Pakistan yüksek mahkemesi Cuma günü eski başbakan İmran Han'ın partisine parlamentoda 23 sandalye daha verilmesi gerektiğine karar verdi. Bay Khan'ın iki yıl önce görevden alınmasından bu yana ülkeyi sarsan siyasi huzursuzluk.
Karar, Başbakan Şehbaz Şerif liderliğindeki iktidar koalisyonunu parlamentodaki üçte ikilik çoğunluktan yoksun bırakıyor, zaten kırılgan olan hükümeti zayıflatıyor ve Han'ın partisi liderliğindeki muhalefeti cesaretlendiriyor.
Şerif'in hükümeti, ülkenin güçlü ordusunun düzinelerce seçime hile karıştırdığı ve durumu Han'ın partisinin aleyhine çevirdiği yönündeki iddiaların parlamento seçimlerine gölge düşürmesinin ardından beş ay önce iktidara geldi. Uzun süredir ülke siyasetinin görünmez eli olarak görülen Pakistan generalleri, Han'ın 2022'de devrilmesinden bu yana kavgalı durumda.
Ancak askeri liderliğin çarpıcı bir şekilde reddedilmesiyle, Han'a sadık adaylar son seçimde Ulusal Meclis'te sandalyelerin çoğunluğunu kazandılar; bu, ordunun bir zamanlar yenilmez imajını yerle bir eden bir zaferdi.
Muhalefetin zaferi, Han'ın orduyu suçladığı devrilmesinden bu yana generallerin siyasetteki etkisine ilişkin artan memnuniyetsizliği yansıtıyor. Bu iddialar ülke çapında kitlesel protestolara yol açtı ve ordunun otoritesine daha önce hiç olmadığı kadar meydan okudu. Ülkenin popüler ulusal kriket takımının eski kaptanı olan Khan, uydurma siyasi suçlamalar nedeniyle Ağustos ayında hapse atılmıştı.
Khan'ın partisi Pakistan Adalet Hareketi (PTI), son seçimlerde parlamentoda sandalye çoğunluğunu kazanmasına rağmen kadınlara ve azınlıklara ayrılan 70 sandalyeden hiçbirine tahsis edilemedi. Bunlar genellikle bir partinin kazanabileceği sandalye sayısıyla orantılı olarak verilir.
Bunun yerine bu sandalyeler Şerif'in iktidardaki koalisyonundaki partilere tahsis edildi ve bu partiler üçte ikilik kesin bir çoğunluğa sahip oldu.
Cuma günkü Yüksek Mahkeme kararı, Ulusal Meclis'i ayrılmış sandalyelerin bir kısmını PTI'ya yeniden tahsis etmeye zorlayarak onu Ulusal Meclis'teki en büyük tek parti haline getirdi.
PTI destekçileri, ordunun siyasette giderek daha önemli bir rol oynadığı ve ülkenin dış ve iç politikalarını giderek daha fazla şekillendirdiği bir ülkede kararı büyük bir zafer olarak selamladılar.
“Pakistan demokrasisinin ciddi tehditlerle karşı karşıya olduğu ve tüm demokratik normların baltalandığı bir dönemde, Yüksek Mahkeme'nin kararı memnuniyet verici bir rahatlamadır.” dedi. Fawad Chaudhry, Khan'ın partisinden eski enformasyon bakanı. Bu karar Pakistan'da demokrasinin güçlendirilmesi yönünde atılmış çok önemli bir adımdır” dedi.
Karar, Şerif'in baş yargıcın görev süresinin uzatılması da dahil olmak üzere kapsamlı yargı reformları planladığı dönemde geldi. Eleştirmenler, bu önlemlerin yargıyı siyasi amaçlarla etkilemeyi amaçladığını söyledi.
Her ne kadar Şerif'in koalisyonu parlamentoda hâlâ basit çoğunluğa sahip olsa da, üçte iki çoğunluk olmadan planlanan reformları büyük olasılıkla uygulayamayacak. Analistler, halk desteğinden yoksun olduğu için zaten zayıf görülen koalisyonun artık yönetme kabiliyetine ilişkin ek sorularla karşı karşıya kalacağını söylüyor.
Pakistan'da hiçbir başbakan tam bir dönem görev yapmamıştır. Cuma günkü karar, Şerif hükümetinin de erken sonla karşı karşıya kalabileceği yönündeki spekülasyonları artırdı.
Cuma günü, koalisyonunun temsilcileri Yüksek Mahkeme'nin kararının sonuçlarını küçümsemeye çalıştı.
Adalet Bakanı Azam Nazeer Tarar düzenlediği basın toplantısında, “Hükümetin istikrarı açısından iktidar koalisyonu açık bir çoğunluğa sahip” dedi. Pakistan parlamentosunun salt çoğunluğu toplam 336 sandalyenin 169'unu oluşturuyor. Yine de hükümetin önemli yasaları geçirme yeteneğinin tehlikeye girdiğini ekledi.
Analistler, kararın, ülke yargısının orduya karşı giderek daha sert bir tavır takındığının son işareti olduğunu söyledi.
Geçtiğimiz aylarda çok sayıda alt mahkemedeki hakimler ülkenin istihbarat servislerini kendilerine baskı yapmakla suçladı ve ordunun adli meselelere müdahalesini açıkça eleştirdi. Mahkemelerle ordu arasındaki gerilim, Khan'a karşı açılan davalarla daha da arttı.
İslamabad merkezli siyasi analist Talat Hussain, “Yargıçlar askeri kurumun uygulamaya koyduğu her şeyi altüst ediyor” dedi. “Sizin tarafınızda barolar var, popüler bir parti, popüler bir görüş ve kalmak mı yoksa gitmek mi olduğunu bilmeyen son derece beceriksiz bir hükümet.”
Şubat ayındaki parlamento seçimleri öncesinde bile ülke genelinde Khan'ın destekçileri arasında orduya karşı öfke kaynıyordu. Askeri liderliği her zamankinden daha açık ve utanmaz bir şekilde eleştirmek için sokaklara döküldüler.
Her ne kadar askeri liderlik parlamento seçimlerinin huzursuzluğu sona erdireceğini umsa da, bunlar yalnızca büyüyen hoşnutsuzluğu artırdı. Tartışmanın kilit noktalarından biri, Pakistan Seçim Komisyonu'nun PTI adaylarını bağımsız adaylar olarak aday olmaya zorlamasıydı; bu da onları Parlamento'da seçilmemiş, ayrılmış sandalyelerden hariç tutuyordu.
Yüksek Mahkeme'nin Cuma günkü kararı, Seçim Komisyonu'nun kararlarını bozdu ve PTI'nin bir siyasi partinin tüm anayasal ve yasal haklarına sahip olması gerektiğini ilan etti: ve PTI'nin siyasi ana sahneye dönmesine yardımcı oldu.
Mahkemede kararı okurken Baş Yargıç Qazi Faez Isa, “Siyasi bir parti olarak PTI'nın ayrılmış sandalye hakkı vardır” dedi.
Karar, Başbakan Şehbaz Şerif liderliğindeki iktidar koalisyonunu parlamentodaki üçte ikilik çoğunluktan yoksun bırakıyor, zaten kırılgan olan hükümeti zayıflatıyor ve Han'ın partisi liderliğindeki muhalefeti cesaretlendiriyor.
Şerif'in hükümeti, ülkenin güçlü ordusunun düzinelerce seçime hile karıştırdığı ve durumu Han'ın partisinin aleyhine çevirdiği yönündeki iddiaların parlamento seçimlerine gölge düşürmesinin ardından beş ay önce iktidara geldi. Uzun süredir ülke siyasetinin görünmez eli olarak görülen Pakistan generalleri, Han'ın 2022'de devrilmesinden bu yana kavgalı durumda.
Ancak askeri liderliğin çarpıcı bir şekilde reddedilmesiyle, Han'a sadık adaylar son seçimde Ulusal Meclis'te sandalyelerin çoğunluğunu kazandılar; bu, ordunun bir zamanlar yenilmez imajını yerle bir eden bir zaferdi.
Muhalefetin zaferi, Han'ın orduyu suçladığı devrilmesinden bu yana generallerin siyasetteki etkisine ilişkin artan memnuniyetsizliği yansıtıyor. Bu iddialar ülke çapında kitlesel protestolara yol açtı ve ordunun otoritesine daha önce hiç olmadığı kadar meydan okudu. Ülkenin popüler ulusal kriket takımının eski kaptanı olan Khan, uydurma siyasi suçlamalar nedeniyle Ağustos ayında hapse atılmıştı.
Khan'ın partisi Pakistan Adalet Hareketi (PTI), son seçimlerde parlamentoda sandalye çoğunluğunu kazanmasına rağmen kadınlara ve azınlıklara ayrılan 70 sandalyeden hiçbirine tahsis edilemedi. Bunlar genellikle bir partinin kazanabileceği sandalye sayısıyla orantılı olarak verilir.
Bunun yerine bu sandalyeler Şerif'in iktidardaki koalisyonundaki partilere tahsis edildi ve bu partiler üçte ikilik kesin bir çoğunluğa sahip oldu.
Cuma günkü Yüksek Mahkeme kararı, Ulusal Meclis'i ayrılmış sandalyelerin bir kısmını PTI'ya yeniden tahsis etmeye zorlayarak onu Ulusal Meclis'teki en büyük tek parti haline getirdi.
PTI destekçileri, ordunun siyasette giderek daha önemli bir rol oynadığı ve ülkenin dış ve iç politikalarını giderek daha fazla şekillendirdiği bir ülkede kararı büyük bir zafer olarak selamladılar.
“Pakistan demokrasisinin ciddi tehditlerle karşı karşıya olduğu ve tüm demokratik normların baltalandığı bir dönemde, Yüksek Mahkeme'nin kararı memnuniyet verici bir rahatlamadır.” dedi. Fawad Chaudhry, Khan'ın partisinden eski enformasyon bakanı. Bu karar Pakistan'da demokrasinin güçlendirilmesi yönünde atılmış çok önemli bir adımdır” dedi.
Karar, Şerif'in baş yargıcın görev süresinin uzatılması da dahil olmak üzere kapsamlı yargı reformları planladığı dönemde geldi. Eleştirmenler, bu önlemlerin yargıyı siyasi amaçlarla etkilemeyi amaçladığını söyledi.
Her ne kadar Şerif'in koalisyonu parlamentoda hâlâ basit çoğunluğa sahip olsa da, üçte iki çoğunluk olmadan planlanan reformları büyük olasılıkla uygulayamayacak. Analistler, halk desteğinden yoksun olduğu için zaten zayıf görülen koalisyonun artık yönetme kabiliyetine ilişkin ek sorularla karşı karşıya kalacağını söylüyor.
Pakistan'da hiçbir başbakan tam bir dönem görev yapmamıştır. Cuma günkü karar, Şerif hükümetinin de erken sonla karşı karşıya kalabileceği yönündeki spekülasyonları artırdı.
Cuma günü, koalisyonunun temsilcileri Yüksek Mahkeme'nin kararının sonuçlarını küçümsemeye çalıştı.
Adalet Bakanı Azam Nazeer Tarar düzenlediği basın toplantısında, “Hükümetin istikrarı açısından iktidar koalisyonu açık bir çoğunluğa sahip” dedi. Pakistan parlamentosunun salt çoğunluğu toplam 336 sandalyenin 169'unu oluşturuyor. Yine de hükümetin önemli yasaları geçirme yeteneğinin tehlikeye girdiğini ekledi.
Analistler, kararın, ülke yargısının orduya karşı giderek daha sert bir tavır takındığının son işareti olduğunu söyledi.
Geçtiğimiz aylarda çok sayıda alt mahkemedeki hakimler ülkenin istihbarat servislerini kendilerine baskı yapmakla suçladı ve ordunun adli meselelere müdahalesini açıkça eleştirdi. Mahkemelerle ordu arasındaki gerilim, Khan'a karşı açılan davalarla daha da arttı.
İslamabad merkezli siyasi analist Talat Hussain, “Yargıçlar askeri kurumun uygulamaya koyduğu her şeyi altüst ediyor” dedi. “Sizin tarafınızda barolar var, popüler bir parti, popüler bir görüş ve kalmak mı yoksa gitmek mi olduğunu bilmeyen son derece beceriksiz bir hükümet.”
Şubat ayındaki parlamento seçimleri öncesinde bile ülke genelinde Khan'ın destekçileri arasında orduya karşı öfke kaynıyordu. Askeri liderliği her zamankinden daha açık ve utanmaz bir şekilde eleştirmek için sokaklara döküldüler.
Her ne kadar askeri liderlik parlamento seçimlerinin huzursuzluğu sona erdireceğini umsa da, bunlar yalnızca büyüyen hoşnutsuzluğu artırdı. Tartışmanın kilit noktalarından biri, Pakistan Seçim Komisyonu'nun PTI adaylarını bağımsız adaylar olarak aday olmaya zorlamasıydı; bu da onları Parlamento'da seçilmemiş, ayrılmış sandalyelerden hariç tutuyordu.
Yüksek Mahkeme'nin Cuma günkü kararı, Seçim Komisyonu'nun kararlarını bozdu ve PTI'nin bir siyasi partinin tüm anayasal ve yasal haklarına sahip olması gerektiğini ilan etti: ve PTI'nin siyasi ana sahneye dönmesine yardımcı oldu.
Mahkemede kararı okurken Baş Yargıç Qazi Faez Isa, “Siyasi bir parti olarak PTI'nın ayrılmış sandalye hakkı vardır” dedi.