BBC Reality Check
Taliban, hem afyon çiçeği (haşhaş) üretimini tıpkı vakitte yasa dışı uyuşturucu ticaretini, 2001’de ABD liderliğindeki koalisyon üçlerinin işgaline dek Afganistan’da idaresi elinde bulundurduğu periyotta durdurduğunu sav ediyor.
2001 yılında keskin bir düşüş kayda geçmiş olsa da, Taliban’ın denetimindeki bölgelerde afyon yetiştiriciliğinin geçtiğimiz senelerda arttığı görülüyor.
Afganistan’da afyon üretimi ne durumda?
Afyon çiçeği işlendiğinde, eroin dahil şiddetli bağımlılığa niye olan uyuşturuculara dönüşüyor.
Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Kabahat Ofisi’ne (UNODC) nazaran Afganistan, yüzde 80’i aşan bir oranla dünyanın en büyük afyon üreticisi.
UNODC’nin varsayımlarına göre 2018’de afyon üretiminin, Afganistan ekonomisindeki hissesi yaklaşık yüzde 11’di.
Taliban ne diyor?
Afganistan’da başşehir Kabil’i de alarak ülkede denetimi ele geçiren Taliban’ın sözcüsü Zabihullah Mücahid, “Daha evvel idarede olduğumuzda uyuşturucu üretimi yoktu” demişti.
“Afyon yetiştiriciliğini bir daha sıfıra indireceğiz” diyen Mücahid, uyuşturucu kaçakçılığının da önüne geçeceklerini öne sürdü.
Taliban devrinde afyon üretimi nasıl değişti?
ABD Dışişleri Bakanlığı bilgilerine bakılırsa, Taliban’ın 1990’lı senelerda idareye gelmesiyle afyon üretimi önemli oranda artmıştı. 1998’de 41 bin hektara yakın alanda hasat toplanırken bu sayı 2000’de 64 binin üzerine çıkmıştı.
Dünyadaki yasa dışı afyon üretiminin de yüzde 39’u, ülkede üretimin büyük kısmının gerçekleştiği Taliban’ın denetimindeki Helmand vilayetindeydi.
Lakin 2000 yılının Temmuz ayında Taliban denetimi altındaki bölgelerde afyon yetiştirmeyi yasakladı.
Birleşmiş Milletler ise Mayıs 2001’de bir rapor yayımladı. Raporda, yasağın bu bölgelerde “neredeyse büsbütün başarılı bir biçimde uygulandığı” açıklandı.
Taliban’ın yasağı daha sonrası, 2001 ve 2002’de dünyada el konulan afyon ve eroin ölçüsünde gözle görülür düşüş yaşandı.
Afganistan’daki Taliban’ın bir daha denetimi sağlaması öncesi son hükümetin idaresinde, ülkede kimi bölgelerde bir ölçü üretim olsa da, aslen afyon yetiştiriciliği görülen bölgeler Taliban’ın denetimindeydi.
Örneğin ülkenin güneyindeki vilayetler Helmand ve Kandahar, 2018’de Taliban’ın denetimindeyken en epey afyon yetiştirilen topraklara sahipti.
BBC
Taliban afyondan nasıl para kazanıyor?
Afganistan’da afyon yetiştiriciliği işgücünün değerli bir kısmını oluşturuyor.
UNODC’nin Afganistan’da afyon üretimiyle ilgili bir raporuna bakılırsa, 2019’da afyon yetiştiriciliği 120 bin şahsa istihdam sağladı.
ABD Dışişleri Bakanlığı’na bakılırsa Taliban, haşhaş ekiminden vergi alıyor, dolaylı olarak da afyonun işlenmesi ve kaçırılması üzerinden para kazanıyor.
Taliban, afyon yetiştiren çiftçilerden yüzde 10 vergi topluyor.
Afyonun eroine dönüştürülüğü laboratuvarlardan ve yasadışı uyuşturucu kaçakçılığı yapanlardan da vergi alınıyor.
Taliban’ın yasadışı uyuşturucu iktisadından aldığı yıllık hisse, iddialara göre, 100 milyon dolar ile 400 milyon dolar içinde değişiyor.
ABD idaresine bağlı bir denetçi kuruluş olan Afganistan’ın bir daha İnşası Özel Teftiş Heyeti’nin (SIGAR) paylaştığı bilgilere nazaran, Taliban’ın yıllık gelirinin yüzde 60’a yakını yasadışı uyuşturucu kaynaklı.
Afganistan’da yetiştirilen afyondan üretilen eroin, Avrupa pazarının yüzde 95’ini karşılıyor.
ABD Uyuştucuyla Gayret Dairesi DEA’ya bakılırsa ülkede uyuşturucu arzının sadece yüzde 1’i Afganistan kaynaklı. Büyük çoğunluğunun kökeni ise Meksika.
2017-2020 devrinde afyonun yüzde 90’ı karayolları üzerinden taşındı.
BBC
Lakin son vakit içinderda Hint Okyanusu ve Avrupa içindeki deniz yollarında ele geçirilen uyuşturucuların ölçüsünde da bir artış var.
Özetle Afganistan’da afyon üretimi ve ticareti son 20 yılda aşikâr dalgalanmalar göstermekle birlikte arttı.
Sigar’a bakılırsa, yetkililerin uyuşturucu ticaretinin önüne geçme eforları ve tutuklamaların da, ülkedeki afyon üretimi üzerinde pek tesiri olmadı. 2008’den beri el konulan afyon ölçüsü, Afganistan’da 2019 yılında üretilen afyonun sırf yüzde 8’i.
BBC
Taliban, hem afyon çiçeği (haşhaş) üretimini tıpkı vakitte yasa dışı uyuşturucu ticaretini, 2001’de ABD liderliğindeki koalisyon üçlerinin işgaline dek Afganistan’da idaresi elinde bulundurduğu periyotta durdurduğunu sav ediyor.
2001 yılında keskin bir düşüş kayda geçmiş olsa da, Taliban’ın denetimindeki bölgelerde afyon yetiştiriciliğinin geçtiğimiz senelerda arttığı görülüyor.
Afganistan’da afyon üretimi ne durumda?
Afyon çiçeği işlendiğinde, eroin dahil şiddetli bağımlılığa niye olan uyuşturuculara dönüşüyor.
Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Kabahat Ofisi’ne (UNODC) nazaran Afganistan, yüzde 80’i aşan bir oranla dünyanın en büyük afyon üreticisi.
UNODC’nin varsayımlarına göre 2018’de afyon üretiminin, Afganistan ekonomisindeki hissesi yaklaşık yüzde 11’di.
Taliban ne diyor?
Afganistan’da başşehir Kabil’i de alarak ülkede denetimi ele geçiren Taliban’ın sözcüsü Zabihullah Mücahid, “Daha evvel idarede olduğumuzda uyuşturucu üretimi yoktu” demişti.
“Afyon yetiştiriciliğini bir daha sıfıra indireceğiz” diyen Mücahid, uyuşturucu kaçakçılığının da önüne geçeceklerini öne sürdü.
Taliban devrinde afyon üretimi nasıl değişti?
ABD Dışişleri Bakanlığı bilgilerine bakılırsa, Taliban’ın 1990’lı senelerda idareye gelmesiyle afyon üretimi önemli oranda artmıştı. 1998’de 41 bin hektara yakın alanda hasat toplanırken bu sayı 2000’de 64 binin üzerine çıkmıştı.
Dünyadaki yasa dışı afyon üretiminin de yüzde 39’u, ülkede üretimin büyük kısmının gerçekleştiği Taliban’ın denetimindeki Helmand vilayetindeydi.
Lakin 2000 yılının Temmuz ayında Taliban denetimi altındaki bölgelerde afyon yetiştirmeyi yasakladı.
Birleşmiş Milletler ise Mayıs 2001’de bir rapor yayımladı. Raporda, yasağın bu bölgelerde “neredeyse büsbütün başarılı bir biçimde uygulandığı” açıklandı.
Taliban’ın yasağı daha sonrası, 2001 ve 2002’de dünyada el konulan afyon ve eroin ölçüsünde gözle görülür düşüş yaşandı.
Afganistan’daki Taliban’ın bir daha denetimi sağlaması öncesi son hükümetin idaresinde, ülkede kimi bölgelerde bir ölçü üretim olsa da, aslen afyon yetiştiriciliği görülen bölgeler Taliban’ın denetimindeydi.
Örneğin ülkenin güneyindeki vilayetler Helmand ve Kandahar, 2018’de Taliban’ın denetimindeyken en epey afyon yetiştirilen topraklara sahipti.
BBC
Taliban afyondan nasıl para kazanıyor?
Afganistan’da afyon yetiştiriciliği işgücünün değerli bir kısmını oluşturuyor.
UNODC’nin Afganistan’da afyon üretimiyle ilgili bir raporuna bakılırsa, 2019’da afyon yetiştiriciliği 120 bin şahsa istihdam sağladı.
ABD Dışişleri Bakanlığı’na bakılırsa Taliban, haşhaş ekiminden vergi alıyor, dolaylı olarak da afyonun işlenmesi ve kaçırılması üzerinden para kazanıyor.
Taliban, afyon yetiştiren çiftçilerden yüzde 10 vergi topluyor.
Afyonun eroine dönüştürülüğü laboratuvarlardan ve yasadışı uyuşturucu kaçakçılığı yapanlardan da vergi alınıyor.
Taliban’ın yasadışı uyuşturucu iktisadından aldığı yıllık hisse, iddialara göre, 100 milyon dolar ile 400 milyon dolar içinde değişiyor.
ABD idaresine bağlı bir denetçi kuruluş olan Afganistan’ın bir daha İnşası Özel Teftiş Heyeti’nin (SIGAR) paylaştığı bilgilere nazaran, Taliban’ın yıllık gelirinin yüzde 60’a yakını yasadışı uyuşturucu kaynaklı.
- Afganistan iktisadına ne olacak?
Afganistan’da yetiştirilen afyondan üretilen eroin, Avrupa pazarının yüzde 95’ini karşılıyor.
ABD Uyuştucuyla Gayret Dairesi DEA’ya bakılırsa ülkede uyuşturucu arzının sadece yüzde 1’i Afganistan kaynaklı. Büyük çoğunluğunun kökeni ise Meksika.
2017-2020 devrinde afyonun yüzde 90’ı karayolları üzerinden taşındı.
BBC
Lakin son vakit içinderda Hint Okyanusu ve Avrupa içindeki deniz yollarında ele geçirilen uyuşturucuların ölçüsünde da bir artış var.
Özetle Afganistan’da afyon üretimi ve ticareti son 20 yılda aşikâr dalgalanmalar göstermekle birlikte arttı.
Sigar’a bakılırsa, yetkililerin uyuşturucu ticaretinin önüne geçme eforları ve tutuklamaların da, ülkedeki afyon üretimi üzerinde pek tesiri olmadı. 2008’den beri el konulan afyon ölçüsü, Afganistan’da 2019 yılında üretilen afyonun sırf yüzde 8’i.
BBC