Hilal Köylü
Türkiye’nin Kabil Havalimanı’nın işletmesini ve güvenliğini sağlamaya yönelik misyonuna dair Ankara-Washington sınırında birinci görüşme Türkiye’de yapıldı. Görüşmeler daha sonrası Ulusal Savunma Bakanı Hulusi Akar, Türkiye’nin Afganistan’daki askerine ek olarak yeni asker göndermesi kelam konusu olmadığı üzere Kabil Havalimanı’nın korunmasına dönük de “somut” karar alınmadığını duyurdu. Ankara-Washington çizgisinde ağır diplomatik müzakereler sürüyor.
Rusya’dan aldığı S-400’ler yüzünden Amerika başta olmak üzere tüm NATO müttefikleriyle tansiyon yaşayan Ankara, Haziran’daki NATO tepesinde bu tansiyonun dozunu bu misyonla düşürmeyi başardı.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg Türkiye’nin Afganistan’da ‘kilit rol’ oynayabileceğini, ABD Lideri Joe Biden da, yalnızca bu rol konusunda değil Türkiye ile ikili münasebetler konusunda da “iyimser” olduğunu vurguladı.
Fakat 14 Haziran’daki NATO tepesinin üstünden çabucak hemen kısa mühlet geçmişken, Taliban’ın Afganistan’da ilerlediğine ait haberler ağırlaştı. Son olarak Taliban, ülkenin büyükşehirlerinden Kandahar’da bir ilçeyi de ele geçirdi. Afgan ordusu, Taliban’ın ilerleyişi karşısında çatışma yerine geri çekilmeyi tercih etti.
Pekala, Taliban’ın bu ilerleyişi Ankara’nın Kabil planlarını nasıl etkileyecek? Ankara ile Washington içindeki Kabil müzakerelerine nasıl yansıyacak? Ankara’da bu sorulara karşılık aranırken Taliban Sözcüsü Suheyl Shaheen BBC’ye yaptığı açıklamada Eylül ayından daha sonra ülkede kalacak tüm yabancı askerlerin işgal gücü muamelesi nazaranceği ikazında bulundu. Shaheen “Tüm yabancı güçler, üstleniciler, danışmanlar, eğitmenler, ülkeden çekilmeli zira bir ihlal olan işgalin parçasıydılar. Reaksiyon göstereceğiz ancak bu reaksiyon, başkan takımımızın kararları temelinde gösterilecek” dedi.
Bu açıklamanın akabinde Türkiye için Afganistan’da güvenlik riskinin artıp artmadığı sorusu gündeme geldi.
“Taliban süratle ülkeyi ele geçiriyor”
Milletlerarası Alakalar Uzmanı Prof. İlhan Uzgel, Taliban’ın Afgan ordusu karşısında maddi ve moral gücünün düşük olduğu görüşünde. 60 bin kişilik Taliban’ın, 20 yıldır NATO’dan eğitim alan 300 bin kişilik Afgan ordusundan zayıf olduğunu hatırlatan Uzgel, “Ancak, büyükşehirleri ele geçirmeye başlamış bir Taliban var. Kağıt üstünde kuvvetli olması beklenen Afgan ordusu, alanda varlığını hayli da hissettirmiyor. Taliban’ın Kabil önlerine yaklaşma ihtimali var. Büyükşehirler tek tek Taliban’ın eline geçerse kıskaç daralır” değerlendirmesini yaptı.
Amerika’nın Afganistan’da “hezimet” yaşadığını düşünen Memleketler arası Alakalar Uzmanı Sezin Öney de Taliban’ın süratli halde bütün ülkeyi ele geçirdiğini belirtti. Öney, Taliban’ın ilerleyişini durdurmanın da bundan daha sonra fazlaca mümkün olmadığı görüşünde. “Yabancı askerler ya da yabancı rastgele bir dış güç lakin Taliban’ın müsaade verdiği ölçüde Afganistan’da var olabilecek” diyen Öney, Afganistan’da Osmanlı devrinden beri büyük nüfuzu olan Türkiye’nin Taliban’la mutabakatının, Taliban’ı sakinleştirmesinin büsbütün Taliban’ın şartlarına bağlı olmasının Ankara’nın elini-kolunu bağlayacağını söz etti.
Öney, “Türkiye’nin mevcut durumda olduğu üzere havaalanı ve birtakım stratejik noktaların korunmasında rol alması, Türkiye’nin Afganistan’la olan tarihi bağların getirdiği avantajı örseleyebilir, geri dönüşü olmayacak halde yaralar da açabilir” değerlendirmesini yaptı.
Emekli büyükelçilerden Faruk Loğoğlu da Taliban’ın alandaki hakimiyetini artırdığından yola çıkarak “Sahada yaşananlar konuttaki hesabın çarşıya uymayacağını şimdiden gösteriyor. Şayet Türkiye, Taliban riskini gözardı ederse hem maddi birebir vakitte manevi açıdan makûs sonuçlar yaşar. Ankara; ne tıp risk hesabı yapıyorsa âlâ yapmalı. Dahası; epeyce geç olmadan bu sevdadan vazgeçmelidir” yorumunu yaptı.
“Pakistan’ın devreye girmesi şart!”
Türkiye’nin NATO daimi temsilciliği bakılırsavinde de bulunmuş emekli büyükelçi Fatih Ceylan ise Erdoğan’ın NATO toplantısından daha sonra Kabil Havalimanı’nın işletmesi ve güvenliğinin sağlanması konusunda “Pakistan’ı ve Macaristan’ı yanımıza alırız” açıklamasına gönderme yaptı. Taliban’ın silahlı kanadındaki radikal ögelerin Türkiye’nin Afganistan’daki mevcudiyetine karşı çıkmaması için Ankara’nın Pakistan’ın işbirliğine gereksinimi olduğunu savunan Ceylan “Türkiye Afgan toplumunda fazlaca seviliyor tamam lakin Pakistan, Taliban ortasındaki radikal ögelerin sesini kesmezse Türkiye’nin işi zorlaşır. Pakistan’ın devreye girmesi kural. Müzakereler sürüyor, kararınu bakılırsaceğiz daima beraber” dedi.
Ankara için bir diğer zorluğun daha olduğuna dikkat çeken Ceylan, “Taliban’ı kazanayım derken Afgan hükümetini de karşınıza alamazsınız. Ankara’nın bu hassas dengeyi müdafaası gerekiyor ki, Kabil’de istediği üzere çalışabilsin” görüşünü lisana getirdi.
“Biz buna dış siyaset diyemeyiz”
Diplomatik etraflarda Türk askerinin Kabil’de ne cins risklerle karşılaşacağı kadar Ankara’nın niye bu biçimdesi riskli bir vazifesi üstlendiği sorgulanıyor.
Prof. İlhan Uzgel, Biden’ın daha başkanlık koltuğuna oturmadan Türkiye’ye sert bildiriler verdiğine, koltuğa oturduktan daha sonra da 1915 olaylarını soykırım olarak tanımladığına, Erdoğan idaresine aralıklı durmaktan çekinmediğine gönderme yaptı. Uzgel, “Biden idaresi Erdoğan’la çalışmak istemiyor zatenız. Türkiye de Amerika’nın kendisine insan hakları, demokrasi mevzularında dokunmamasını istediği için Kabil teklifiyle bir çeşit soğuk savaş pazarlığı yapıyor. Ankara, güvenlik mevzularında işbirliği yapabileceği iletisi veriyor Batı’ya. Bir de, istikametini Batı’ya döndüğünü göstermeye çalışıyor” yorumunu yaptı.
Uzgel’e göre Ankara’nın Kabil misyonunu üstelenmesinde dış siyasette bir türlü istikrarı tutturamaması ve NATO’nun bir üyesiyken Rusya’dan S-400 almasının yarattığı çelişkiyi gidermeye çalışmasının da hissesi var. Fakat, Amerika’nın Türkiye’ye çabucak hemen Kabil konusunda direkt resmi bir cevap veremediğini söyleyen Uzgel, “Amerika, Türkiye’nin daha ne kadar ödün verebileceğini anlamaya çalışıyor. O denli bir hal ortasında. Türkiye ise kimi vakit Rusya’yı kullanarak, kimi vakit askeri gücü kullanıp geri çekilerek ayakta kalmaya çalışıyor. Biz buna dış siyaset diyemeyiz. O yüzden karşımızda Batı’yla alakasını de rayına oturtabilmiş bir Türkiye yok” dedi.
Emekli Büyükelçi Faruk Loğoğlu da Ankara’nın Kabil kartının Amerika’yla ya da Batı’yla bağlarını düzeltmeye yetmeyeceği öngörüsünde bulundu. Amerika’nın S-400’lerin elden çıkarılıp çıkarılmadığını dikkate alacağını vurgulayan Loğoğlu, “Kabil’de işler güzel gitse bile bunu yalnızca bir yerlere not edecek. Ankara, dış siyasetteki yanlışlarını günü kurtarmaya dönük siyasetlerden uzaklaşarak düzeltmeye başlamak zorunda” diye konuştu.
Türkiye’nin Kabil Havalimanı’nın işletmesini ve güvenliğini sağlamaya yönelik misyonuna dair Ankara-Washington sınırında birinci görüşme Türkiye’de yapıldı. Görüşmeler daha sonrası Ulusal Savunma Bakanı Hulusi Akar, Türkiye’nin Afganistan’daki askerine ek olarak yeni asker göndermesi kelam konusu olmadığı üzere Kabil Havalimanı’nın korunmasına dönük de “somut” karar alınmadığını duyurdu. Ankara-Washington çizgisinde ağır diplomatik müzakereler sürüyor.
Rusya’dan aldığı S-400’ler yüzünden Amerika başta olmak üzere tüm NATO müttefikleriyle tansiyon yaşayan Ankara, Haziran’daki NATO tepesinde bu tansiyonun dozunu bu misyonla düşürmeyi başardı.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg Türkiye’nin Afganistan’da ‘kilit rol’ oynayabileceğini, ABD Lideri Joe Biden da, yalnızca bu rol konusunda değil Türkiye ile ikili münasebetler konusunda da “iyimser” olduğunu vurguladı.
Fakat 14 Haziran’daki NATO tepesinin üstünden çabucak hemen kısa mühlet geçmişken, Taliban’ın Afganistan’da ilerlediğine ait haberler ağırlaştı. Son olarak Taliban, ülkenin büyükşehirlerinden Kandahar’da bir ilçeyi de ele geçirdi. Afgan ordusu, Taliban’ın ilerleyişi karşısında çatışma yerine geri çekilmeyi tercih etti.
Pekala, Taliban’ın bu ilerleyişi Ankara’nın Kabil planlarını nasıl etkileyecek? Ankara ile Washington içindeki Kabil müzakerelerine nasıl yansıyacak? Ankara’da bu sorulara karşılık aranırken Taliban Sözcüsü Suheyl Shaheen BBC’ye yaptığı açıklamada Eylül ayından daha sonra ülkede kalacak tüm yabancı askerlerin işgal gücü muamelesi nazaranceği ikazında bulundu. Shaheen “Tüm yabancı güçler, üstleniciler, danışmanlar, eğitmenler, ülkeden çekilmeli zira bir ihlal olan işgalin parçasıydılar. Reaksiyon göstereceğiz ancak bu reaksiyon, başkan takımımızın kararları temelinde gösterilecek” dedi.
Bu açıklamanın akabinde Türkiye için Afganistan’da güvenlik riskinin artıp artmadığı sorusu gündeme geldi.
“Taliban süratle ülkeyi ele geçiriyor”
Milletlerarası Alakalar Uzmanı Prof. İlhan Uzgel, Taliban’ın Afgan ordusu karşısında maddi ve moral gücünün düşük olduğu görüşünde. 60 bin kişilik Taliban’ın, 20 yıldır NATO’dan eğitim alan 300 bin kişilik Afgan ordusundan zayıf olduğunu hatırlatan Uzgel, “Ancak, büyükşehirleri ele geçirmeye başlamış bir Taliban var. Kağıt üstünde kuvvetli olması beklenen Afgan ordusu, alanda varlığını hayli da hissettirmiyor. Taliban’ın Kabil önlerine yaklaşma ihtimali var. Büyükşehirler tek tek Taliban’ın eline geçerse kıskaç daralır” değerlendirmesini yaptı.
Amerika’nın Afganistan’da “hezimet” yaşadığını düşünen Memleketler arası Alakalar Uzmanı Sezin Öney de Taliban’ın süratli halde bütün ülkeyi ele geçirdiğini belirtti. Öney, Taliban’ın ilerleyişini durdurmanın da bundan daha sonra fazlaca mümkün olmadığı görüşünde. “Yabancı askerler ya da yabancı rastgele bir dış güç lakin Taliban’ın müsaade verdiği ölçüde Afganistan’da var olabilecek” diyen Öney, Afganistan’da Osmanlı devrinden beri büyük nüfuzu olan Türkiye’nin Taliban’la mutabakatının, Taliban’ı sakinleştirmesinin büsbütün Taliban’ın şartlarına bağlı olmasının Ankara’nın elini-kolunu bağlayacağını söz etti.
Öney, “Türkiye’nin mevcut durumda olduğu üzere havaalanı ve birtakım stratejik noktaların korunmasında rol alması, Türkiye’nin Afganistan’la olan tarihi bağların getirdiği avantajı örseleyebilir, geri dönüşü olmayacak halde yaralar da açabilir” değerlendirmesini yaptı.
Emekli büyükelçilerden Faruk Loğoğlu da Taliban’ın alandaki hakimiyetini artırdığından yola çıkarak “Sahada yaşananlar konuttaki hesabın çarşıya uymayacağını şimdiden gösteriyor. Şayet Türkiye, Taliban riskini gözardı ederse hem maddi birebir vakitte manevi açıdan makûs sonuçlar yaşar. Ankara; ne tıp risk hesabı yapıyorsa âlâ yapmalı. Dahası; epeyce geç olmadan bu sevdadan vazgeçmelidir” yorumunu yaptı.
“Pakistan’ın devreye girmesi şart!”
Türkiye’nin NATO daimi temsilciliği bakılırsavinde de bulunmuş emekli büyükelçi Fatih Ceylan ise Erdoğan’ın NATO toplantısından daha sonra Kabil Havalimanı’nın işletmesi ve güvenliğinin sağlanması konusunda “Pakistan’ı ve Macaristan’ı yanımıza alırız” açıklamasına gönderme yaptı. Taliban’ın silahlı kanadındaki radikal ögelerin Türkiye’nin Afganistan’daki mevcudiyetine karşı çıkmaması için Ankara’nın Pakistan’ın işbirliğine gereksinimi olduğunu savunan Ceylan “Türkiye Afgan toplumunda fazlaca seviliyor tamam lakin Pakistan, Taliban ortasındaki radikal ögelerin sesini kesmezse Türkiye’nin işi zorlaşır. Pakistan’ın devreye girmesi kural. Müzakereler sürüyor, kararınu bakılırsaceğiz daima beraber” dedi.
Ankara için bir diğer zorluğun daha olduğuna dikkat çeken Ceylan, “Taliban’ı kazanayım derken Afgan hükümetini de karşınıza alamazsınız. Ankara’nın bu hassas dengeyi müdafaası gerekiyor ki, Kabil’de istediği üzere çalışabilsin” görüşünü lisana getirdi.
“Biz buna dış siyaset diyemeyiz”
Diplomatik etraflarda Türk askerinin Kabil’de ne cins risklerle karşılaşacağı kadar Ankara’nın niye bu biçimdesi riskli bir vazifesi üstlendiği sorgulanıyor.
Prof. İlhan Uzgel, Biden’ın daha başkanlık koltuğuna oturmadan Türkiye’ye sert bildiriler verdiğine, koltuğa oturduktan daha sonra da 1915 olaylarını soykırım olarak tanımladığına, Erdoğan idaresine aralıklı durmaktan çekinmediğine gönderme yaptı. Uzgel, “Biden idaresi Erdoğan’la çalışmak istemiyor zatenız. Türkiye de Amerika’nın kendisine insan hakları, demokrasi mevzularında dokunmamasını istediği için Kabil teklifiyle bir çeşit soğuk savaş pazarlığı yapıyor. Ankara, güvenlik mevzularında işbirliği yapabileceği iletisi veriyor Batı’ya. Bir de, istikametini Batı’ya döndüğünü göstermeye çalışıyor” yorumunu yaptı.
Uzgel’e göre Ankara’nın Kabil misyonunu üstelenmesinde dış siyasette bir türlü istikrarı tutturamaması ve NATO’nun bir üyesiyken Rusya’dan S-400 almasının yarattığı çelişkiyi gidermeye çalışmasının da hissesi var. Fakat, Amerika’nın Türkiye’ye çabucak hemen Kabil konusunda direkt resmi bir cevap veremediğini söyleyen Uzgel, “Amerika, Türkiye’nin daha ne kadar ödün verebileceğini anlamaya çalışıyor. O denli bir hal ortasında. Türkiye ise kimi vakit Rusya’yı kullanarak, kimi vakit askeri gücü kullanıp geri çekilerek ayakta kalmaya çalışıyor. Biz buna dış siyaset diyemeyiz. O yüzden karşımızda Batı’yla alakasını de rayına oturtabilmiş bir Türkiye yok” dedi.
Emekli Büyükelçi Faruk Loğoğlu da Ankara’nın Kabil kartının Amerika’yla ya da Batı’yla bağlarını düzeltmeye yetmeyeceği öngörüsünde bulundu. Amerika’nın S-400’lerin elden çıkarılıp çıkarılmadığını dikkate alacağını vurgulayan Loğoğlu, “Kabil’de işler güzel gitse bile bunu yalnızca bir yerlere not edecek. Ankara, dış siyasetteki yanlışlarını günü kurtarmaya dönük siyasetlerden uzaklaşarak düzeltmeye başlamak zorunda” diye konuştu.