Türk dış siyasetinde 2020 sonundan itibaren başlayan yumuşama ve onarım sürecinin en değerli ve dikkat çeken adresi Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) oldu. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın iki hafta içerisinde BAE başkanlarıyla yaptığı üst seviye temaslar, 2013’ten bu yana hem ikili tıpkı vakitte bölgesel konularda “düşman seviyesine” varacak kadar berbat bir seyir izleyen Ankara ve Abu Dabi’nin yeni bir sayfa açtığı formunda yorumlandı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 18 Ağustos’ta BAE Ulusal Güvenlik Danışmanı Pir Tahnoun bin Zayed Al Nahyan’ı kabul etmesiyle başlayan diplomasi trafiği, 31 Ağustos’ta ülkenin fiili başkanı Veliaht Prensi Muhammed bin Zayed el Nahyan (MBZ) ile yapılan telefon görüşmesi ile devam etti. Pir Tahnoun’un bununla birlikte MBZ’nin kardeşi olması, Erdoğan’ın temaslarının kıymetini ortaya koyması açısından ayrıyeten dikkat cazibeli.
Cumhurbaşkanlığı’ndan yapılan kısa açıklamada, “toplantıda iki ülke bağlantıları ve bölgesel bahisler ele alındı,” bilgisi haricinde detaya yer verilmedi. BAE’nin haber ajansı (Emirates News Agency) WAM ise iki başkanın “iki halk içindeki ilgileri ortak çıkarlara ve iki halka hizmet edecek biçimde güçlendirme olasılıklarını” gözden geçirdiklerini kaydetti.
Erdoğan ile MBZ içindeki telefon görüşmesi uzun yıllardır en üst seviyede gerçekleşen birinci temas olarak görülüyor. Erdoğan, BAE’nin fiili önderi ile görüşme mümkünlüğünü ve ikili ilgilerin seyrine dönük değerlendirmelerine Türk basınına verdiği bir demeçte özetlemişti.
“BAE ile buzlar eridi mi?” sorusuna “Devletler içinde bu cins gidiş gelişler, iniş çıkışlar olabilir ve olmuştur da. Burada da emsal birtakım durumlar oldu. Şu an prestijiyle yaklaşık birkaç aydır bizim istihbarat örgütümüz başta olmak üzere Abu Dabi idaresiyle kimi görüşmeler yaparak bu görüşmelerle aşikâr bir yere gelmiş bulunuyoruz” cevabını veren Erdoğan, MBZ ile de görüşebileceğini kaydetmişti:
“Bundan daha sonraki süreçte de Muhammed Bin Zayed ile de kimi görüşmeleri yapma durumlarımız olacaktır, inşallah olacaktır diye düşünüyorum bugünkü toplantıdan daha sonra. Bu görüşmelerle bölgedeki kimi kasvetleri birebir kültürün, birebir inancın mensupları olarak inşallah gidermiş oluruz. Zira biz bölgenin temel aktörlerinin birbirleriyle direkt konuşmasını, müzakere etmesini, kendi problemlerini birlikte çözmelerini önemsiyoruz. Ben de bu bahiste epeyce hassasım.”
Dış siyasette onarım
Erdoğan’ın bahsetmiş olduğu istihbarat servislerinin başlatmış olduğu görüşmeler, Türkiye’nin 2020 sonundan itibaren başlatmış olduğu geniş dış siyaset yenileme sürecinin İsrail, Mısır ve BAE ayağını oluşturdu. Mısır’la birinci tıp görüşmeleri 5-6 Mayıs’ta Kahire’de gerçekleştiren Türkiye, ikinci cinsin da bir daha dışişleri bakan yardımcıları seviyesinde 7-8 Eylül’de Ankara’da olacağını deklare etti.
İsrail ile yeni Cumhurbaşkanı Isaac Herzog ile telefonda görüşerek diyalog kapısını açan Cumhurbaşkanı Erdoğan, programının uygun olması durumunda İsrailli muhatabıyla Eylül’de Birleşmiş Milletler Genel Heyeti görüşmeleri sırasında New York’ta yüz yüze görüşebileceğini kaydetti.
İsrail ve Mısır’a göre, Türkiye-BAE alakaları epey daha şiddetli bir müddetçten geçti. Türkiye’den biroldukca üst seviye yetkili, BAE’yi Türkiye’ye düşmanlıkla suçlamış, başta Gülen yapılanması olmak üzere “terör örgütlerine destekle” itham etmişti.
Hatta, 2020 Ağustos’unda, MBZ’nin önde gelen danışmanlarından Muhammed Dahlan hakkında 15 Temmuz darbe teşebbüsünü finanse etmek, anayasal tertibi zorla değiştirmeye teşebbüs etmek üzere hayli önemli suçlamalardan dolayı Milletlerarası Polis Teşkilatı’ndan (İnterpol) “kırmızı bülten” talebinde bulunulmuştu.
Türkiye’nin bu başvurusunu ve Türk mahkemelerinde Dahlan hakkında açılan dava süreçlerini geri çekip çekmeyeceği süreç içerisinde izlenecek değerli ögeler olarak görülüyor.
BAE ile yol haritası nasıl gelişecek?
Cumhurbaşkanı Erdoğan, 18 Ağustos’ta verdiği demeçte, Ulusal Güvenlik Danışmanı sıfatıyla ülkenin büyük şirketlerinin yatırımlarında da kelam sahibi Pir Tahnoun bin Zayed al Nahyan ile görüşmesinde BAE’den Türkiye’ye önemli yatırım olasılıklarının ele alındığını kaydetmişti.
toplantıda Türkiye Varlık Fonu Başkanvekili ve Yatırım Ofisi Lideri’nin da yer aldığını belirten Erdoğan, “BAE de buna bakılırsa adımlarını atmış olsun dedik. Kendileri de yanlarında aslına bakarsan bu konularda sorumlu olan arkadaşları da getirdiler. Yol haritası üzerinde adımları kimler nasıl atacak belirledik. Çok önemli bir yatırım gayeleri, yatırım planları var. İnanıyorum ki epeyce kısa vakitte Birleşik Arap Emirlikleri ülkemizde önemli yatırımlara girecek” değerlendirmesini yapmıştı.
Erdoğan’ın açıklamaları iki ülke içindeki sürecin birinci kademede ekonomik alanda güçlendirilmesi maksadını ortaya koyuyor. Dünyanın en güçlü ülkeleri içinde yer alan BAE, 2020 yılında yaklaşık 20 milyar dolarlık bir dış yatırım atılımı gerçekleştirdi. BAE’nin resmi kayıtlarına nazaran 2005-2017 içinde Türkiye’ye 4,7 milyar dolar pahasında yatırım yapıldı. İki ülke içindeki ticaret hacmi 2017’de 14 milyarın üzerinde seyrederken, bağlantıların büsbütün bozulması niçiniyle yarı yarıya bir azalma yaşandı.
Yabancı yatırımcıya ve direkt yatırımlar konusunda daha fazla açılım bekleyen Türk hükümeti için BAE ile ekonomik, ticari ve yatırım bağlantısının düzelmesi kıymetli bir adım olarak bedellendiriliyor.
BBC
Bölgesel farklılıklar nasıl giderilecek?
Türkiye ile BAE içindeki ikili ilgilerin giderek bozulması, tarafların bölgesel çatışma alanlarındaki tersliklerini daha da bariz hale getirmişti. Bu süreçlerin başında Libya geliyor. BAE, Mısır ve öteki birtakım bölgesel aktörlerle birlikte Libya’nın doğusunda konuşlu Libya Ulusal Ordusu başkanı General Halife Hafter’i desteklerken, Türkiye Trablus’ta yer alan Ulusal Uzlaşı Hükümeti’ni desteklemiş ve ülkenin başşehrinin Hafter güçlerinin eline geçmesinden son anda kurtarmıştı.
2020 başından bu yana Libya’da asker bulunduran Türkiye ile Hafter’e silah ve finansal dayanak sağlayan BAE’nin askeri olarak karşı karşıya kaldığı değerli olaylar da yaşanmıştı. Geçen sene Türk birliklerinin denetimindeki Vatiyye Hava Üssü’ne düzenlenen hava saldırısının BAE tarafınca organize edilerek uygulandığı Türk basınında sıkça yer almıştı.
Son devirlerde ise Libya’da suların biraz daha durulması, Trablus ve Bingazi idarelerinin 24 Aralık’ta seçimler konusunda uzlaşması, Türkiye ile Mısır ve BAE içindeki diyaloğun yumuşamasında tesirli oldu. Mısır ve BAE ile Fransa, Türkiye’nin askerlerini çekmesi konusunda ısrarlarını sürdürürken, Türkiye de Rusya’nın desteklediği Wagner Kümesi ile başka paralı savaşçıların durumuna dikkat çekiyor ve durumun hala kırılgan olduğunu dikkate getiriyor.
Getty Images
Sedat Peker tesiri var mı?
Türkiye-BAE alakalarının son periyodunda organize cürüm örgütü önderi Sedat Peker’in bu ülkede barınması ve YouTube üzerinden yayımladığı görüntülerle gündeme gelmesi de dikkat çeken bir öge oldu. Peker, bu görüntülerde başta İçişleri Bakanı Süleyman Soylu olmak üzere önde gelen hükümet yetkililerine yolsuzluk suçlamasında bulunmuş ve kamuoyunda büyük tesir yaratan birtakım olayların perde ardını anlatmıştı.
En son görüntüsünü 6 Haziran’da yayımlayan Peker, 20 Haziran’da yaptığı bir açıklamayla “yüksek güvenlik riski niçiniyle” BAE yetkililerince uyarıldığını ve bu niçinle orta vereceğini açıklamıştı. Bu süreçte, Türkiye ve BAE istihbaratlarının görüşme halinde oldukları Türk basınında argüman edilmiş ve iki ülke normalleşmesinde Peker’in kısıtlanmasının pazarlık noktalarından biri olduğu öne sürülmüştü. O tarihten daha sonra Peker’in vakit zaman Twitter iletileri haricinde bir yayında bulunmaması dikkat çekti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 18 Ağustos’ta BAE Ulusal Güvenlik Danışmanı Pir Tahnoun bin Zayed Al Nahyan’ı kabul etmesiyle başlayan diplomasi trafiği, 31 Ağustos’ta ülkenin fiili başkanı Veliaht Prensi Muhammed bin Zayed el Nahyan (MBZ) ile yapılan telefon görüşmesi ile devam etti. Pir Tahnoun’un bununla birlikte MBZ’nin kardeşi olması, Erdoğan’ın temaslarının kıymetini ortaya koyması açısından ayrıyeten dikkat cazibeli.
Cumhurbaşkanlığı’ndan yapılan kısa açıklamada, “toplantıda iki ülke bağlantıları ve bölgesel bahisler ele alındı,” bilgisi haricinde detaya yer verilmedi. BAE’nin haber ajansı (Emirates News Agency) WAM ise iki başkanın “iki halk içindeki ilgileri ortak çıkarlara ve iki halka hizmet edecek biçimde güçlendirme olasılıklarını” gözden geçirdiklerini kaydetti.
Erdoğan ile MBZ içindeki telefon görüşmesi uzun yıllardır en üst seviyede gerçekleşen birinci temas olarak görülüyor. Erdoğan, BAE’nin fiili önderi ile görüşme mümkünlüğünü ve ikili ilgilerin seyrine dönük değerlendirmelerine Türk basınına verdiği bir demeçte özetlemişti.
“BAE ile buzlar eridi mi?” sorusuna “Devletler içinde bu cins gidiş gelişler, iniş çıkışlar olabilir ve olmuştur da. Burada da emsal birtakım durumlar oldu. Şu an prestijiyle yaklaşık birkaç aydır bizim istihbarat örgütümüz başta olmak üzere Abu Dabi idaresiyle kimi görüşmeler yaparak bu görüşmelerle aşikâr bir yere gelmiş bulunuyoruz” cevabını veren Erdoğan, MBZ ile de görüşebileceğini kaydetmişti:
“Bundan daha sonraki süreçte de Muhammed Bin Zayed ile de kimi görüşmeleri yapma durumlarımız olacaktır, inşallah olacaktır diye düşünüyorum bugünkü toplantıdan daha sonra. Bu görüşmelerle bölgedeki kimi kasvetleri birebir kültürün, birebir inancın mensupları olarak inşallah gidermiş oluruz. Zira biz bölgenin temel aktörlerinin birbirleriyle direkt konuşmasını, müzakere etmesini, kendi problemlerini birlikte çözmelerini önemsiyoruz. Ben de bu bahiste epeyce hassasım.”
Dış siyasette onarım
Erdoğan’ın bahsetmiş olduğu istihbarat servislerinin başlatmış olduğu görüşmeler, Türkiye’nin 2020 sonundan itibaren başlatmış olduğu geniş dış siyaset yenileme sürecinin İsrail, Mısır ve BAE ayağını oluşturdu. Mısır’la birinci tıp görüşmeleri 5-6 Mayıs’ta Kahire’de gerçekleştiren Türkiye, ikinci cinsin da bir daha dışişleri bakan yardımcıları seviyesinde 7-8 Eylül’de Ankara’da olacağını deklare etti.
İsrail ile yeni Cumhurbaşkanı Isaac Herzog ile telefonda görüşerek diyalog kapısını açan Cumhurbaşkanı Erdoğan, programının uygun olması durumunda İsrailli muhatabıyla Eylül’de Birleşmiş Milletler Genel Heyeti görüşmeleri sırasında New York’ta yüz yüze görüşebileceğini kaydetti.
İsrail ve Mısır’a göre, Türkiye-BAE alakaları epey daha şiddetli bir müddetçten geçti. Türkiye’den biroldukca üst seviye yetkili, BAE’yi Türkiye’ye düşmanlıkla suçlamış, başta Gülen yapılanması olmak üzere “terör örgütlerine destekle” itham etmişti.
Hatta, 2020 Ağustos’unda, MBZ’nin önde gelen danışmanlarından Muhammed Dahlan hakkında 15 Temmuz darbe teşebbüsünü finanse etmek, anayasal tertibi zorla değiştirmeye teşebbüs etmek üzere hayli önemli suçlamalardan dolayı Milletlerarası Polis Teşkilatı’ndan (İnterpol) “kırmızı bülten” talebinde bulunulmuştu.
Türkiye’nin bu başvurusunu ve Türk mahkemelerinde Dahlan hakkında açılan dava süreçlerini geri çekip çekmeyeceği süreç içerisinde izlenecek değerli ögeler olarak görülüyor.
BAE ile yol haritası nasıl gelişecek?
Cumhurbaşkanı Erdoğan, 18 Ağustos’ta verdiği demeçte, Ulusal Güvenlik Danışmanı sıfatıyla ülkenin büyük şirketlerinin yatırımlarında da kelam sahibi Pir Tahnoun bin Zayed al Nahyan ile görüşmesinde BAE’den Türkiye’ye önemli yatırım olasılıklarının ele alındığını kaydetmişti.
toplantıda Türkiye Varlık Fonu Başkanvekili ve Yatırım Ofisi Lideri’nin da yer aldığını belirten Erdoğan, “BAE de buna bakılırsa adımlarını atmış olsun dedik. Kendileri de yanlarında aslına bakarsan bu konularda sorumlu olan arkadaşları da getirdiler. Yol haritası üzerinde adımları kimler nasıl atacak belirledik. Çok önemli bir yatırım gayeleri, yatırım planları var. İnanıyorum ki epeyce kısa vakitte Birleşik Arap Emirlikleri ülkemizde önemli yatırımlara girecek” değerlendirmesini yapmıştı.
Erdoğan’ın açıklamaları iki ülke içindeki sürecin birinci kademede ekonomik alanda güçlendirilmesi maksadını ortaya koyuyor. Dünyanın en güçlü ülkeleri içinde yer alan BAE, 2020 yılında yaklaşık 20 milyar dolarlık bir dış yatırım atılımı gerçekleştirdi. BAE’nin resmi kayıtlarına nazaran 2005-2017 içinde Türkiye’ye 4,7 milyar dolar pahasında yatırım yapıldı. İki ülke içindeki ticaret hacmi 2017’de 14 milyarın üzerinde seyrederken, bağlantıların büsbütün bozulması niçiniyle yarı yarıya bir azalma yaşandı.
Yabancı yatırımcıya ve direkt yatırımlar konusunda daha fazla açılım bekleyen Türk hükümeti için BAE ile ekonomik, ticari ve yatırım bağlantısının düzelmesi kıymetli bir adım olarak bedellendiriliyor.
BBC
Bölgesel farklılıklar nasıl giderilecek?
Türkiye ile BAE içindeki ikili ilgilerin giderek bozulması, tarafların bölgesel çatışma alanlarındaki tersliklerini daha da bariz hale getirmişti. Bu süreçlerin başında Libya geliyor. BAE, Mısır ve öteki birtakım bölgesel aktörlerle birlikte Libya’nın doğusunda konuşlu Libya Ulusal Ordusu başkanı General Halife Hafter’i desteklerken, Türkiye Trablus’ta yer alan Ulusal Uzlaşı Hükümeti’ni desteklemiş ve ülkenin başşehrinin Hafter güçlerinin eline geçmesinden son anda kurtarmıştı.
2020 başından bu yana Libya’da asker bulunduran Türkiye ile Hafter’e silah ve finansal dayanak sağlayan BAE’nin askeri olarak karşı karşıya kaldığı değerli olaylar da yaşanmıştı. Geçen sene Türk birliklerinin denetimindeki Vatiyye Hava Üssü’ne düzenlenen hava saldırısının BAE tarafınca organize edilerek uygulandığı Türk basınında sıkça yer almıştı.
Son devirlerde ise Libya’da suların biraz daha durulması, Trablus ve Bingazi idarelerinin 24 Aralık’ta seçimler konusunda uzlaşması, Türkiye ile Mısır ve BAE içindeki diyaloğun yumuşamasında tesirli oldu. Mısır ve BAE ile Fransa, Türkiye’nin askerlerini çekmesi konusunda ısrarlarını sürdürürken, Türkiye de Rusya’nın desteklediği Wagner Kümesi ile başka paralı savaşçıların durumuna dikkat çekiyor ve durumun hala kırılgan olduğunu dikkate getiriyor.
- BBC, Wagner Kümesi’nin Libya’da işlenen savaş kabahatleriyle ve Rusya ordusuyla kontağını ortaya çıkardı
- Türk diplomasisinin Orta Doğu açılımı sürat kazanıyor
- Birleşik Arap Emirlikleri nasıl bölgesel güce dönüştü?
Getty Images
Sedat Peker tesiri var mı?
Türkiye-BAE alakalarının son periyodunda organize cürüm örgütü önderi Sedat Peker’in bu ülkede barınması ve YouTube üzerinden yayımladığı görüntülerle gündeme gelmesi de dikkat çeken bir öge oldu. Peker, bu görüntülerde başta İçişleri Bakanı Süleyman Soylu olmak üzere önde gelen hükümet yetkililerine yolsuzluk suçlamasında bulunmuş ve kamuoyunda büyük tesir yaratan birtakım olayların perde ardını anlatmıştı.
En son görüntüsünü 6 Haziran’da yayımlayan Peker, 20 Haziran’da yaptığı bir açıklamayla “yüksek güvenlik riski niçiniyle” BAE yetkililerince uyarıldığını ve bu niçinle orta vereceğini açıklamıştı. Bu süreçte, Türkiye ve BAE istihbaratlarının görüşme halinde oldukları Türk basınında argüman edilmiş ve iki ülke normalleşmesinde Peker’in kısıtlanmasının pazarlık noktalarından biri olduğu öne sürülmüştü. O tarihten daha sonra Peker’in vakit zaman Twitter iletileri haricinde bir yayında bulunmaması dikkat çekti.