Hilal Köylü / Ankara
ABD ve başka yabancı güçlerin 20 yıldan daha sonra çekilmeye başlamasıyla Afganistan’da çatışmalar şiddetlendi. Kırsal bölgelerde büyük kazanımlar elde eden Taliban, kıymetli kentleri maksat alarak ilerleyişini sürdürüyor.
Ülkenin kuzeyindeki Kunduz, Sar-i Pol ve Talukan da Taliban’ın eline geçti. Taliban son olarak Samangan vilayetinin merkezi Aybak’ı da ele geçirdi ve hükümetle ateşkes konusunda bir muahede olmadığını deklare etti. Taliban’ın bu ilerleyişi, ABD çekildikten daha sonra Kabil Havalimanı’nın güvenliğini ve işletmesini sağlamaya talip olan Ankara’nın karşılaşacağı risklerin ne tarafa ilerlediğine ait tartışmaları da bir daha gündeme taşıdı.
NATO’ya bu istikametteki talebini Mayıs’ta ileten Ankara’ya olumlu yanıt 14 Haziran’da Brüksel’deki NATO tepesinde geldi. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Türkiye’nin Afganistan’da “kilit rol oynayabileceğini”, ABD Lideri Joe Biden da “iyimser” olduğunu söylemiş oldu.
Tepenin akabinde Ankara-Washington çizgisinde başlayan diplomatik ve askeri müzakerelerden çabucak hemen bir sonuç çıkmaması ise Taliban güçlerinin süratli ilerleyişi karşısında Türkiye’nin Kabil misyonunun karşılaşacağı risklere ait kıymetlendirme yapılan diplomatik ve askeri çevrelerdeki soru işaretlerini artırdı. Bu soru işaretlerinin başında “müzakerelerin niye uzadığı ve Taliban güçlerinin ilerleyişinin bu müzakerelere nasıl tesir ettiği” geliyor.
“Kamuoyu bilgilendirilmedikçe spekülasyon bitmez”
Ulusal Savunma Bakanı Hulusi Akar, Türk askerinin Kabil’de tam olarak ne yapacağına dönük soruları “Türkiye muharip güç olmayacak” diye yanıtlasa da, siyasi muhalefetin “Türk askeri göz bakılırsa bakılırsa ateş çemberine mi atılıyor?”, diplomatik çevrelerin de “Bölge ülkeleriyle ve Taliban ile diyalog tabanı niye tam olarak sağlanamıyor?” sorularına cevap veremedi.
Türkiye’nin NATO daimi temsilciliği nazaranvinde de bulunmuş emekli büyükelçi Fatih Ceylan, Türkiye’nin talip olduğu Kabil misyonu konusunda kamuoyunda biroldukça soru işareti olduğuna dikkat çekenlerden. Ceylan, DW Türkçe’ye “Türkiye bu nazaranvi neden üstlendi? Bizim oradaki ulusal çıkarlarımız nedir? Hangi ulusal çıkarlara hizmet için oraya gidiyoruz? Kamuoyuna bu sorular üzerinden tertipli ve kâfi bilgi verilmedikçe spekülasyonların sonu gelmeyecek” diyor.
Ceylan en büyük spekülasyonun da, Türkiye’nin ABD başta olmak üzere Batılı ülkelerle yaşadığı problemler üzerinden yapıldığını söylüyor. Ceylan bu spekülasyonun; Türkiye’nin Kabil misyonunu alması durumunda ABD ile sıkıntılarını çözmek için elinin güçleneceği ve Türk hükümetinin siyasi muhalefete karşı da muvaffakiyet sağlamış olacağı değerlendirmelerine dayandığını anlatıyor.
“Akar’ın açıklamaları kâfi değil”
Ceylan, Taliban’ın daha evvel Türkiye için “işgalci güç” tanımlaması yaptığını hatırlatırken, Ankara’nın başta Taliban olmak üzere Kabil konusunda kimlerle ne konuştuğuna ait kamuoyuna bilgi vermesi gerektiğini belirtiyor. Ceylan, “Eminim ki bir temas trafiği işliyordur. Ona hiç kuşkum yok. Türkiye, Taliban, Katar, Pakistan, civar ülkeler, Orta Asya Türk cumhuriyetleri temas halindedir. Lakin kamuoyunun Kabil konusunda Türkiye’nin ne yapmak istediğine ait doyurucu bilgilere gereksinimi var” diyor.
Akar’ın “Afganistan’a muharip güç olarak gitmiyoruz” açıklamasına gönderme yapan Fatih Ceylan, “Biz esasen Afganistan’da olduğumuz mühlet ortasında muharip güç olmadık. ISAF ortasında bile birfazlaca kayıt altında Türk kuvvetleri orada nazaranv yaptılar. Kararlı takviye misyonunda bir daha havaalanındaydık. Son beş yıldır havaalanındayız. Muharip güçler aslına bakarsanız değildi. Akar’ın açıklamaları kâfi değil” çıkışında bulunuyor.
“Taliban’ın ilerlemesi iç çatışmanın büyümesi demek”
Emekli Büyükelçi Ceylan’a nazaran Taliban’ın Kunduz ve ötesine hakikat ilerlemesi, Kabil’e bakılırsav yapması mümkün Türk askeri için çatışma riskinin direkt büyümesi demek.
Ceylan, “Afganistan’ın kuzeyinde Türk soyluların da yaşadığı bölgede çatışma ihtimali artıyor. Afgan hükümetinin oradaki birtakım savaş ağalarıyla işbirliğiyle Taliban’ın ilerleyişini durduracak istikamette adımlar atması mümkün. Bu iç çatışmanın şiddetlenmesi demektir. Taliban havaalanına saldırır mı bilemeyiz lakin Kabil’in güvenliği riske girerse orada bakılırsav alan bir diğer ülkenin, bu durumda Türkiye’nin orada bulundurduğu kuvvetlerin de çeşitli risklere maruz kalması karşımıza gelebilir” uyarısı yapıyor.
Taliban’ın Kunduz’u ele geçirmesi Mayıs’tan beri sürdürdüğü ilerleyişinde en büyük kazanım olarak görülüyor. Kabil başta olmak üzere ülkenin büyük kentleriyle irtibatlı yollar üzerine şurası Kunduz, Tacikistan hududunda yer alıyor. Tacikistan hududu da Afganistan’dan Orta Asya’ya, Avrupa’ya uyuşturucu kaçakçılığının merkezi olarak biliniyor.
“Dostum Türkiye’den ne isteyecek?”
Diplomasi muharriri Semih İdiz, Kunduz’un Türkiye’nin yakından tanıdığı ve dost saydığı Mareşal Raşit Dostum’un bölgesi olduğunu hatırlatıyor.
İdiz, “Şu anda Dostum orada Taliban’a karşı savaş halinde. esasen kısa bir süre evvel Türkiye’deydi ve Taliban alan kazanınca kendisi oraya döndü. Artık Dostum’dan Türkiye’ye rastgele bir talep olursa ve bu talebi Türkiye karşılayamazsa Türkiye’nin imajı daha da zedelenmiş olacak. Yani Türkiye kendisini bu Afganistan konusunda bir açmaza attı ve şu anda ortasından nasıl çıkacağını tam bilemiyor” diyor.
Taliban ile diyaloğun da Türkiye için başlı başlına bir açmaza dönüştüğü yorumunu yapan Semih İdiz, Taliban’ın Türk askerinin ülkeden çekilmesini istediğini, diyalog için de bu çekilmeyi kural koştuğunu belirtiyor. DW Türkçe’ye bilgi veren diplomatik kaynaklar, Taliban ile “karşılıklı itimat aslına dayalı diyalog için gerekli tüm teşebbüslerin sürdürüldüğü” bilgisini paylaşıyor.
ABD ile müzakereler niye uzuyor?
Türkiye, ABD güçleri çekildikten daha sonra Kabil’de havaalanının güvenliğini lojistik ve finansal dayanakla sağlayabileceğini NATO’ya iletmişti. ABD ile başlatılan askeri ve diplomatik görüşmelerden çabucak hemen sonuç yok.
DW Türkçe’ye bilgi veren diplomatik kaynaklar bilhassa finans konusunda sorun yaşanmadığını, yalnızca Kabil’de nazaranv yapacak Türk askerine nasıl bir lojistik sağlanacağı konusunda görüşmelerin sürdüğünü söylüyor.
Lakin Semih İdiz’e göre müzakerelerin uzaması Washington tarafında bir isteksizliğe işaret ediyor. İdiz, “Türkiye’nin burada bir aciliyeti var fakat karşı tarafın belirli ki kendi programı var. Durumun aciliyetine rağmen Amerika Türkiye’nin taleplerine cevap vermiyorsa, demek ki ortada bir sorun var. Bir diyalog kopukluğu var yahut karşılıklı olarak bir sağırlar diyaloğu üzere bir şey var” belirlemesi yapıyor.
ABD ve başka yabancı güçlerin 20 yıldan daha sonra çekilmeye başlamasıyla Afganistan’da çatışmalar şiddetlendi. Kırsal bölgelerde büyük kazanımlar elde eden Taliban, kıymetli kentleri maksat alarak ilerleyişini sürdürüyor.
Ülkenin kuzeyindeki Kunduz, Sar-i Pol ve Talukan da Taliban’ın eline geçti. Taliban son olarak Samangan vilayetinin merkezi Aybak’ı da ele geçirdi ve hükümetle ateşkes konusunda bir muahede olmadığını deklare etti. Taliban’ın bu ilerleyişi, ABD çekildikten daha sonra Kabil Havalimanı’nın güvenliğini ve işletmesini sağlamaya talip olan Ankara’nın karşılaşacağı risklerin ne tarafa ilerlediğine ait tartışmaları da bir daha gündeme taşıdı.
NATO’ya bu istikametteki talebini Mayıs’ta ileten Ankara’ya olumlu yanıt 14 Haziran’da Brüksel’deki NATO tepesinde geldi. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Türkiye’nin Afganistan’da “kilit rol oynayabileceğini”, ABD Lideri Joe Biden da “iyimser” olduğunu söylemiş oldu.
Tepenin akabinde Ankara-Washington çizgisinde başlayan diplomatik ve askeri müzakerelerden çabucak hemen bir sonuç çıkmaması ise Taliban güçlerinin süratli ilerleyişi karşısında Türkiye’nin Kabil misyonunun karşılaşacağı risklere ait kıymetlendirme yapılan diplomatik ve askeri çevrelerdeki soru işaretlerini artırdı. Bu soru işaretlerinin başında “müzakerelerin niye uzadığı ve Taliban güçlerinin ilerleyişinin bu müzakerelere nasıl tesir ettiği” geliyor.
“Kamuoyu bilgilendirilmedikçe spekülasyon bitmez”
Ulusal Savunma Bakanı Hulusi Akar, Türk askerinin Kabil’de tam olarak ne yapacağına dönük soruları “Türkiye muharip güç olmayacak” diye yanıtlasa da, siyasi muhalefetin “Türk askeri göz bakılırsa bakılırsa ateş çemberine mi atılıyor?”, diplomatik çevrelerin de “Bölge ülkeleriyle ve Taliban ile diyalog tabanı niye tam olarak sağlanamıyor?” sorularına cevap veremedi.
Türkiye’nin NATO daimi temsilciliği nazaranvinde de bulunmuş emekli büyükelçi Fatih Ceylan, Türkiye’nin talip olduğu Kabil misyonu konusunda kamuoyunda biroldukça soru işareti olduğuna dikkat çekenlerden. Ceylan, DW Türkçe’ye “Türkiye bu nazaranvi neden üstlendi? Bizim oradaki ulusal çıkarlarımız nedir? Hangi ulusal çıkarlara hizmet için oraya gidiyoruz? Kamuoyuna bu sorular üzerinden tertipli ve kâfi bilgi verilmedikçe spekülasyonların sonu gelmeyecek” diyor.
Ceylan en büyük spekülasyonun da, Türkiye’nin ABD başta olmak üzere Batılı ülkelerle yaşadığı problemler üzerinden yapıldığını söylüyor. Ceylan bu spekülasyonun; Türkiye’nin Kabil misyonunu alması durumunda ABD ile sıkıntılarını çözmek için elinin güçleneceği ve Türk hükümetinin siyasi muhalefete karşı da muvaffakiyet sağlamış olacağı değerlendirmelerine dayandığını anlatıyor.
“Akar’ın açıklamaları kâfi değil”
Ceylan, Taliban’ın daha evvel Türkiye için “işgalci güç” tanımlaması yaptığını hatırlatırken, Ankara’nın başta Taliban olmak üzere Kabil konusunda kimlerle ne konuştuğuna ait kamuoyuna bilgi vermesi gerektiğini belirtiyor. Ceylan, “Eminim ki bir temas trafiği işliyordur. Ona hiç kuşkum yok. Türkiye, Taliban, Katar, Pakistan, civar ülkeler, Orta Asya Türk cumhuriyetleri temas halindedir. Lakin kamuoyunun Kabil konusunda Türkiye’nin ne yapmak istediğine ait doyurucu bilgilere gereksinimi var” diyor.
Akar’ın “Afganistan’a muharip güç olarak gitmiyoruz” açıklamasına gönderme yapan Fatih Ceylan, “Biz esasen Afganistan’da olduğumuz mühlet ortasında muharip güç olmadık. ISAF ortasında bile birfazlaca kayıt altında Türk kuvvetleri orada nazaranv yaptılar. Kararlı takviye misyonunda bir daha havaalanındaydık. Son beş yıldır havaalanındayız. Muharip güçler aslına bakarsanız değildi. Akar’ın açıklamaları kâfi değil” çıkışında bulunuyor.
“Taliban’ın ilerlemesi iç çatışmanın büyümesi demek”
Emekli Büyükelçi Ceylan’a nazaran Taliban’ın Kunduz ve ötesine hakikat ilerlemesi, Kabil’e bakılırsav yapması mümkün Türk askeri için çatışma riskinin direkt büyümesi demek.
Ceylan, “Afganistan’ın kuzeyinde Türk soyluların da yaşadığı bölgede çatışma ihtimali artıyor. Afgan hükümetinin oradaki birtakım savaş ağalarıyla işbirliğiyle Taliban’ın ilerleyişini durduracak istikamette adımlar atması mümkün. Bu iç çatışmanın şiddetlenmesi demektir. Taliban havaalanına saldırır mı bilemeyiz lakin Kabil’in güvenliği riske girerse orada bakılırsav alan bir diğer ülkenin, bu durumda Türkiye’nin orada bulundurduğu kuvvetlerin de çeşitli risklere maruz kalması karşımıza gelebilir” uyarısı yapıyor.
Taliban’ın Kunduz’u ele geçirmesi Mayıs’tan beri sürdürdüğü ilerleyişinde en büyük kazanım olarak görülüyor. Kabil başta olmak üzere ülkenin büyük kentleriyle irtibatlı yollar üzerine şurası Kunduz, Tacikistan hududunda yer alıyor. Tacikistan hududu da Afganistan’dan Orta Asya’ya, Avrupa’ya uyuşturucu kaçakçılığının merkezi olarak biliniyor.
“Dostum Türkiye’den ne isteyecek?”
Diplomasi muharriri Semih İdiz, Kunduz’un Türkiye’nin yakından tanıdığı ve dost saydığı Mareşal Raşit Dostum’un bölgesi olduğunu hatırlatıyor.
İdiz, “Şu anda Dostum orada Taliban’a karşı savaş halinde. esasen kısa bir süre evvel Türkiye’deydi ve Taliban alan kazanınca kendisi oraya döndü. Artık Dostum’dan Türkiye’ye rastgele bir talep olursa ve bu talebi Türkiye karşılayamazsa Türkiye’nin imajı daha da zedelenmiş olacak. Yani Türkiye kendisini bu Afganistan konusunda bir açmaza attı ve şu anda ortasından nasıl çıkacağını tam bilemiyor” diyor.
Taliban ile diyaloğun da Türkiye için başlı başlına bir açmaza dönüştüğü yorumunu yapan Semih İdiz, Taliban’ın Türk askerinin ülkeden çekilmesini istediğini, diyalog için de bu çekilmeyi kural koştuğunu belirtiyor. DW Türkçe’ye bilgi veren diplomatik kaynaklar, Taliban ile “karşılıklı itimat aslına dayalı diyalog için gerekli tüm teşebbüslerin sürdürüldüğü” bilgisini paylaşıyor.
ABD ile müzakereler niye uzuyor?
Türkiye, ABD güçleri çekildikten daha sonra Kabil’de havaalanının güvenliğini lojistik ve finansal dayanakla sağlayabileceğini NATO’ya iletmişti. ABD ile başlatılan askeri ve diplomatik görüşmelerden çabucak hemen sonuç yok.
DW Türkçe’ye bilgi veren diplomatik kaynaklar bilhassa finans konusunda sorun yaşanmadığını, yalnızca Kabil’de nazaranv yapacak Türk askerine nasıl bir lojistik sağlanacağı konusunda görüşmelerin sürdüğünü söylüyor.
Lakin Semih İdiz’e göre müzakerelerin uzaması Washington tarafında bir isteksizliğe işaret ediyor. İdiz, “Türkiye’nin burada bir aciliyeti var fakat karşı tarafın belirli ki kendi programı var. Durumun aciliyetine rağmen Amerika Türkiye’nin taleplerine cevap vermiyorsa, demek ki ortada bir sorun var. Bir diyalog kopukluğu var yahut karşılıklı olarak bir sağırlar diyaloğu üzere bir şey var” belirlemesi yapıyor.