sonucun sandıkta verilmesi gerektiğini savunuyor. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, ABD’nin Libyalılar ismine karar verme hakkı olmadığını belirterek durumlarının şu biçimde lisana getirdi:
“Seyfülislam Kaddafi’nin ve genel olarak Kaddafi klanının, Mareşal Hafter, Akile Salih, Abdülhamid Dibeybe ve öteki adaylar üzere biroldukça destekçisi olduğunu biliyoruz.”
Müslüman Kardeşler’i tehdit olarak nazarann ve Türkiye’nin üs edinmesine karşı çıkan Mısır da “tarafsızlık” manzarası vermeye çalışıyor. Mısır medyasına nazaran Sisi idaresi Hafter ve Salih’i yakın planda tutuyor; Fethi Başağa, Ali Zeydan ve Arif el Nayed üzere adaylara bıçak biliyor; Seyfülislam Kaddafi”ye itiraz etmiyor. Türkiye ile bağlantıları olağanlaştıran Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) de kendini Hafter tarafında hapseden eski çizgisinden çıkıp Trablus’la yeni bir başlangıç yapmaya çalışıyor. Birinci adımı ticaret odaları içinde 2012’de imzalanmış bir muahedeyi aktive ederek attılar.
Büyük açmaz: Savaştan kaçarken savaş çıkarmak
10 yılda yekpare bir devletin yokluğunda rant alanları oluştu. bir fazlaca aktör siyasi, askeri ve ekonomik durumlarını yitirmek istemiyor. Seçim mevcut statükodan faydalanan hiç bir tarafa garantiler sunmuyor. İmgede İçişleri Bakanlığı’na bağlı olsalar bile milis güçleri de savaş şartlarında oluşmuş çarkın dönmesini temin ediyor. Yabancı güçlerin paylaşım ve nüfuz savaşı da Libyalıların ulusal bir dava etrafında birleşmesini tamamıyla zorlaştırıyor.
Seçim pek birden fazla için bu anormalliği bitirmek için yegâne çıkış yolu ancak bu şartlarda sandığı savaş sebebi sayan güçlerin yarattığı açmaz büyük: Hafter ve Kaddafi seçime katılırsa batı tarafındaki milisler seçimi yaptırtmayacak. Hafter’in üzeri çizilirse bu sefer de doğuda seçim imkânsız hale gelecek. Bu da ülkedeki fiili bölünmeyi kalıcı hale getirecek.
bir hayli kişi seçimin ertelenmesinin işe yaramayacağını, aylardır uzlaşılamayan seçim kanunuyla ilgili kimsenin mucize yaratamayacağını, rakip ve hasımların birbirini diskalifiye etme yarışının bitmeyeceğini ve süreç uzadıkça kaosun büyüyeceğini düşünüyor.
Arap Baharı isyanı, dış müdahaleler ve iç savaşla bölünmeler yaşayan Libya rotasını seçimlere kırdığından beri “sandığa gitmek” ile “sandığı gömmek” içinde geriliyor.
Trablus-Mısrata merkezli güçler, Libya Ulusal Ordusu önderi Mareşal Halife Hafter ile 2011’de linç edilen devrik başkan Albay Muammer Kaddafi’nin oğlu Seyfülislam Kaddafi’nin yarıştığı bir seçime müsaade vermeyecekleri tehdidini sürdürürken, Yüksek Seçim Heyeti (YSK) sonuncu aday listesini bir türlü açıklayamadı. Süreç hasımların adaylığını ya da muhtemel zaferini peşinen reddedip elini tetiğe uzatan güçlerin elinde rehine.
Bölünmeleri bitirmek için seçime umut bağlayanlar da seçimi erteletmek isteyenler de savaşı bertaraf etmekten bahsediyor. Süreci yönetmekten sorumlu yetkililer de 24 Aralık’a birkaç gün kala bu şartlarda sandıkların açılabileceği umudunu yitirmişe benziyor. Hafter destekçileri içinde da seçimin ertelenmesinin elzem olacağına dair sesler yükselmeye başladı. Lakin geçiş periyodu idaresi seçimlerin planlandığı üzere yapılacağına dair demeçleri sürdürüyor.
YSK birinci incelemede 98 adaydan 25’inin üzerini çizmişti. Halife Hafter, Seyfülislam Kaddafi ve Başbakan Abdülhamid Dibeybe’nin adaylıklarına itirazlar mahkemelere taşındı. YSK ve mahkemeler baskı, tehdit, şantaj ve rüşvet suçlamalarının gölgesinde kaldı. Şiddetli restleşmelerin altında üç isim için adaylığın yolu açıldı. İş askeri-siyasi aktörlerin cenderesindeki YSK’nin vereceği karara kaldı. YSK, türel altyapısı eksik bir müddetcin üstesinden Yüksek Yargı Kurulu ve Temsilciler Meclisi’nin beş kişilik özel komitesiyle uyum halinde gelmeye çalışıyor. Birleşmiş Milletler’in (BM) yol haritasına göre başkanlık seçimiyle tıpkı gün yapılması gereken parlamento seçimleri için 5 bin 385 kişi aday oldu. Bunlarla ilgili incelenme de bitmedi. İki seçimin bir ortada olup olmayacağı da muamma.
Umutsuz bir tablo
Farklı askeri ve siyasi güçler içinde lime lime olan ülkeyi birleştirmek için BM Libya Misyonu’nun öncülüğünde hazırlanan yol haritası seçim sathi mailinde birden çok hususta sendeledi:
-23 Ekim 2020 ateşkesinin akabinde yeni ‘Başkanlık Konseyi’ ve ‘Ulusal Mutabakat Hükümeti’nin kurulmasıyla yakalanan ivme bölünmüş kurumlar ve güçlerin birleşmesine yetmediği üzere sağlıklı bir seçim süreci yürütülemedi. Hesapta seçime kadar 5+5 Askeri Komite’nin çalışmaları yardımıyla Trablus merkezli resmi ve gayriresmi güçlerle ülkenin doğusunu denetim eden Hafter’e bağlı güçler tek çatı altında birleşecek; Merkez Bankası üzere hâkim kurumlardaki bölünmüşlüğe son verilecekti.
-Üç ay ortasında tüm yabancı güçler ve milisler Libya’dan gönderilecekti. Bu konulardaki görüşmeler ipe un seriyor. Milisler ve yabancı güçlerin çekilmesinde muhatap Türkiye ve Rusya. 16 Nisan’da BM Güvenlik Kurulu 2571 sayılı kararla tarafları ateşkes muahedesine uymaya ve tüm yabancı güçler ve milislerin gecikmeden çekilmeye çağırmıştı. 23 Haziran’da Berlin’deki ikinci konferans ve 12 Kasım’daki Paris Konferansı’nda bu davetler bir dahalenmişti. Berlin’deki ikinci konferansta Rusya ve Türkiye içinde eş vakitli olarak kısmi çekilme istikametinde bir uzlaşma sağlanmıştı. Manidar bir gelişme olmadı. Stratejik hesaplar garantileninceye kadar statükonun sürdürüleceği anlaşılıyor.
-Tabii bu sürecin kuvvetli nazaranvlerinden biri de seçim yasasının hazırlanmasıydı. Tobruk merkezli Temsilciler Meclisi Lideri Akile Salih 8 Eylül’de yasanın çıktığını duyurdu. Trablus’ta istişare organına dönüştürülmüş “Devlet Yüksek Kurulu’nun (eski Genel Ulusal Kongre) lideri Halide el Mişri tasarı için kendileriyle uyum olmadığını, Salih’in tasarıyı tartışmaya açmadan oldubittiyle çıkardığını belirtip seçimlerin ertelenmesi kampanyasına soyundu. Mişri’nin temaslı olduğu Müslüman Kardeşler de seçimin Şubat ayına ertelenmesi istikametinde tercihini açıkladı. Kendi adaylarıyla sonuç alma bahtı bulunmayan, bu niçinle Dibeybe’ye yatırım yapan Müslüman Kardeşler’in öteden beri tercihi evvel anayasa ve referandum.
- Libya’da geçiş idaresi belirlendi: Başkanlık Kurulu’nda kimler var?
- Libya’da taraflar yeni seçim tarihinde uzlaştı: 24 Aralık 2021
Diskalifiye savaşı
Dibeybe mahkeme ve yüksek seçim heyetinin olumlu tavrını temin için bakılırsavini vekâleten Ramazan Ebu Cenah’a devretti lakin tartışma bitmedi. BM, Şubat’ta Siyasi Diyalog Forumu’nda süreksiz idaresi belirlerken adaylardan seçime katılmama kelamını almıştı. Dibeybe bu taahhüdü de çiğnemiş oldu. Başbakanken evlenecek gençlere konut kredisi, fiyatsız arsa ve üniversite öğrencilerine iki kat burs vaat eden Dibeybe, aday olduktan daha sonra çetin bir muhalefetle karşılaştı: Libya Diyalog Forumu’nda üyelere rüşvet vererek koltuğu garantilediği suçlamaları yinelanırken üniversite diplomasının düzmece olduğu ve devletin kaynaklarını kullandığı suçlamasıyla karşı karşıya kaldı. Argüman o ki Dibeybe de talihinin azaldığını anlayınca seçimin ertelenmesini ister hale geldi.
Hafter, Kaddafi ve yeminli düşmanları
Asıl sarsıcı restleşme Dibeybe’nin ötesinde. Halife Hafter ve Seyfülislam Kaddafi’nin adaylığını kırmızı çizgiye dönüştüren Trablus-Mısrata sınırındaki güçler çok kararlı gözüküyor. Seçimin ertelenmesi kampanyasında öne çıkan Mışri, 10 Kasım’da Ankara’da Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’la istişarelerde bulunmuş, 13 Kasım’da İstanbul’da bir konferansta Libya’yı bölünmeye ve iç savaşa götüreceği nedeni öne sürülerek Türkiye’nin de yanılgılı bir seçimden yana olmadığını söylemişti.
Seçimlerin ertelenmesi konusunda kabaca “Türkiye dayanaklı Batı güçleri” ve “Mısır, Rusya, Fransa, Birleşik Arap Emirlikler dayanaklı doğu güçleri” diye zıtlık üzerine konseyi kaba bir bölünmeden kelam etmek aldatıcı olabilir.
Ankara, Fayez Sarrac hükümetiyle yaptığı deniz yetki alanları ve askeri işbirliği mutabakatlarından vazgeçmeyecek şahsa bakıyor. Dibeybe ülkü bir aday. Rakibi Başağa da Hafter’in Trablus kuşatmasına karşı Türkiye ile fazlaca yakından çalışmış bir isim. Fakat Başağa, Şubat’ta başbakanlığı garantilemek için Mısır, Fransa ve ABD’nin de dayanağını arayarak ilgilerini çeşitlendirmişti.
Bu seçimde de ABD ve Britanya başta olmak üzere Batı’ya en yakın aday olarak kendinden kelam ettiriyor. Amerikan tavrıyla örtüşen bir halla da seçimin ertelenmesine karşı çıkıyor. Bu tavır, Kasım’da havlu atan Ian Kubis’in yerine BM Libya Özel Temsilciliği nazaranvini yürüten Stephanie Williams’ın gayretleriyle da örtüşüyor.
Williams geçen hafta seçime karşı çıkanları ikna etmek için Trablus ve Mısrata’da görüşmeler yaptı. Williams’a şiddetle cephe alanlar çıktı. Bunların başında Semud Tugayı önderi Salah Badi geliyor. 15 Aralık’ta bir küme müttefikiyle birlikte yayımladığı görüntü kaydında “hain” dediği Williams’ı ülkeden kovmaktan bahseden Badi, “Anayasa ve suçluları iktidara erişmekten men kapsamlı yasa olmadan seçimler olmayacak” deyip ekledi:
“Her şeyi tepetaklak edecek sıradan bir karar üzerinde anlaştık.”
- Libya’da Muammer Kaddafi’nin oğlu Seyfülislam Kaddafi, cumhurbaşkanlığına aday oldu
- Libya’da General Halife Hafter, seçimlere girebilmek için askeri nazaranvlerini bıraktı
Bu çıkışıyla paralel İslamcı kümeler Başkanlık Kurulu’nun binasını kuşattı. Bu kuşatmayı Trablus Askeri Bölge Kumandanı Abdulsıradan Mervan’ın misyondan alınmasının tetiklediği öğrenildi. Kuşatma, yabancı güçler kadar kendilerini devrimci güç diye konumlandıran Libyalı milislerin seçimler dahil olağanlaşma sürecini nasıl tehdit ettiğini bir sefer daha gösterdi.
Hafter adaylığını deklare ettiğında mutabakat hükümetine bağlı Savunma Bakanlığı’nın bünyesindeki milis kümeler yedi kentte seçim merkezlerini basmıştı. Zaviye’deki milisler alenen savaş başlatma tehdidi savurmuştu. Mısrata İhtiyarlar ve İleri Gelenler Meclisi de Halife Hafter ve Seyfülislam Kaddafi’yi kastederek, bilerek savaş kabahati işleyenlerin adaylıklarını reddettiklerini duyurmuştu.
Lokal medyaya bakılırsa Müslüman Kardeşler, 14 Aralık’ta Zaviye ve Mısrata’dan gelen milislerin iştirakiyle Trablus’ta YSK önünde oturma hareketi başlattı. Buna rağmen Sirte, Trablus, Sebha ve Tobruk’ta seçimlerin ertelenmesine karşı çıkanlar şovlar düzenledi.
- Libya seçime giderken Türkiye’nin konumu ne olacak?
- BM raporunda Türkiye’nin Libya’ya ‘çocuk savaşçı gönderdiği’ öne sürüldü, Ankara iddiayı yalanladı
- Libya’dan Türkiye’ye yabancı güçler ve paralı askerlerin çekilmesi için işbirliği daveti
- Türkiye Libya’daki son gelişmeleri nasıl yorumluyor, Batı’yla görüş ayrılığı neden arttı?
- BBC, Wagner Kümesi’nin Libya’da işlenen savaş hatalarıyla ve Rusya ordusuyla irtibatını ortaya çıkardı
Libya belgesinde eli olan öbür aktörlerin tercihleriyle ilgili de tablo karmaşık. Genel izlenim; ABD’nin Seyf’ül İslam haricinde adaylarla ilgili bir rezerv taşımadığı ve belirli bir isim üzerinde durmadığı istikametinde. Özel savaş şirketi Wagner üzerinden Hafter’in askeri destekçisi olsa da siyaseten yumurtaları farklı sepetlere dağıtan ve Trablus kanadıyla münasebetlerini ilerleten Rusya, Seyf’ül İslam dahil tüm adaylar hakkında sonucun sandıkta verilmesi gerektiğini savunuyor. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, ABD’nin Libyalılar ismine karar verme hakkı olmadığını belirterek durumlarının şu biçimde lisana getirdi:
“Seyfülislam Kaddafi’nin ve genel olarak Kaddafi klanının, Mareşal Hafter, Akile Salih, Abdülhamid Dibeybe ve öteki adaylar üzere biroldukça destekçisi olduğunu biliyoruz.”
Müslüman Kardeşler’i tehdit olarak nazarann ve Türkiye’nin üs edinmesine karşı çıkan Mısır da “tarafsızlık” manzarası vermeye çalışıyor. Mısır medyasına nazaran Sisi idaresi Hafter ve Salih’i yakın planda tutuyor; Fethi Başağa, Ali Zeydan ve Arif el Nayed üzere adaylara bıçak biliyor; Seyfülislam Kaddafi”ye itiraz etmiyor. Türkiye ile bağlantıları olağanlaştıran Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) de kendini Hafter tarafında hapseden eski çizgisinden çıkıp Trablus’la yeni bir başlangıç yapmaya çalışıyor. Birinci adımı ticaret odaları içinde 2012’de imzalanmış bir muahedeyi aktive ederek attılar.
Büyük açmaz: Savaştan kaçarken savaş çıkarmak
10 yılda yekpare bir devletin yokluğunda rant alanları oluştu. bir fazlaca aktör siyasi, askeri ve ekonomik durumlarını yitirmek istemiyor. Seçim mevcut statükodan faydalanan hiç bir tarafa garantiler sunmuyor. İmgede İçişleri Bakanlığı’na bağlı olsalar bile milis güçleri de savaş şartlarında oluşmuş çarkın dönmesini temin ediyor. Yabancı güçlerin paylaşım ve nüfuz savaşı da Libyalıların ulusal bir dava etrafında birleşmesini tamamıyla zorlaştırıyor.
Seçim pek birden fazla için bu anormalliği bitirmek için yegâne çıkış yolu ancak bu şartlarda sandığı savaş sebebi sayan güçlerin yarattığı açmaz büyük: Hafter ve Kaddafi seçime katılırsa batı tarafındaki milisler seçimi yaptırtmayacak. Hafter’in üzeri çizilirse bu sefer de doğuda seçim imkânsız hale gelecek. Bu da ülkedeki fiili bölünmeyi kalıcı hale getirecek.
bir hayli kişi seçimin ertelenmesinin işe yaramayacağını, aylardır uzlaşılamayan seçim kanunuyla ilgili kimsenin mucize yaratamayacağını, rakip ve hasımların birbirini diskalifiye etme yarışının bitmeyeceğini ve süreç uzadıkça kaosun büyüyeceğini düşünüyor.