Afganistan’ın başşehri Kabil’in 150 km kuzeydoğusundaki Pençşir Vadisi, Taliban’a karşı direnişin “son kalesi” olarak tabir ediliyor.
Sarp dağlar içindeki vadide, 1979-89 yılları içinde Sovyet işgaline karşı, 1996-2001 tarihleri içinde da Taliban’a karşı uğraş etmişti.
BBC Afgan Servisi’nden Mariam Aman, “Son 20 yılda burası Afganistan’ın en inançlı bölgesi olarak görülüyordu” diyor.
Pençşir bugün de ülkenin 34 vilayeti içinde Taliban’ın ele geçiremediği tek vilayet.
Fakat Taliban burayı almak için güçlerini seferber ettiğini söylüyor.
Pençşir İktisat Departmanı lideri Abdul Rahman, “İkinci sefer Taliban’a karşı direnişe hazırız” diyor.
Taliban Kabil’e girmeden Afganistan’dan kaçan eski Cumhurbaşkanı Eşref Gani hükümetinde cumhurbaşkanı yardımcısı olan Emrullah Salih de tıpkı bildirisi veriyor.
Evvelce istihbarat servisinin lideri da olan Salih, Gani’nin ülkeyi terk etmesiyle kendisini “Afganistan’ın yasal süreksiz cumhurbaşkanı” ilan etmişti.
Salih, Pençşir’in öteki bölgeler için de örnek olduğunu belirterek halkı direnişe katılmaya çağırıyor.
Twitter’da paylaştığı bildiride “Taliban’la asla birebir çatı altına olmayacağım. ASLA” diye yazmıştı.
BBC muhabiri Aman, Taliban’a karşı bu muhalefet bildirisinin birfazlaca Afgan’a cazibeli gelebileceğini söylüyor.
Salih’in, Ahmed Mesud ile bir arada Pençşir’de olduğuna inanılıyor. Mesud, vadide Afganistan Ulusal Direniş Cephesi (NRF) ismiyle Taliban aykırısı bir cephe kurdu. Mesud, “Pençşir Aslanı” lakabıyla anılan ve 1990’larda Kuzey İttifakı başkanı olarak Taliban’a karşı direnişe öncülük eden Ahmed Şah Mesud’un oğlu.
Geçen hafta Washington Post gazetesine bir mektup yazan Mesud, “Pençşir’i Afgan özgürlüğünün son kalesi olarak savunmaya” yemin ettiğini belirterek Batılı ülkeleri “özgürlük davasına yardım etmeye” çağırmıştı.
Pekala Pençşir ve onu savunan güçler hakkında ne biliyoruz?
Doğal bir kale
NRF’nin dış alakalar sorumlusu Ali Nazari BBC’ye verdiği demeçte, direnişin barış ve ademi merkeziyetçi idareye dayalı bir tahlil istemesine karşın, binlerce askerle Pençşir’i savunmaya hazır olduklarını söylemiş oldu.
Vadide eğitilen mahallî kuvvetlerin, ülkenin dört bir yanından gelen eski savunma kuvvetleri birlikleri ve Taliban aksisi direniş kuvvetlerinin iştirakiyle güçlendirildiğini söylüyor.
Rastgele bir çatışmada vadinin coğrafyası direnişçilere avantaj sağlar durumda.
Pençşir’in yüksek uçurumları ve geçitleri, bölgeyi sağlam bir kale haline getiriyor; vadiye gösterişli dağların içinde kalan bir boğazdan giriş yapılıyor.
Ortasından bir ırmağın geçtiği vadi, Afganistan ile kuzeybatı Pakistan içindeki Hindukuş sıradağlarına epeyce yakın.
Büyük İskender’in ve Orta Asya’nın büyük göçebe fatihlerinin sonuncusu olan Moğol hükümdarı Timur’un orduları için değerli bir geçit olmuştu.
Bölgede zümrüt madenleri, hidroelektrik barajları ve rüzgar çiftliği üzere doğal kaynaklar bulunuyor. ABD’nin sayesinde bölgede yollar ve başşehirden sinyaller alan bir radyo kulesi inşa edildi.
Fakat ekonomik manada ülkenin en kıymetli bölgelerinden biri değil.
BBC Dünya Servisi muhabiri Haroon Shafiqi, vadinin “gerilla savaşı için epey uygun” olduğunu lakin stratejik kıymet taşımadığını söylüyor.
“Önemli bir limana yakınlığı yok, endüstrisi yok, ülkenin gayri safi yurtiçi hasılasına bir katkısı yok” diyor.
150.000 ila 200.000 içindeki nüfusun neredeyse tamamı Tacik kökenli ve Farsça konuşuyor. Tacikler Afganistan’daki 38 milyon nüfusun yaklaşık dörtte birini oluşturuyor.
Bu topluluk tarihi olarak daima Taliban tersi oldu.
‘Direniş sembolü’
Afgan “mücahit” Ahmed Şah Mesud, Pençşir’in direniş tarihinde değerli bir Taliban tersi figür olmuş; 1980’lerde ve 1990’larda bölgede özerklik uğraşına öncülük etmişti. 2001’de ABD’deki 11 Eylül hücumlarından iki gün evvel El Kural suikastı kararı öldürüldü.
“Pençşir Aslanı” (Pençşir “beş aslan” manasına geliyor) lakaplı Mesud’un posterlerini Afganistan’ın her yerinde görmek mümkün.
BBC muhabiri Aman, “Pençşir, Afgan-Sovyet savaşı sırasında (1980’lerde) Ahmed Şah Mesud tarafınca bir kale üzere kullanıldı” diye anlatıyor.
Taliban’ın iktidarda olduğu 1996 – 2001 ortası periyotta de Taliban ile çeşitli “mücahit” kümeler içindeki savaşta da bu bölgenin kıymetli olduğunu belirten Aman, “Mesud’un 2001’de vefatından bu yana bölge, Taliban’a karşı gayrette direniş mirasını sürdürdü” diyor.
Ahmed Şah Mesud birfazlaca Afgan açısından hürmet duyulan bir figür.
Cumhurbaşkanı olduğu devirde Hamid Karzai Mesud’u ulusal kahraman ilan etmişti. 2012’den bu yana da vefat yıl dönümü olan 9 Eylül, Şehitler ve Ahmed Şah Mesud’un Günü olarak anılıyor.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Emrullah Salih, Mesud’a olan bağlılığını açıkça ilan etmişti.
Twitter hesabından paylaştığı bir iletide, “Efsane kumandan ve yol gösteren kahramanım Ahmed Şah Mesud’un ruhuna ve mirasına asla ihanet etmeyeceğim”, “Asla ve hiç bir şartta Talib teröristlerine boyun eğmeyeceğim” diye yazdı.
Pençşirli ve Tacik kökenli olan Salih, 1990’larda Taliban’a karşı uğraş veren Kuzey İttifakı’nın üyesiydi.
Mesud’un savaş kabahati işlediğini söyleyenler var.
İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün 2005’te yaptığı bir araştırmaya bakılırsa, Afganistan’daki savaşlar sırasında komutası altındaki askeri güçler tarafınca işlenen “biroldukça suistimal Ahmad Şah Mesud’a işaret ediyordu”.
‘Bu günün geleceğini biliyorduk’
Artık de vadideki direnişe onun 32 yaşındaki oğlu Ahmed Mesud önderlik ediyor.
Toplumsal medya platformlarında dolaşan 16 Ağustos tarihindeki olduğu belirtilen imgelerde Salih ve Mesud’un bir arada görülmesi ortalarında bir ittifak olduğunu gösteriyor.
Perşembe günü Washington Post’ta yayınlanan bir makalede Mesud, savaşçılarının Afgan ordusu ve özel kuvvetlerinden askeri dayanak aldığını söylüyordu.
Mesud, “Babamın vaktinden beri sabırla biriktirdiğimiz mühimmat ve silahlarımız var; zira bu günün geleceğini biliyorduk” diyordu.
Ancak hem de takviye de istiyordu: “Taliban’a karşı Mücahit direnişi artık başlıyor, fakat yardıma muhtaçlığımız var.”
“Taliban savaş ağaları taarruz başlatırsa, şüphesiz bizim sağlam direnişimizle karşılaşacaklar. […] bir daha de askeri güçlerimizin ve lojistiğin kâfi olmayacağını biliyoruz. Batılı dostlarımız bize gecikmeden tedarik sağlamanın bir yolunu bulamazlarsa süratle tükenecekler.”
Sarp dağlar içindeki vadide, 1979-89 yılları içinde Sovyet işgaline karşı, 1996-2001 tarihleri içinde da Taliban’a karşı uğraş etmişti.
BBC Afgan Servisi’nden Mariam Aman, “Son 20 yılda burası Afganistan’ın en inançlı bölgesi olarak görülüyordu” diyor.
Pençşir bugün de ülkenin 34 vilayeti içinde Taliban’ın ele geçiremediği tek vilayet.
Fakat Taliban burayı almak için güçlerini seferber ettiğini söylüyor.
Pençşir İktisat Departmanı lideri Abdul Rahman, “İkinci sefer Taliban’a karşı direnişe hazırız” diyor.
Taliban Kabil’e girmeden Afganistan’dan kaçan eski Cumhurbaşkanı Eşref Gani hükümetinde cumhurbaşkanı yardımcısı olan Emrullah Salih de tıpkı bildirisi veriyor.
Evvelce istihbarat servisinin lideri da olan Salih, Gani’nin ülkeyi terk etmesiyle kendisini “Afganistan’ın yasal süreksiz cumhurbaşkanı” ilan etmişti.
Salih, Pençşir’in öteki bölgeler için de örnek olduğunu belirterek halkı direnişe katılmaya çağırıyor.
Twitter’da paylaştığı bildiride “Taliban’la asla birebir çatı altına olmayacağım. ASLA” diye yazmıştı.
BBC muhabiri Aman, Taliban’a karşı bu muhalefet bildirisinin birfazlaca Afgan’a cazibeli gelebileceğini söylüyor.
Salih’in, Ahmed Mesud ile bir arada Pençşir’de olduğuna inanılıyor. Mesud, vadide Afganistan Ulusal Direniş Cephesi (NRF) ismiyle Taliban aykırısı bir cephe kurdu. Mesud, “Pençşir Aslanı” lakabıyla anılan ve 1990’larda Kuzey İttifakı başkanı olarak Taliban’a karşı direnişe öncülük eden Ahmed Şah Mesud’un oğlu.
Geçen hafta Washington Post gazetesine bir mektup yazan Mesud, “Pençşir’i Afgan özgürlüğünün son kalesi olarak savunmaya” yemin ettiğini belirterek Batılı ülkeleri “özgürlük davasına yardım etmeye” çağırmıştı.
Pekala Pençşir ve onu savunan güçler hakkında ne biliyoruz?
Doğal bir kale
NRF’nin dış alakalar sorumlusu Ali Nazari BBC’ye verdiği demeçte, direnişin barış ve ademi merkeziyetçi idareye dayalı bir tahlil istemesine karşın, binlerce askerle Pençşir’i savunmaya hazır olduklarını söylemiş oldu.
Vadide eğitilen mahallî kuvvetlerin, ülkenin dört bir yanından gelen eski savunma kuvvetleri birlikleri ve Taliban aksisi direniş kuvvetlerinin iştirakiyle güçlendirildiğini söylüyor.
Rastgele bir çatışmada vadinin coğrafyası direnişçilere avantaj sağlar durumda.
Pençşir’in yüksek uçurumları ve geçitleri, bölgeyi sağlam bir kale haline getiriyor; vadiye gösterişli dağların içinde kalan bir boğazdan giriş yapılıyor.
Ortasından bir ırmağın geçtiği vadi, Afganistan ile kuzeybatı Pakistan içindeki Hindukuş sıradağlarına epeyce yakın.
Büyük İskender’in ve Orta Asya’nın büyük göçebe fatihlerinin sonuncusu olan Moğol hükümdarı Timur’un orduları için değerli bir geçit olmuştu.
Bölgede zümrüt madenleri, hidroelektrik barajları ve rüzgar çiftliği üzere doğal kaynaklar bulunuyor. ABD’nin sayesinde bölgede yollar ve başşehirden sinyaller alan bir radyo kulesi inşa edildi.
Fakat ekonomik manada ülkenin en kıymetli bölgelerinden biri değil.
BBC Dünya Servisi muhabiri Haroon Shafiqi, vadinin “gerilla savaşı için epey uygun” olduğunu lakin stratejik kıymet taşımadığını söylüyor.
“Önemli bir limana yakınlığı yok, endüstrisi yok, ülkenin gayri safi yurtiçi hasılasına bir katkısı yok” diyor.
150.000 ila 200.000 içindeki nüfusun neredeyse tamamı Tacik kökenli ve Farsça konuşuyor. Tacikler Afganistan’daki 38 milyon nüfusun yaklaşık dörtte birini oluşturuyor.
Bu topluluk tarihi olarak daima Taliban tersi oldu.
‘Direniş sembolü’
Afgan “mücahit” Ahmed Şah Mesud, Pençşir’in direniş tarihinde değerli bir Taliban tersi figür olmuş; 1980’lerde ve 1990’larda bölgede özerklik uğraşına öncülük etmişti. 2001’de ABD’deki 11 Eylül hücumlarından iki gün evvel El Kural suikastı kararı öldürüldü.
“Pençşir Aslanı” (Pençşir “beş aslan” manasına geliyor) lakaplı Mesud’un posterlerini Afganistan’ın her yerinde görmek mümkün.
BBC muhabiri Aman, “Pençşir, Afgan-Sovyet savaşı sırasında (1980’lerde) Ahmed Şah Mesud tarafınca bir kale üzere kullanıldı” diye anlatıyor.
Taliban’ın iktidarda olduğu 1996 – 2001 ortası periyotta de Taliban ile çeşitli “mücahit” kümeler içindeki savaşta da bu bölgenin kıymetli olduğunu belirten Aman, “Mesud’un 2001’de vefatından bu yana bölge, Taliban’a karşı gayrette direniş mirasını sürdürdü” diyor.
Ahmed Şah Mesud birfazlaca Afgan açısından hürmet duyulan bir figür.
Cumhurbaşkanı olduğu devirde Hamid Karzai Mesud’u ulusal kahraman ilan etmişti. 2012’den bu yana da vefat yıl dönümü olan 9 Eylül, Şehitler ve Ahmed Şah Mesud’un Günü olarak anılıyor.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Emrullah Salih, Mesud’a olan bağlılığını açıkça ilan etmişti.
Twitter hesabından paylaştığı bir iletide, “Efsane kumandan ve yol gösteren kahramanım Ahmed Şah Mesud’un ruhuna ve mirasına asla ihanet etmeyeceğim”, “Asla ve hiç bir şartta Talib teröristlerine boyun eğmeyeceğim” diye yazdı.
Pençşirli ve Tacik kökenli olan Salih, 1990’larda Taliban’a karşı uğraş veren Kuzey İttifakı’nın üyesiydi.
Mesud’un savaş kabahati işlediğini söyleyenler var.
İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün 2005’te yaptığı bir araştırmaya bakılırsa, Afganistan’daki savaşlar sırasında komutası altındaki askeri güçler tarafınca işlenen “biroldukça suistimal Ahmad Şah Mesud’a işaret ediyordu”.
‘Bu günün geleceğini biliyorduk’
Artık de vadideki direnişe onun 32 yaşındaki oğlu Ahmed Mesud önderlik ediyor.
Toplumsal medya platformlarında dolaşan 16 Ağustos tarihindeki olduğu belirtilen imgelerde Salih ve Mesud’un bir arada görülmesi ortalarında bir ittifak olduğunu gösteriyor.
Perşembe günü Washington Post’ta yayınlanan bir makalede Mesud, savaşçılarının Afgan ordusu ve özel kuvvetlerinden askeri dayanak aldığını söylüyordu.
Mesud, “Babamın vaktinden beri sabırla biriktirdiğimiz mühimmat ve silahlarımız var; zira bu günün geleceğini biliyorduk” diyordu.
Ancak hem de takviye de istiyordu: “Taliban’a karşı Mücahit direnişi artık başlıyor, fakat yardıma muhtaçlığımız var.”
“Taliban savaş ağaları taarruz başlatırsa, şüphesiz bizim sağlam direnişimizle karşılaşacaklar. […] bir daha de askeri güçlerimizin ve lojistiğin kâfi olmayacağını biliyoruz. Batılı dostlarımız bize gecikmeden tedarik sağlamanın bir yolunu bulamazlarsa süratle tükenecekler.”